کتاب راز شمشیر

کتاب راز شمشیر نوشتهٔ صادق اسکندری است و انتشارات آوای چلچله شاهرود آن را منتشر کرده است. این کتابْ درآمدی بر شیوهٔ شمشیرزنی و طراحی شمشیر ایرانی است.

درباره کتاب راز شمشیر

ورزش‌های رزمی از هنرهای رزمی خاور دور تا ورزش‌های رزمی غربی، از با سلاح تا بدون سلاح، از گلاویزی تا ضربه محور را دربر می‌گیرد. در این میان، شمشیر جایگاه خاصی دارد. پرسشی که در کتاب راز شمشیر مطرح می‌شود این است که جایگاه شمشیر ایرانی و شمشیرزنی ایرانی کجاست؟

ایران مهد تمدن جهان است و بشر هرچه از تمدن می‌داند را مدیون این سرزمین و فرهنگ و مردمانش است. ردپای هرچیزی را که جست‌وجو کنیم به ایران می‌رسیم و جای شگفتی است که این کهن‌دیار جایگاهی در این میانه نداشته باشد. از سویی این سرزمین از نخستین هنگامه‌های آغازش تا به امروز با توجه به جایگاه جغرافیایی و اهمیت استراتژیکی که دارد زیر فشار نظامی بوده است.

ایران پلی است که شمال را به جنوب، خاور را به باختر به هم می‌رساند و همواره دستیابی به این نگین قدرت خواب را از چشم دشمنانش ربوده است. ایران تنها سرزمینی است که بر نیمی از مردمان جهان فرمان‌روایی کرده و هم‌زمان از شمال، جنوب، غرب و شرق مورد یورش و زیر بار حملهٔ دشمنان بوده است. هیچ کشور و تمدنی در تاریخ این میزان جنگ را به خود ندیده است. این استدلال نشان می‌دهد که ایران و مردمانش فراتر از تمدن و فرهنگ والایی که دارد، دارای پیشینهٔ رزمی بالایی است و دور از ذهن است که ایرانیان شیوهٔ شمشیرسازی و شمشیرزنی نداشته باشند. امروزه در همه‌جا شمشیر ایرانی را با نام فارسی آن یعنی شمشیر می‌نامند و عده‌ای این سلاح را که دارای مهندسی شگرفی است برترین شمشیر تاریخ می‌دانند. امروزه افسانه‌های بسیاری دربارهٔ کاتانا ژاپنی و شمشیرهای اروپایی گفته می‌شود، اما افسانه چیزی را اثبات نمی‌کند. ژاپن نیروی سامورایی را مدیون جزیره‌ای‌بودن خود است و مثل ایران از هر هشت جهت جغرافیایی زیر فشار نظامی نبوده است. شمشیر ایرانی در میدان نبرد، امتحان خود را پس داده و با هر نبرد مهندسی خود را مطابق به شیوهٔ جنگی دشمن تغییر داده است. اینکه شکل یک سلاح سرد در طول تاریخ تغییری نکند، نشان‌دهندهٔ امتیاز یا اصالت نیست؛ بلکه نشان‌دهندهٔ بیکاربودن نیروی نظامی یک کشور است. دربارهٔ سواره نظام ساسانی یا همان کاتافراکت‌ها می‌بینیم که بعد از هر شکست به واکاوی آن می‌پرداختند و تغییراتی را در آرایش جنگی و جنگ افزار خود ایجاد می‌کردند.

خواندن کتاب راز شمشیر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که می‌خواهند از تاریخچهٔ شمشیر ایرانی سر در بیاورند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب راز شمشیر

«شمشیر در ایران دارای فرگشت یا همان سیر تکاملی بوده و راه خود را در میان سیل دشمنانش شکافته. با نیرومندترین ارتش‌های جهان به پیکار پرداخته و همواره با بزرگ‌ترین امپراطوری‌های دنیا و جنگجویانشان سرشاخ بوده.

هیچ شمشیری را نمی‌توان یافت که به مصاف مصر، یونان، روم، هند، چین، هون‌ها، مغول‌ها، اعراب، عثمانی‌ها و بیشمار شاهنشاهی‌های تاریخ که مدعی ابرقدرتی بودند رفته باشد. شمشیر رومی با مردمان بسیاری جنگید اما هیچگاه با نژاد زرد نجنگید اما شمشیر ایرانی بارها امتحان خود را در جنگ با خاقان‌های چینی و هون‌های زرد و سفید پس داد.

شمشیر ژاپنی هرگز در میدان جنگ با روم، مصر و یونان یا ایران و هند مورد سنجش قرار نگرفت و تنها تیزی افسانه‌ای آن برای رعیت‌های بینوا و کشاورزها بود.

گاهی می‌بینیم که شمشیرهای اروپایی و ژاپنی و چینی را در آزمایشگاه‌ها مورد بررسی قرار می‌دهند و با حسگرهای رایانه‌ای و هوش مصنوعی آن‌ها را می‌سنجند و گفته می‌شود فلان شمشیر نسبت به آن یکی کاراتر است. به نظر من این‌چنین سنجش‌هایی خنده‌آور و مضحک است. شما هرگز نمی‌توانید صدهزار سرباز آموزش دیده و تمرین کرده را گردهم بیاوردید و آن‌ها را در برابر هشتادهزار نفر قرار دهید و به آنها بگویید که واقعا یکدیگر را بکشید. تنها در میدان حقیقی است که می‌توان درباره چنین چیزی نظر داد.

روی کاغذ و فرضیه سخن گفتن آسان است؛ اما هیچ چیزی نمی‌تواند چندین هزار سال آزمون و خطا در میدان عمل را به همین راحتی بازگو کند. برای نمونه فرمانده یا پادشاهی که چهل سال در میدان جنگ بوده در نبردی به این نتیجه می‌رسد که با این تجربه چهل ساله باید در نبرد بعدی جنس و شکل شمشیر را تغییر بدهد و با بهترین آهنگران خود به مشورت می‌نشیند و آنها چیزی را به سلاح اضافه یا کم می‌کنند و مهندسی جدیدی را با توجه به شیوه جنگی آن عصر و دوره در پیش می‌گیرند. و شما این را در نظر بگیرید که چندصد سال به همین روال بوده و فرگشت و سیر تکامل شمشیر در ایران یک شبه نبوده.»