کتاب سپیدار

کتاب سپیدار نوشتهٔ «مرتضی فتح‌اله‌زاده» و ویراستۀ «سید محمدحسین فیروزآبادی» توسط مرکز پژوهشی آموزشی کوثر منتشر شده است. این اثر در قالب روایت‌های شفاهی به بررسی تاریخچه، تحولات و نقش‌آفرینی‌های بسیج دانشجویی دانشگاه تهران پرداخته و با گردآوری خاطرات و روایت‌های فعالان این تشکل، تصویری از فرازونشیب‌های آن ارائه داده است. نسخۀ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سپیدار

کتاب «سپیدار» (۴۰ روایت از تاریخ شفاهی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران) مجموعه‌ای از روایت‌های شفاهی فعالان و اعضای سابق و فعلی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران است که در قالب ۴۰ روایت مستقل به بازخوانی رویدادها و تحولات مهم این تشکل دانشجویی می‌پردازد. دوره‌های مختلف تاریخی، از زمان صدور پیام آیت‌الله روح‌الله خمینی دربارهٔ ضرورت تشکیل بسیج دانشجویی تا وقایع مهمی مانند ماجرای کوی دانشگاه تهران در تیر ۱۳۷۸ و نقش‌آفرینی‌های بسیج در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در این روایت‌ها بازتاب یافته است. کتاب «سپیدار» به‌صورت مستند و باتکیه‌بر خاطرات دست‌اول به بررسی چالش‌ها، اختلاف‌نظرها و تعاملات بسیج دانشجویی با سایر تشکل‌ها و نهادهای دانشگاهی و سیاسی می‌پردازد. علاوه‌بر روایت‌های فردی، کتاب به زمینه‌های اجتماعی و سیاسی هر دوره اشاره و تلاش می‌کند تصویری چندلایه از نقش بسیج دانشجویی در دانشگاه تهران و ارتباط آن با فضای سیاسی ایران ارائه دهد. این اثر در سال ۱۴۰۳ منتشر شده و باتوجه‌به رویکرد تاریخ شفاهی، به‌جای تحلیل‌های انتزاعی بر تجربه‌های زیسته و روایت‌های شخصی تکیه دارد.

خلاصه کتاب سپیدار

کتاب «سپیدار» با گردآوری ۴۰ روایت از فعالان و اعضای سابق و فعلی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران، تصویری از تحولات و چالش‌های این تشکل دانشجویی را در بستر رویدادهای سیاسی و اجتماعی ایران ترسیم می‌کند. روایت‌ها از ابتدای شکل‌گیری بسیج دانشجویی با پیام آیت‌الله خمینی آغاز می‌شود و به اختلاف‌نظرها دربارهٔ ماهیت و ساختار این تشکل، رقابت‌ها با سایر گروه‌های دانشجویی و نقش سپاه پاسداران در هدایت آن می‌پردازد. بخش قابل‌توجهی از کتاب به وقایع مهمی چون انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۷۶، دیدارهای اعضای بسیج با رهبر جمهوری اسلامی و ماجرای کوی دانشگاه تهران در تیر ۱۳۷۸ اختصاص دارد. در این روایت‌ها، اختلاف دیدگاه‌ها دربارهٔ فعالیت سیاسی، نحوهٔ ورود به مسائل انتخاباتی و چگونگی تعامل با سایر تشکل‌ها و مسئولان دانشگاهی به تصویر کشیده شده است. همچنین نقش بسیج دانشجویی در اعتراضات، مطالبه‌گری و حضور در عرصه‌های اجتماعی و علمی دانشگاه تهران، از زبان افراد مختلف روایت می‌شود. کتاب باتکیه‌بر خاطرات شخصی، فضای پرتنش و گاه متضاد دانشگاه را در سال‌های مختلف به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که چگونه بسیج دانشجویی در مواجهه با چالش‌های داخلی و بیرونی، مسیر خود را پیدا کرده و به یکی از بازیگران مهم فضای دانشجویی تبدیل شده است.

چرا باید کتاب سپیدار را خواند؟

این کتاب با ارائهٔ روایت‌های دست‌اول از فعالان و اعضای بسیج دانشجویی دانشگاه تهران، فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با لایه‌های پنهان و آشکار تحولات سیاسی و اجتماعی دانشگاه و ایران از زاویهٔ نگاه دانشجویان آشنا شود. روایت‌های متنوع و گاه متضاد، امکان مقایسهٔ دیدگاه‌ها و تجربه‌های مختلف را فراهم می‌آورد و به فهم بهتر نقش تشکل‌های دانشجویی در تحولات معاصر ایران کمک می‌کند؛ همچنین کتاب به‌دلیل رویکرد تاریخ شفاهی، تجربه‌های زیسته و فضای واقعی دانشگاه را به تصویر می‌کشد و برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر، فعالیت‌های دانشجویی و مطالعات اجتماعی، منبعی سودمند به شمار می‌رود.

خواندن کتاب سپیدار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران تاریخ معاصر ایران، علاقه‌مندان به فعالیت‌های دانشجویی، فعالان اجتماعی و سیاسی و دانشجویانی که دغدغهٔ شناخت تحولات دانشگاه و نقش تشکل‌های دانشجویی را دارند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر وقایع مهمی مانند ماجرای کوی دانشگاه تهران و نقش بسیج دانشجویی در تحولات سیاسی هستند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب سپیدار

«حدوداً سال ۷۶ یک رفتار متعادل را بر بسیج حاکم کرده بودیم که هم اصل نظام و انقلاب مورد هجوم بدخواهان و افراد جداشده از انقلاب و جریان‌های سیاسی بیرون از مرزها قرار نگیرد و هم معتقد به یک فضای آزاد سیاسی در دانشگاه بودیم. فکر می‌کردیم که دانشجوها باید فعالیت‌هایشان را انجام بدهند و فضا نباید بسته شود. بااینکه از جنگ برگشته بودیم و نیروهای انقلابی به حساب می‌آمدیم به‌هیچ‌وجه با تندروی‌های برخی از جریان‌های انقلابی همراه نمی‌شدیم؛ بلکه در مقابل آن‌ها قرار می‌گرفتیم. ازآن‌طرف با تندروی‌های جریان چپ، جریان‌هایی که وابسته به لیبرال‌های بیرون از دانشگاه بودند و جریان‌های چپ آمریکایی به‌شدت در تعارض بودیم و مقابله می‌کردیم. فضای تندی در دانشگاه حاکم شده بود؛ البته آن‌زمان نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه تهران و دانشگاه‌های کشور فعال بود و ما به‌عنوان مسئولین بسیج دانشجویی و شورای مرکزی بسیج دانشجویی، ارتباطات نزدیکی با نهاد نمایندگی و همچنین جلساتی را با دفتر تحکیم وحدت و انجمن‌ها و جامعه اسلامی دانشجویان و انجمن‌های اسلامی مستقل داشتیم.»