کتاب کدو مطبخ قلندری

کتاب کدو مطبخ قلندری نوشتهٔ ادهم خلخالی و به کوشش احمد مجاهد است و انتشارات دانشگاه تهران آن را منتشر کرده است. کدو مطبخ قلندری کتابی است به نظم و نثر به تقلید از «مقامه». در توضیح مقامه باید گفت مقامه نوشته‌ای ادبی است و معمولا دارای اشعار و امثال و آرایه‌های ادبی که در آن یک حکایت اصلی وجود دارد؛ مانند مقامات حمیدی، در ادبیات فارسی، و مقامات حریری در ادبیات عربی.

درباره کتاب کدو مطبخ قلندری

کتاب کدو مطبخ قلندری در قرن دهم هجری با نثری ساده و شيرين تاليف شده است و محتوای آن ۱۷۰ حكايت كوتاه آموزنده و پند و حكمت و اندرز در قالب داستان در نقد اجتماعی است. این کتاب طنز شامل حكايات طنز از ادهم خلخالی متخلص به عزلتی و مشهور به واعظ عارف و شاعر (فوت ۱۰۵۲ ق).

ادهم خلخالی از دانشمندان و عارفان برجسته و بنام دوره صفویه (قرن ۱۰ و ۱۱ هجری) و از زمره تركان پارسی‌گوی است که در شاخه‌های گوناگون معارف انسانی، از جمله اخلاق و موعظه، تفسير قرآن كريم، اصول عقايد اماميه و عرفان، به نظم و نثر آثاری نفیس و ماندگار دارد. عُزلتی از معاصرین شیخ بهایی و میرداماد بود. او در جوانی و در شهر اصفهان به تحصیل و کسب علم و معرفت پرداخت. بعد از اتمام تحصیل و نیل به مدارج بالای علمی در دارُالارشاد (اردبیل) به کار آموزگاری پرداخت و چون در ملحقات ولايت تبریز با درویشی روشن‌ضمیر و صاحب‌دل آشنا شد، تحت تاثیر او، ترک رسوم و عادات ظاهری و نیز امر تدریس کرده و منش صوفیانه و راه اهلِ طريقت را در پیش گرفت و مدتی در ده خَرَقان (از دهستان‌های شهرستان قزوین) کنج عزلت گزید. در آنجا ضمن ارشاد و راه‌نمودن مردم، به آفرینش آثار نظم و نثر خود همت گمارد. او از عارفان روزگار و در فن شاعری، که شَمه‌ای از کمالات اوست، صاحب اشتهار است. او مدت‌های طولانی در آن خِطه به کار تالیف و تصنیف نظم و نثر پرداخت. از آن جمله، کتابی است به فارسی قریب به سی هزار بیت موسوم به هدایت‌نامه و همچنین کتاب دیگر در بحر بوستان شیخ مصلح‌الدین شیرازی قریب به شش هزار بیت، و همچنین تالیفی دربرابر کشکول شیخ موسم به کدو مطبخ، و رساله منظوم دیگر در برابر نان و حلوا موسوم به چرب و شیرین، و منشآت قریب به ده هزار بیت موسوم به مکاتیب، و مثنوی قریب به دو هزار بیت موسوم به شیر و شکر.

این عارف صاحب‌دل از ولایت تبریز نقل نموده، در خِطه دارالارشاد (خلخال اردبیل) معتکف شد و در سال ۱۰۵۲ به دیدار خدا شتافت. 

خواندن کتاب کدو مطبخ قلندری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان و پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب کدو مطبخ قلندری

«گویند که محتسبی به دهی متوجه شد، هرچند جست کسی نیافت. آخرالامر از کمال آزردگی به جانب مسجد شتافت. چند راس از بهایم و حیوانات در آن بیافت. بیاورد و در حیطه‌ای حبس کرد. چون صاحبان و مالکان ایشان خبر یافتند به سوی او شنافتند. محتسب برآشفت و گفت: من شما را آزار بسیار دهم و تخته کلاه بر سر نهم تا بعد از این چنین بی‌عزتی و بی‌حرمتی با بیت‌الله نکنید.»