کتاب مالکیت خانواده

کتاب مالکیت خانواده نوشتهٔ موسی رحیمی و رضا رحیمی دهسوری است و انتشارات چتر دانش آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب مالکیت خانواده

هدف از ازدواج و تشکیل خانواده، همان گونه که قرآن می‌فرماید آن است که زن و مرد در کنار یکدیگر زندگی آرامی داشته باشند و برای تحقق این هدف باید همه جوانب مسائل مربوط به خانواده مورد توجه قرار گیرد؛ از جمله امور مهمی که غفلت از آن می‌تواند آرامش زندگی مشترک را به هم بزند و ایجاد اختلاف نماید مالکیّت خانواده است، در فقه و حقوق اسلامی در مورد مالکیّت به تفصیل بحث شده است؛ اما آنچه این نوشته را متمایز می‌سازد این است که ما نگاه خود را بر مالکیّت مجموعه خاصی به نام خانواده متمرکز نموده و با توجه ویژه به این بخش سعی در بیان ابعاد مختلف موضوع داریم.

کتاب مالکیت خانواده در صدد بررسی حق مالکیّت در خانواده و موارد اختلاف در اموال از منظر فقه و حقوق است؛ به عنوان مثال وقتی زوجین و فرزندان هر یک درآمدی را کسب و آن را به هر نحو وارد زندگی مشترک می‌کنند مالکیّت این اموال چگونه است؟ آیا فرض شخصیت حقوقی برای خانواده و سپس قائل شدن به مالکیّت خانواده (نه اشخاص) به عنوان یک شخصیت حقوقی از دیدگاه فقهی و حقوقی امکان‌پذیر است؟ در صورت مثبت بودن پاسخ چه آثاری دارد؟

در قوانین برخی از کشورها نظیر مصر فصل مستقلی تحت عنوان «ملکیة الاسرة» به مالکیت خانواده اختصاص یافته و توافق اعضا بر انشای مالکیت برای نهاد خانواده پذیرفته شده است.

غرض از تحقیق در این موضوع گشودن بابی جدید در عرصه مباحث مربوط به حقوق مالی جامعه در حقوق کشورمان و بررسی مبانی فقهی آن است.

با عنایت به نقش و جایگاه ویژه نهاد خانواده در نظام حقوقی اسلام و پیچیدگی روابط مالی زوجین و اولاد در جوامع امروزی که منشأ بسیاری از اختلافات میان آنها گردیده است، به منظور تأسیس راهکار نوین جهت رفع ترافع اعضای خانواده در مالکیّت اموال مشترک و ضرورت تدوین قوانین جدید، این کتاب تألیف شده است. 

خواندن کتاب مالکیت خانواده را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان رشتهٔ فقه و حقوق خانواده پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب مالکیت خانواده

«با این که بارها در قوانین ایران برای حمایت از خانواده مقررات و قوانینی وضع گردیده، که مهمترین آنها قانون حمایت خانواده مصوّب ۱۵/ ۱۱/ ۵۳ و قانون دادگاه مدنی خاص مصوّب مهر ماه ۵۸ می‌باشد، نه در این قوانین و نه در قانون مدنی تعریفی از خانواده به عمل نیامده و ترکیب خانواده تعیین نگردیده است. در قانون بیمه‌های اجتماعی اشاره‌ای به تعریف و ترکیب خانواده شده، ولی برای هدف خاصی که صرفا مربوط به بیمه‌های اجتماعی است می‌باشد؛ یعنی در آن قانون صرفا برای تعیین افراد مشمول بیمه از قبیل زن دائمی و فرزندان کمتر از بیست و یک سال و پدر و مادر تحت تکفل بیمه شده، می‌باشد.

در حقوق ایران برای خانواده شخصیتی مستقل از افراد آن در نظر گرفته نشده و نظر قانونگذار از حمایت خانواده، حمایت از منافع فردی افراد خانواده برای جلوگیری از متلاشی شدن آن و بقای حسن تفاهم و صفا و صمیمیت بین تشکیل‌دهندگان این گروه اجتماعی است. به همین دلیل است که برای خانواده تعریفی ارائه نکرده و آن را مجزا از افراد آن معرّفی ننموده است؛ لذا خانواده پیش از آن که یک سازمان حقوقی باشد، یک نهاد اجتماعی شناخته شده و ممتاز است؛ و به همین جهت نیز مفهوم آن تابع نظام سیاسی جامعه است.

تعریف حقوقی خانواده به صورت ظاهر، دشوار است؛ لذا هر کسی آن را طوری تعریف کرده است؛ ولی با دقّت روشن می‌گردد که گرچه الفاظ مختلف است ولی همه به یک معنا اشاره داشته و یک چیز را تبیین می‌کنند. به عنوان نمونه به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:

۱- خانواده عبارت است از: یک واحد اجتماعی که از ازدواج یک زن و یک مرد به وجود می‌آید و فرزندان حاصل از آن ازدواج، آن را تکمیل می‌نمایند.

البته فرزندان تا زمانی عضو این واحد اجتماعی محسوب می‌شوند که به سنّ رشد نرسیده و یا با ازدواج با دیگری واحد مستقل جدیدی را تشکیل نداده باشند.

۲- خانواده گروهی است که به دلیل قرابت یا زوجیت، همبستگی حقوقی و اجتماعی یافته و تحت رهبری و ریاست مقامی قرار گرفته است.

۳- خانواده عبارت است از: زن و شوهر و فرزندان تحت سرپرستی آنها که معمولا با هم زندگی می‌کنند.

همان گونه که ملاحظه می‌کنید، همهٔ تعریفات با آن که در ضمن الفاظ گوناگون وارد شده است، مبین یک معنا و مفسر یک حقیقت است؛ و از آنجا که در امور اعتباری تعریف منطقی جامع افراد و مانع اغیار، به طور کامل امکان ندارد، قهرا تعاریف در این امور جنبهٔ شرح الاسمی خواهد داشت.

بر این مبنا هر یک از این تعاریف به نوبهٔ خود تعریف صحیحی خواهد بود؛ چرا که همهٔ این تعاریف به نحوی کلمهٔ خانواده را شرح داده و تفسیر نموده است.»