کتاب یادگیری اثربخش

کتاب یادگیری اثربخش نوشتهٔ الریک اسمیت و کتی دیویدسون با ترجمهٔ اکرم اسکندری و حسین کنعانی و حسین زنگنه در انتشارات آوای نور چاپ شده است. هدف این کتاب فراهم نمودن دیدگاه‌هایی برای تشویق معلمان در به‌ کارگیری یادگیری اثر بخش در کلاس است. این کتاب علاوه بر تشویق معلمان به تفکر در مورد نیاز به رشد مهارت‌ های یادگیری دانش‌آموزان، مثال‌‌هایی را ارائه می‌دهد که می‌تواند در کلاس‌‌های درسی مورد استفاده قرار گیرد.

درباره کتاب یادگیری اثربخش

تأکید بر چگونگی یادگیری دانش‌آموزان و اثر بخش کردن یادگیری با توجه به تأکید بر محتوای برنامه درسی مهم است. شاید خیلی ساده باشد تا اطمینان پیدا کنیم که همه‌ٔ بخش‌‌های برنامهٔ درسی در زمان مناسب آموزش داده شود. این مسئله، خود می‌تواند فشار زیادی را بر معلمان تحمیل کند. اغلب آن‌‌ها وقت ندارند تا در مورد انتقال برنامه درسی و مهم‌‌تر از آن‌، تجارب واقعی یادگیری دانش‌‌آموزان در تعلیم و تربیت فکر کنند‌. این که آیا این تجارب معنی‌‌دار هستند یا خیر؟ یا آیا آن‌‌‌ها می‌توانند برای یادگیری‌های بعدی به‌کار روند؟ آیا آن‌‌ها دانش‌آموزان را یادگیرندگانی کارآمدتر و مؤثر‌تر می‌سازند؟ این‌ها سؤالات مهم و ضروری‌ای هستند که هر معلمی باید آن‌‌ها را در نظر بگیرد و برای آن برنامه‌ریزی کند و در مورد آن‌‌ها براساس عملکردهای خود بیاندیشد ولی اغلب اوقات به یادگیری اولویت زیادی داده نمی‌شود و نتایج حاصله مهم‌تر از یادگیری در نظر گرفته می‌شوند.

 بسیاری از دانش‌آموزان می‌توانند نتایج و عملکرد خوبی داشته باشند، امّا این به تنهایی برای تبدیل شدن آن‌‌ها به یادگیرندگانی اثربخش کافی نیست. اغلب اوقات تمایز بین عملکرد و یادگیری مبهم است و بسیاری از دانش‌ آموزان در تفکر بر چگونگی مطالعه کردن و یادگیرنده‌‌ای اثر بخش شدن مشکل دارند. این یکی از موضوعات کلیدی این کتاب است که به دانش‌‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌‌های یادگیری مستقل خود را رشد دهند. به‌طوری که بتوانند در یادگیری‌‌های خود در مدرسه، خانه و مهم‌‌تر از آن بعد از مدرسه، خود کفا باشند.

بخش‌‌های «کلیات» کتاب بر تفکر تأکید می‌‌ورزد و اهمیت آن را توضیح می‌دهد‌. بخش‌‌های «‌عملی‌» آن مثال‌‌های کاربردی و آزمایش‌‌شده را ارائه می‌دهد که می‌تواند در کلاس مورد استفاده قرار گیرد. ما همچنین یادگیری اثربخش را فقط مسئولیت معلم نمی‌دانیم بلکه نگرانی تمام مدرسه تلقی می‌کنیم. ضرورت دارد که همه و حتی افراد دخیل در مدیریت مدرسه، تلاش کنند تا مدرسه را به یک محیط یادگیری مشوق و هیجان‌‌آمیز تبدیل کنند‌. بخش آخر کتاب بر این مطلب تأکید دارد‌. ما دیدگاه معلمان را نیز مد‌نظر قرار داده‌‌ایم و برای کاهش فشار در مدارس به این دیدگاه‌‌ها هم مراجعه کرده‌ایم‌. معتقدیم مدرسه‌‌ای که برای یادگیری اثربخش اهمیّت ویژه قائل می‌شود‌، نه تنها مدرسه‌‌ای موفق است‌، بلکه یک مدرسه‌ٔ شاد هم هست.

کتاب یادگیری اثربخش را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

مطالعهٔ این کتاب به همهٔ معلمان پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب یادگیری اثربخش

آن‌چه در این فصل می‌آید، این است که یادگیری مستقل برای یادگیری اثربخش از اهمیت خاصی برخوردار است. ما همچنین مطرح می‌کنیم که دانش‌آموزان نیاز دارند بدانند که قبل و در حین فرآیند یادگیری سؤالات درستی بپرسند. اما نکته مهم این است که نه تنها نیازمند پرسیدن سؤالات درست هستند، بلکه نیاز دارند که بدانند چگونه به آن‌ها پاسخ بدهند. برای انجام این کار، نیازمند درک کامل وظیفه هستند- اگر درک کاملی نداشته باشند باید به دنبال چگونگی به دست آوردن این فهم و درک باشند. برای مثال به کدام کتاب‌ها و تارنماها باید مراجعه کنند وکدام سؤالات را باید پاسخ بدهند. این جستجو در مورد درک آن‌چه که باید انجام بدهند و چگونگی پرداختن به سوال مهم است. دانش‌آموزان معمولاً تمایل دارند که معلم این اطلاعات را فراهم کند. پس باید به دنبال راه‌هایی باشیم که دانش‌آموزان را تشویق کند خودشان این کارها را انجام بدهند. این می‌تواند به وسیله ارائه کردن چک لیستی از منابع موجود برای دانش‌آموزان باشد تا این‌که آن‌ها تصمیم به‌گیرند، کدام یک از منابع می‌تواند برای تکلیفی که روی آن کار می‌کنند، مفید واقع شود. به عبارت دیگر معلم می‌تواند یک برنامهٔ کاری ساختارمند را همراه با چندین گام ارائه کند، به‌طوری که میزانی از استقلال را داشته باشد، امّا دانش‌آموزان به‌طور کامل رها نشوند. راهنمایی‌ها و بحث‌هایی می‌تواند ارائه شود که دانش‌آموزان بتوانند قبل از کامل کردن تکلیف، سؤالاتی که به‌دنبال آن هستند را ارائه کنند.

برخی از دانش‌آموزان به معلم و یا حتی سایر دانش‌آموزان در کلاس وابستگی دارند. بعضی از دانش‌آموزان، مخصوصاً آن‌هایی که در یادگیری مشکل دارند، رهایی از این وابستگی را سخت می‌بینند. بنابراین باید سعی کنیم، یادگیرندگان را بااعتماد کردن، فرصت دادن و دادن منابع برای کار مستقل، توانمند سازیم. در غیر این‌صورت تدریس و یادگیری می‌تواند تجویزی و تفسیری باشد که ممکن است دانش‌آموز را به یادگیری سوق ندهد.