کتاب تئوری و تمرین

معرفی کتاب تئوری و تمرین

کتاب الکترونیکی «تئوری و تمرین» (Theory and Practice) نوشتهٔ ژاک دریدا با ترجمهٔ انسیه ظریف شعریان مشهدی‌نژاد و نشر طلوع مجد، اثری در حوزهٔ فلسفه و نظریه‌پردازی است که به بررسی نسبت میان نظریه و عمل، به‌ویژه در سنت مارکسیستی و فلسفهٔ معاصر می‌پردازد. این کتاب مجموعه‌ای از سمینارهای دریدا در دههٔ ۱۹۷۰ است که در قالب نه جلسه تدوین شده و به مباحثی چون شالوده‌شکنی، فلسفهٔ مارکسیستی و نقد مفاهیم بنیادین فلسفی می‌پردازد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تئوری و تمرین

«تئوری و تمرین» مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و سمینارهای ژاک دریدا است که در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۷ برگزار شده و در سال ۲۰۱۹ منتشر شده است. این کتاب در نه فصل، به بررسی ریشه‌ها و تحولات مفاهیم «نظریه» و «عمل» در فلسفهٔ غرب می‌پردازد و به‌ویژه جایگاه این مفاهیم را در سنت مارکسیستی و ماتریالیسم دیالکتیکی تحلیل می‌کند. دریدا با رویکردی انتقادی، مرزهای میان اندیشیدن و عمل‌کردن را به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد که چگونه این دو حوزه در تاریخ اندیشه، همواره در تنش و گفت‌وگو با یکدیگر بوده‌اند. او با ارجاع به متون کلاسیک فلسفه، از افلاطون و ارسطو تا کانت، مارکس، گرامشی و آلتوسر، سعی می‌کند تبارشناسی پیچیده‌ای از نسبت نظریه و عمل ارائه دهد. کتاب همچنین به نقش زبان، متن و تفاوت‌های معنایی در شکل‌گیری این مفاهیم می‌پردازد و از خلال مثال‌هایی از فلسفهٔ معاصر، نقد ادبی و سیاست، ابعاد مختلف این نسبت را واکاوی می‌کند. «تئوری و تمرین» اثری است که برای مخاطبان علاقه‌مند به فلسفهٔ قاره‌ای، نظریهٔ انتقادی و مطالعات مارکسیستی، تصویری چندلایه و پرچالش از یکی از بنیادی‌ترین مسائل اندیشهٔ مدرن ترسیم می‌کند.

خلاصه کتاب تئوری و تمرین

پیام اصلی «تئوری و تمرین» حول پرسش از نسبت میان اندیشیدن و عمل‌کردن شکل می‌گیرد. دریدا با بررسی تاریخی و مفهومی این دوگانه، نشان می‌دهد که مرز میان نظریه و عمل نه تنها ثابت نیست، بلکه همواره در حال بازتعریف و جابه‌جایی است. او با تحلیل تزهای مارکس دربارهٔ فویرباخ، به‌ویژه نظریهٔ یازدهم که بر اهمیت تغییر جهان به‌جای صرفاً تفسیر آن تأکید دارد، به این نکته می‌پردازد که عمل انقلابی و نظریه‌پردازی در هم تنیده‌اند و نمی‌توان یکی را بدون دیگری فهمید. دریدا همچنین با ارجاع به کانت، هوسرل و هایدگر، نشان می‌دهد که عقلانیت عملی و نظری، هر دو ریشه در یک اصل مشترک دارند و علاقهٔ عقل به آینده و امید، پیوندی میان این دو حوزه برقرار می‌کند. او با تبارشناسی مفاهیمی چون پراکسیس، تکنیک و کنش، به تفاوت‌های معنایی و تاریخی آن‌ها می‌پردازد و تأکید می‌کند که هرگونه تحلیل از عمل، ناگزیر باید به زمینه‌های زبانی، تاریخی و فلسفی توجه کند. در نهایت، کتاب به این پرسش بازمی‌گردد که چگونه می‌توان از دل نظریه، راهی به سوی عمل گشود و بالعکس، و چه نسبتی میان نقد فلسفی، کنش سیاسی و دگرگونی اجتماعی برقرار است.

چرا باید کتاب تئوری و تمرین را خواند؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفهٔ معاصر، یعنی نسبت نظریه و عمل، از زاویه‌ای متفاوت و با تکیه بر تبارشناسی مفهومی آشنا شود. دریدا با تحلیل دقیق متون فلسفی و نقد سنت‌های فکری، امکان بازاندیشی در مرزهای اندیشه و کنش را فراهم می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه فلسفه می‌تواند به پرسش‌های بنیادین سیاست، اخلاق و زندگی جمعی پاسخ دهد. مطالعهٔ این اثر برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از مفاهیم بنیادین فلسفه و نقد ساختارهای فکری رایج هستند، ارزشمند است.

خواندن کتاب تئوری و تمرین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، علاقه‌مندان به نظریهٔ انتقادی، مطالعات مارکسیستی و فلسفهٔ قاره‌ای مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ نسبت میان اندیشه و عمل، نقد اجتماعی و دگرگونی سیاسی دارند، می‌تواند الهام‌بخش و راهگشا باشد.

فهرست کتاب تئوری و تمرین

- فصل اول: مقدمه‌ای بر نسبت نظریه و عمل؛ بررسی اهمیت عمل در مقابل اندیشیدن و نقد سنت فلسفی غرب در این زمینه.- فصل دوم: تحلیل مفهومی «باید انجام شود» و بررسی ریشه‌های زبانی و فلسفی آن؛ ارجاع به متون مارکس و کانت.- فصل سوم: تبارشناسی پراکسیس و تکنیک؛ بررسی تفاوت‌های معنایی و تاریخی این مفاهیم در فلسفهٔ یونان و مدرنیته.- فصل چهارم: نقد سنت مارکسیستی و ماتریالیسم دیالکتیکی؛ واکاوی نقش نظریه و عمل در گفتمان مارکسیستی.- فصل پنجم: بررسی نقد گرامشی و آلتوسر بر نظریهٔ یازدهم مارکس؛ تحلیل جایگاه فلسفهٔ مارکسیستی.- فصل ششم: نسبت میان زبان، متن و عمل؛ نقش زبان در شکل‌گیری مفاهیم فلسفی و سیاسی.- فصل هفتم: بررسی کنش‌های گفتاری و اجرایی؛ تحلیل تأثیر زبان بر عمل و سیاست.- فصل هشتم: جمع‌بندی و بازاندیشی نسبت نظریه و عمل؛ پرسش از امکان دگرگونی فلسفی و اجتماعی.

بخشی از کتاب تئوری و تمرین

«تئوری و تمرین بنابراین شما باید این کار را انجام دهید. وقتی می‌گویم نع دارم چه کار می‌کنم؟ اینطور به نظر می‌رسد که من آهی از دلسردی می‌کشم. این دلسردی مملو از اعتراضی کنایه‌آمیز به برنامه درسی‌ای است که ما را ملزم کرده، در یک سال و در قالب یک سمینار به چنین سؤالی بپردازم. همانطور که هر سال این برنامه را انجام می‌دهم. اما مطمئن باشید که امسال از آن فراتر نخواهم رفت. این برنامه را با یک تحلیل انتقادی بر وضعیتی که به ما تحمیل شده است شروع می‌کنم و از شما دعوت می‌کنم که از نظر تئوری به نقد آن اکتفا نکنید، بلکه سعی کنید این وضعیت را به طور مؤثر و عملی تغییر دهید. اما اگر این دلسردی را که من گفتم کمی دقیق‌تر تحلیل کنید و آن را فراتر از یک احساس خستگی ناامیدکننده در نظر بگیرید، فراتر از اعتراف من به ناتوانی و امتناع من از پرداختن به چنین موضوعی تحلیل خواهید کرد. اگر شما عبارت را در نظر بگیرید، من می‌گویم دقیقاً نمی‌توانید آن را درک کنید. فقط می‌توانید آن را به صورت یک وضعیت معین یا یک رویداد تحلیل کنید. تنوع زیادی در متون وجود دارد و این تنوع به صورت تجربی و غیر معمول نیست. روش‌های زیادی برای دو نگاه برای مفهوم در زبان ما وجود دارد. به این معنی که: همانطور که در مقدمه توضیح داده شد این عبارت چیزی شبیه به یک شعار است. تحت‌اللفظی این عبارت به صورت انجام کاری که باعث تعجب می‌شود نیز در لغت‌نامه‌ها ذکر شده است. تاکید اول؛ ما را برای مدتی در اینجا نگه می‌دارد. صحبت کردن، قول دادن، نگاه کردن، شنیدن، یا دریافت منفعلانه به یک موضوع کافی نیست. مهم‌ترین مسئله انجام دادن است. به عبارت دیگر «باید تمرین کرد». تئوری کافی نیست؛ باید هر موضوعی که به صورت تئوری بیان می‌شود همراه با تمرین و عمل کردن به آن باشد. البته شما از قبل می‌توانید با دشواری فرآیند انجام آن آگاه باشید. انجام یک عمل به آسانی نیست. چون نگاه کردن، درنظر گرفتن شرایط، صحبت کردن و دریافت اطلاعات برای انجام یک کار تمام موارد لازم نیست. هنوز باید آن کار انجام شود و این تبدیل تئوری به عمل می‌تواند دشوار باشد. اما این دشواری تنها چیزی نیست که مستقیماً وقتی می‌گویم بیان شود. بلکه در دشواری درک (تفکر، درک، در نظر گرفتن) تعریف می‌شود.»