بریده‌هایی از کتاب زیباترین روح پرستنده، امام سجاد

باید خودمان را در حمایت قدرتی بالاتر از اراده خودمان قرار دهیم. یکی از کارهای نیایش همین است.

به قول کارل: «دوست داشتن را هر کس بفهمد خدا را به آسانیِ استشمام بوی گل می‌فهمد، اما کسی که فقط فهمیدن عقلی را می‌فهمد، خدا برایش مجهولی است دست نایافتنی. »

اما وقتی آن ضربه رسالت، وحی، به درون اندیشه‌ات بخورد و تو را به یادت بیاورد: که حتی با کی قوم و خویشی، کدام روح در توست، کدام امانت بر پشت توست و شاگرد چه آموزش و کدام آموزگار هستی، یک‌مرتبه متوجه می‌شوی که چه گوهر بزرگ و نابی داری، اما در لجن می‌لولی و مثل زاغ لجن‌خوار شده‌ای و به چه شعفی! آن وقت است که بیرون می‌آیی، با یک ضربه انقلابی، زندان چهارم را می‌شکنی: زندان خویش را.

هر چیزی را که خداوند باید به او می‌داده، داده‌است، در درونش و سرشتش گذاشته، خود خداوند در سرشت آدم نشسته‌است. او[ پیامبر ]آمده که فقط به یاد بیاورد. توی زندگی روزمره این درگیری‌ها، دشمنی‌ها، کینه‌ها، خواست‌ها، این لذت‌های پوچ و پست و پایین (دنیا) بی‌معنی، دائما و روزمره تو را به قدری مشغول کرده‌است که فراموش می‌کنی. بعد وقتی نگاه می‌کنی، می‌بینی که یک هفته است، راجع به چیزی مشغولی و رنجش را می‌بری و حسرتش را داری و لذتش را می‌بری که اصلاً به اندازه یک[ عطسه ]گوسفند و به اندازه آب بینی یک بز (به قول علی علیه‌السلام) ارزش ندارد ولی متوجه‌اش نیستی، یادت می‌رود.

«هیچ ملتی در تاریخ و هیچ تمدنی در گذشته به زوال قطعی فرو نرفت، مگر آنکه پیش از آن، سنت نیایش در میان آن قوم ضعیف شده بود».

غیر از این گونه[ صفات ]، صفات و اسامی و اصطلاحاتی هم هستند که اصیل‌اند و از صدر اسلام وجود دارند و ما هم آنها را به کار می‌بریم، اما نوع تلقی ما و مفهومی که از آنها احساس می‌کنیم، کاملاً با آنچه که اول بوده، فرق دارد. این اصطلاح «زین‌العابدین» را به طور معمول که به کار می‌بریم، هیچ احساسی از آن نداریم، هیچ فضیلتی و هیچ صفت مشخصی در این کلمه و در این لقب احساس نمی‌کنیم، در صورتی که اگر در محتوای دقیق و لطیف این معنی تجدید نظر کنیم و با یک نگاه تازه بدان بنگریم، می‌بینیم که چه صفت عالی و زیبایی است: زیباترین روح پرستنده، زیور و زینت پرستندگان.

«نیایش، بلندترین قله تعبیر را در شب ظلمانی عقل در پرواز عشق می‌یابد، آنگاه که کمیت عقل می‌لنگد».

بعد می‌گوید: «هیچ دری را نیایش نمی‌زند، مگر این‌که به رویش گشوده می‌شود» و «نیایش، بلندترین قله تعبیر را در شب ظلمانی عقل در پرواز عشق می‌یابد، آنگاه که کمیت عقل می‌لنگد».

خودت را نفی کن تا به اثبات برسی

به قول کارل: «دوست داشتن را هر کس بفهمد خدا را به آسانیِ استشمام بوی گل می‌فهمد، اما کسی که فقط فهمیدن عقلی را می‌فهمد، خدا برایش مجهولی است دست نایافتنی. »

احساس می‌کنیم که پرنده‌ای هستیم که یک بالمان رشد کرده و بال دیگرمان جوجه‌وار، لاغر و ضعیف مانده‌است؛

عشق چیست؟ صدها تعریف در باره عشق کرده‌اند و می‌شود کرد، اما آنچه به نظر من بهترین و عمیق‌ترین تعریف از عشق است، این است که عشق زاییده تنهایی است و تنهایی نیز زاییده عشق است. تنهایی، به معنای این نیست که یک فرد بی‌کس باشد، کسی در پیرامونش نباشد. اگر کسی پیوندی، کششی، انتظاری و نیاز پیوستگی و اتصالی در درونش نداشته باشد، نسبت به هر چیزی، نسبت به هر کسی، اگر منفرد و تک هم باشد، تنها نیست. برعکس، کسی که نیاز چنین اتصال و پیوست و خویشاوندی‌ای در درونش حس می‌کند و بعد احساس می‌کند که از او جدا افتاده، بریده شده و تنها مانده‌است، در انبوه جمعیت نیز تنهاست. چنین روحی که ممکن است در آتش یک عشق زمینی و یا در آتش یک عشق ماورایی، بسوزد و بگدازد، پرستش را و در عالی‌ترین شکلش نوعی از دعا و یا نیایش را به وجود می‌آورد که به قول کارل، نیایشی است که زاییده عشق است.

از لحاظ تعلیم و تربیت، این عالی‌ترین متد تعلیم و تربیت است. به‌جای این‌که به بچه امر و نهی کنی که تو باید این کار را بکنی، تو باید آن کار را نکنی؛ بکنی و نکنی... توصیف کن کسی را که این کارها را می‌کند و این کارها را نمی‌کند؛ به جای امر، جمله خبری به او بگو تا او خودش را مأمور نیابد، خودش را انسانی بیابد که دارد آگاهی نسبت به حقیقت پیدا می‌کند.

نیایش بر خلاف تخدیر که به ضعف و مرگ منتهی می‌شود، نیروزا، نشاط‌انگیز و عامل شکفتگی احساس‌ها، عاطفه‌ها و استعدادهای مرموز درون روح آدمی است و بعد می‌گوید: «هیچ دری را نیایش نمی‌زند، مگر این‌که به رویش گشوده می‌شود»

: جامعه متمدن، انسان وحشی. مسلما[ وضع ]بشریت[ کنونی ]در تمدن و علم و رشد عقلی و منطق و آگاهی اجتماعی و در این‌که می‌تواند زندگی کند و بهتر از همیشه می‌داند که چگونه باید زندگی کند و نیز در تسلطش بر طبیعت، بی‌سابقه، بی‌نظیر و شگفت‌انگیز است؛

همان طوری که عقل بزرگ‌ترین عامل در تمدن‌سازی جامعه‌های بشری بوده و جامعه متمدن ساخته‌است، عشق نیز بزرگ‌ترین عاملی بوده که انسان متمدن ساخته‌است.

و الْحَمدُ لِلّهِ الَّذیِ أغْلَقَ، سپاس خداوندی را که قفل زده‌است؛ چی را؟ عَنّا بابَ الحاجَةِ اِلاّ اِلَیه درِ نیاز جز به سوی خودش را. هر در دیگری را بر روی ما بست، اصلاً نمی‌شود از دیگری چیزی خواست، اگر هم بروی بخواهی چیزی به تو نمی‌دهند، اصلاً درها بسته‌است.

همان طوری که عقل بزرگ‌ترین عامل در تمدن‌سازی جامعه‌های بشری بوده و جامعه متمدن ساخته‌است، عشق نیز بزرگ‌ترین عاملی بوده که انسان متمدن ساخته‌است

عشق چیست؟ صدها تعریف در باره عشق کرده‌اند و می‌شود کرد، اما آنچه به نظر من بهترین و عمیق‌ترین تعریف از عشق است، این است که عشق زاییده تنهایی است و تنهایی نیز زاییده عشق است.

انسان، گرفتار چهار زندان است. زندان اول طبیعت است که ما را بر اساس قوانین خودش می‌سازد. انسان یعنی آن اراده و آن من که می‌تواند انتخاب کند، که می‌تواند خلق کند، که می‌تواند بیندیشد و بسازد. این طبیعت ما را مثل حیوان و مثل نبات بر اثر قوانین خودش می‌سازد. دوم تاریخ است. تاریخ دنباله جریانات گذشته، بر روی من و ماهیت من اثر می‌گذارد. سوم، جامعه است. نظام اجتماعی ایران، روابط طبقاتی‌اش، اقتصادش و تحولاتش و امثال اینها روی من اثر می‌گذارد. چهارم، زندان خویشتن است که آن منِ انسانی آزاد را در خود زندانی می‌کند.

با عشق، تنها با عشق می‌توان از چهارمین زندان آزاد شد.

دعا در چهره مردانی مثل علی زیباست که از شمشیرش مرگ می‌بارد و از زبانش، عاجزانه، ناله و از چشمش، اشک. این زیباست.

[ ثانیا ]دعا برای آن نیست که جانشین مسئولیت‌های انسانی و عقلی خودمان بکنیم.

شهادت به معنای خوب مردن است

زیباترین روح پرستنده، امام نه جبار، سجاد

«نیایش همچون دم زدن و خوردن و آشامیدن، از نیازهای ژرفی است که از عمق سرشت و فطرت طبیعی انسان سر می‌زند؛ خوردن، نمو کردن، تکثیر نسل و نیایش، چهار بُعد اساسی روح انسان هستند»

«نیایش، بلندترین قله تعبیر را در شب ظلمانی عقل در پرواز عشق می‌یابد، آنگاه که کمیت عقل می‌لنگد»

نیایش و دعایی که زاییده روح عاشق است: احساس عشق.

عشق زاییده تنهایی است و تنهایی نیز زاییده عشق است

اسلام الآن مثل یک پرنده اسیر پرشکسته‌ای در دست بازهای جنایتکار خونخوار دنیاست و به هر شکلی که خواسته باشند با آن بازی می‌کنند،