کتاب اقتصاد کلان پیشرفته

کتاب اقتصاد کلان پیشرفته نوشتهٔ دیوید رومر و ترجمهٔ منصور خلیلی عراقی و علی سوری است و انتشارات نور علم آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب اقتصاد کلان پیشرفته

اقتصاد کلان مطالعۀ اقتصاد در ‌سطح کلی است. بنابراین، موضوعات آن در رابطه با مهم‌ترین سؤالات اقتصاد است. چرا برخی کشورها ثروتمند و برخی فقیرند؟ چرا کشورها رشد می‌کنند؟ منشأ رکودها و رونق‌ها چیست؟ چرا بیکاری وجود دارد و چه چیزی آن را تعیین می‌کند؟ منشأ تورم چیست؟ چگونه سیاست‌های دولت بر تولید، بیکاری، تورم و رشد تأثیر می‌گذارد؟ اینها و سایر سؤالات، موضوع اقتصاد کلان هستند.

کتاب اقتصاد کلان پیشرفته مقدمه‌ای بر مطالعۀ اقتصاد کلان در سطح پیشرفته است. هدف آن، هم مروری بر حوزه‌های مختلف اقتصاد کلان برای دانشجویانی است که نمی‌خواهند اقتصاد کلان را ادامه دهند و هم نقطۀ شروعی برای کسانی است که می‌خواهند مباحث پیشرفته و تحقیقات خود را در اقتصاد کلان و اقتصاد پولی دنبال کنند.

این کتاب نگاه وسیعی به موضوعات مهم اقتصاد کلان دارد. بخش عمده‌ای از مباحث آن به رشد اقتصادی اختصاص دارد. در اینجا، به هر یک از موضوعات بیکاری ، تورم وکسری بودجه، فصول جداگانه‌ای اختصاص یافته است. در هر بخش، موضوعات اصلی و نظریه‌های رقیب، ارائه و بحث شده‌اند. از مدل‌ها و تکنیک‌ها به‌طور جدی استفاده شده است، اما آنها به‌عنوان ابزاری برای فهم و درک مهم‌ترین موضوعات ارائه شده‌اند.

چهار فصل اول کتاب در مورد رشد است. این تحلیل بر دو سؤال اساسی تمرکز دارد. چرا برخی کشورها ثروتمندتر از بقیه هستند و چه چیزی موجب افزایش بسیار زیاد درآمد حقیقی در طول زمان می‌شود. فصل اول به مدل رشد سولو اختصاص دارد که مبنایی برای تمام تحلیل‌های رشد است. مدل سولو، پیشرفت فنی را برونزا فرض می‌کند و اثرات تقسیم تولید بین مصرف و سرمایه‌گذاری بر انباشت سرمایه را بررسی می‌کند. این فصل علاوه بر ارائه و تحلیل مدل سولو، توانایی آن در پاسخ به سؤال اصلی رشد را ارزیابی می‌کند.

فصل دوم فرض مدل سولو، یعنی برونزا بودن و ثابت بودن نرخ پس‌انداز را کنار می‌گذارد. در این فصل هم مدلی را بررسی می‌کنیم که تعداد خانوارها را ثابت می‌گیرد (مدل رمزی) و هم مدلی که گردش جمعیت را لحاظ می‌کند (مدل دایموند).

در فصل سوم نظریه جدید رشد ارائه می‌شود. این فصل با مدل‌هایی شروع می‌شود که در آنها پیشرفت فنی ناشی از منابعی است که به توسعه ایده‌های جدید اختصاص می‌یابد، اما تقسیم منابع بین تولید ایده‌ها و تولید کالاهای مرسوم، «داده شده» فرض می‌شود. بعد از آن، عوامل تعیین‌کنندۀ این تقسیم منابع را بررسی می‌کنیم.

فصل چهارم به‌طور ویژ‌ه‌ای به منشأهای تفاوت‌های نسبتاً زیاد در متوسط درآمد در بین کشورها می‌پردازد. این مباحث که عمدتاً تجربی هستند، بر دو موضوع تأکید دارند. اولی عبارت از سهم تغییرات در انباشت سرمایه فیزیکی و انسانی در تبیین تفاوت‌های درآمدی در بین کشورهاست. دیگری مربوط به عوامل تعیین‌کنندۀ این تغییرات است.

فصل‌های ۵ تا ۷ به نوسانات کوتاه مدت اختصاص دارد: نوسانات سال به سال و فصل به فصل اشتغال، بیکاری و تولید. فصل ۵ مدل‌های نوسانات را در حالتی بررسی می‌کند که ناقصی‌ها، اثرات جانبی یا بازارهای مفقوده وجود ندارند و اقتصاد فقط در معرض اختلالات حقیقی است. بحث در مورد نظریه دور تجاری حقیقی هم مدل پایه‌ای را بررسی می‌کند که چهارچوب آن نسبتاً روشن است و هم یک مدل پیچیده‌تر را که سایر ویژگی‌های مهم نوسانات را نشان می‌دهد.

فصل ۶ و ۷ به مدل‌های کینزی می‌پردازد. این مدل‌ها بر مبنای تعدیل کُند قیمت‌ها و دستمزدهای اسمی هستند و علاوه‌‌بر پول، براختلالات حقیقی تأکید می‌کنند. فصل ۶ بر ویژگی‌های پایه‌ای چسبندگی قیمت‌ها متمرکز است. در این فصل، مدل‌های پایه‌ای بررسی می‌شوند که در آنها چسبندگی قیمت برونزا است و بر مبانی اقتصاد خرد چسبندگی قیمت در یک چهارچوب ایستا تأکید می‌شود. سپس مدل‌های تعادل عمومی تصادفی پویا برای تبیین نوسانات مورد بررسی قرار می‌گیرند که در آنها چسبندگی قیمت‌ها لحاظ می‌شود.

در تحلیل‌های ۷ فصل اول، مصرف و سرمایه گذاری هستۀ اصلی مدل‌های رشد و نوسانات هستند. بر همین اساس، فصل ۸ و ۹ عوامل تعیین‌کنندۀ مصرف و سرمایه‌گذاری را با جزئیات بیشتر بررسی می‌کند. در هر یک از این دو فصل، ابتدا تحلیل‌ها با مدل‌های پایه‌ای شروع می‌شود و سپس به دیدگاه‌های رقیب می‌پردازد. در بحث مصرف، مدل پایه همان فرضیه درآمد دائمی است و در بحث سرمایه‌گذاری، نظریه q است.

فصل ۱۰ به بازار کار می‌پردازد. این فصل بر عوامل تعیین‌کنندۀ نرخ طبیعی بیکاری تأکید می‌کند. همچنین تأثیر نوسانات در تقاضای کار بر دستمزد حقیقی و اشتغال بررسی می‌شود. نظریه‌های اصلی که بررسی می‌شوند شامل نظریه دستمزد کارایی، نظریه قرارداد و نظریه جستجو و تطبیق هستند.

دو فصل پایانی به سیاست‌های اقتصاد کلان اختصاص دارد. این مباحث با بررسی نقش رشد پول در تورم و اثرات رشد پولی شروع می‌شوند. سپس سیاست پولی بهینه بررسی می‌شود. به دنبال آن، این تحلیل همراه با مبانی اقتصاد خرد برای تبیین اهداف سیاست اقتصادی ارائه می‌شود و به تحلیل سیاست بهینه در مدل‌های گذشته‌نگر و آینده‌نگر می‌پردازد. در بخش‌های پایانی این فصل بررسی می‌شود که آیا تورم‌های شدید می‌تواند از مبادلۀ کوتاه مدت تورم- تولبد به‌دست آید یا ناشی از نیاز دولت به درآمد حاصل از خلق پول است.

فصل ۱۲ در مورد سیاست مالی و کسری بودجه است. بخش اول این فصل، قید بودجه دولت را توصیف می‌کند و دو دیدگاه پایه‌ای در مورد کسری بودجه را بررسی می‌کند: برابری ریکاردویی و هموارسازی مالیات. سایر مباحث این فصل به بررسی نظریه‌های مربوط به منشأ کسری‌ها می‌پردازد. در این راستا مقدمه‌ای بر اقتصاد سیاسی ارائه می‌شود که برای مطالعۀ موضوعات سیاسی مورد استفاده است.

اقتصادکلان هم موضوعی تجربی و هم نظری است. به‌همین دلیل، ارائه این نظریه‌ها می‌تواند با رجوع به نتایج مطالعات کاربردی، تکمیل شود. هدف از ارائه این کاربردها، مرور ادبیات یا روش‌های اقتصاد سنجی نیست. در عوض، هدف ما ارائه برخی از روش‌هایی است که با آنها می‌توان نظریه‌های اقتصاد کلان را به‌کار گرفت و مورد آزمون قرار داد.

در پایان هر فصل، مجموعه‌ای از مسائل ارائه شده است. دامنۀ این مسائل شامل تغییرات ساده در مدل‌هایی است که در متن درس آمده است و برای گسترش و توسعه مدل‌ها، موضوعات مهمی را مطرح می‌کنند. لذا این مسائل هم برای تقویت فهم دانشجویان است و هم راهی برای گسترش و توسعه ایده‌ها است.

این حقیقت که این کتاب مقدمۀ پیشرفته‌ای بر اقتصاد کلان است دو پیامد عمده دارد. اولی این است که این کتاب یک سری از مدل‌های رسمی را ارائه و تحلیل می‌کند. مدل‌ها خصوصیات ویژۀ دنیای واقعی را شناسایی می‌کنند و پیامد‌های آنها را در چهارچوب خاص خود، بررسی می‌کنند. این مدل‌ها به ما امکان می‌دهند تا به‌طور واضح مشاهده کنیم که عناصر متفاوت اقتصاد چگونه تقابل و تعامل دارند و پیامد آنها چیست. در نتیجه، آنها روشی خاص برای بررسی این موضوع است که آیا نظریۀ پیشنهادی می‌تواند به یک سؤال خاص پاسخ دهد و آیا پیش‌بینی‌های اضافی دیگری دارد.

این کتاب شامل تعداد زیادی مدل است. دلیل اصلی این تعدد آن است که ما موضوعات زیادی را بررسی می‌کنیم. برخی از ویژگی‌های یک اقتصاد که برای یک نفر مهم است ممکن است برای دیگران مهم نباشد. برای مثال، پول برای تحلیل تورم، بسیار حیاتی است؛ اما برای رشد بلند‌مدت، چنین نیست. دخالت دادن پول در مدل‌های رشد، صرفاً موجب ابهام در تحلیل می‌شود. لذا به‌جای تلاش برای ساختن یک مدل به‌منظور تحلیل همۀ موضوعات، در این کتاب مجموعه‌ای از مدل‌ها تو سعه داده شده‌اند.

دلیل دیگر برای تعدد این مدل‌ها این است که عدم‌توافق جدی در مورد پاسخ به بسیاری از سؤالات اقتصاد کلان وجود دارد. این کتاب، دیدگاه‌ها و نقاط قوت و ضعف آنها را بررسی می‌کند. چون نظریه‌های مختلف بر خصوصیات مختلف اقتصاد تأکید می‌کنند، پرداختن به مدل‌های متمایز، بهتر از پرداختن به یک مدل برای تحلیل همۀ موضوعات و خصوصیات مورد نظر دیدگاه‌های مختلف است.

موضوع دوم در رابطه با پیشرفته بودن این کتاب آن است که دانشجویان بایستی پایه‌های لازم در مباحث اقتصادی و ریاضی را داشته باشند. ریاضیات به بیان فشردۀ ایده‌ها کمک می‌کند و لذا ابزار مفیدی جهت تحلیل این ایده‌ها می‌باشد. به‌همین دلیل، مدل‌ها عمدتاً به‌صورت ریاضی ارائه و تحلیل می‌شوند. ریاضیات مورد استفاده در این کتاب، حساب دیفرانسیل یک و چند متغیره است. مباحثی مانند توابع، لگاریم‌ها، مشتق و مشتق‌های جزئی، حداکثرسازی مقید و بسط تیلور در تمام کتاب مورد استفاده است. دانش مقدماتی در مورد احتمال و متغیرهای تصادفی نیز ضروری است. در زمینه اقتصاد، فرض بر این است که دانشجویان با اقتصاد خرد میانه آشنایی دارند. موضوعاتی از قبیل حداکثرسازی سود و مطلوبیت، عرضه و تقاضا، تعادل، کارایی و خواص رفاهی تعادل‌های رقابتی ضروری می‌باشند. برای دانشجویانی که با اقتصاد کلان آشنایی ندارند، مفاهیم و موضوعات مشکل خواهد بود. لذا لازم است که قبل از مطالعه این کتاب، مروری بر اقتصاد کلان میانه داشته باشند.

خواندن کتاب اقتصاد کلان پیشرفته را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان رشتهٔ اقتصاد و پژوهشگران این حوزه پیشنهاد می‌کنیم.