بریده‌هایی از کتاب از گیل گمش تا وال استریت؛ اقتصاد خیر و شر

«بهتر است آدمی ناراضی باشیم تا خوکی راضی؛ بهتر است سقراطی ناراضی باشیم تا احمقی راضی.»

قرض می‌تواند نیروی آینده را به حال منتقل کند. از سوی دیگر، پس‌انداز می‌تواند نیروی گذشته را انباشته کند و آن را به حال بفرستد. سیاست مالی و پولی چیزی جز مدیریت این نیرو نیست.

حکومت شاهان کم و بیش به معنای واقعی کلمه به دست یهودیان از آن سرزمین ریشه‌کن شد و خوانندگان بعدی تورات می‌بایست آن را به همین معنا تلقی کنند. بنابراین مسئله بر سر یک نهاد آسمانی نبود؛ پادشاهی مسئله‌ای کاملا زمینی بود. از آن پس برای پادشاهان درواقع افتادگی یکی از فضیلت‌های بسیار اساسی بود. داوود، مهم‌ترین شاه بنی‌اسرائیل، در مزمور ۱۴۷، که به او نسبت داده می‌شود، می‌نویسد: «خداوند مسکینان را برمی‌افرازد و شریران را به زمین می‌اندازد.»

قهرمانان سلاح‌های خود را زمین گذاشتند و به تجارت پرداختند تا ثروتمند شوند.» و چنان‌که همه به‌خوبی می‌دانند نه تن عضلانی برای تجارت لازم است نه زیبایی و نه نیمه‌قهرمان بودن. برای قهرمانانی که تمدن ما را به جای امروزی رساندند، کهن‌الگوهای قهرمان فریبکار زیرک، حامل فرهنگ و رنج‌کش بسیار مناسب‌ترند.

به جای به کار انداختن نیروی فراوان در جنگ با شر، بهتر است از نیروی خود آن برای رسیدن به هدف مطلوب‌مان استفاده کنیم؛ بنا کردن آسیابی بر روی رودی خروشان به جای تلاش بیهوده برای خشکاندن رود

بنابراین کل نهاد فرمانروایی شاهان در عهد عتیق شایسته شمرده نمی‌شود و حتی نسبت به آن هشدار داده می‌شود. پیش از آنکه بنی‌اسرائیل (با انداختن قرعه) پادشاهان خود را انتخاب کنند، «فرمانروایی» در اسرائیل به دست قضاتی بود که قدرتی بسیار کمتر از پادشاهان داشتند. در نقل‌قول زیر خدای عبریان به‌واسطه سموئیل نبی به مردم انذار می‌دهد که پادشاهی بر بالای سر خود نگمارند

برخلاف آنچه کتب درسی ما می‌گوید، اقتصاد عمدتآ رشته‌ای تجویزی‌ست. اقتصاد نه‌تنها جهان را ] چنان‌که هست[توصیف می‌کند، بلکه مرتبآ درباره اینکه جهان چه‌گونه باید باشد نیز سخن می‌گوید (اقتصاد باید اثربخش باشد، آرمانی درباره رقابت کامل داریم، آرمان رشد فراوان تولید ناخالص داخلی در دوره تورم اندک، کوشش برای دست‌یابی به رقابت‌پذیری شدید...). برای این منظور، الگوها و حکایت‌های امروزی را می‌آفرینیم، اما این الگوهای غیرواقعی (معمولا به‌صورت آگاهانه) ربط چندانی به جهان واقعی ندارد. یک نمونه هرروزه: اگر اقتصاددانی در تلویزیون به سؤالی ظاهرآ بی‌ضرر در مورد سطح تورم پاسخ می‌دهد، بلافاصله سؤال دومی مطرح می‌شود (که اقتصاددان معمولا خودش بی‌آنکه از او بپرسند مطرح می‌کند) از این قرار که آیا سطح تورم خوب است یا بد، و آیا تورم باید بالاتر باشد یا پایین‌تر. حتی در مورد این سؤال فنی، تحلیل‌گران بی‌درنگ از خوب و بد حرف می‌زنند و قضاوت‌های تجویزی را مطرح می‌کنند: باید پایین‌تر (یا بالاتر) باشد

. دو اقتصاددان بزرگ دیگر، رابرت ج. شیلر و جورج ا. اَکرلاف، به‌تازگی چنین نوشته‌اند: «ذهن انسان چنان ساخته شده است که برحسب روایت‌ها می‌اندیشد... بیشتر انگیزه‌های ما انسان‌ها نیز از تجربه داستان زندگی‌مان به‌دست می‌آید، داستانی که برای خودمان تعریف می‌کنیم و چارچوبی برای انگیزه ما فراهم می‌سازد. اگر چنین داستان‌هایی نبود زندگی می‌شد «نکبتی در پی نکبتی دیگر».

مسئله بر سر یک نهاد آسمانی نبود؛ پادشاهی مسئله‌ای کاملا زمینی بود. از آن پس برای پادشاهان درواقع افتادگی یکی از فضیلت‌های بسیار اساسی بود. داوود، مهم‌ترین شاه بنی‌اسرائیل، در مزمور ۱۴۷، که به او نسبت داده می‌شود، می‌نویسد: «خداوند مسکینان را برمی‌افرازد و شریران را به زمین می‌اندازد.» سیاست خصلت معصومیت الاهی خود را از دست داد و مسائل سیاسی مورد چون‌وچرا قرار گرفت. بدین ترتیب سیاست اقتصادی موضوع بررسی قرار گرفت.

هر جامعه و هر دوره‌ای آرمان‌های خود را دارد که مردم ناخودآگاهانه بر پایه آنها رفتار می‌کنند؛ بیشتر این آرمان‌ها آمیزه‌ای است از چیزهایی که از پیش وجود داشته است.

«اکنون رستگاری یعنی پایان دادن به کمبود مادی که نوع بشر را به دوره تازه‌ای از وفور اقتصادی رهنمون می‌شود. بنابراین منطقآ اقتصاددانان باید جزو زعمای اصلی جدید قوم باشند،» پس باید از این نقش اساسی آگاه باشیم و مسئولیت اجتماعی گسترده‌تری را برعهده گیریم.

چنان است که گویی تمدن ممکن بود انسان را فقط تباه سازد

شهر در بیشتر اوقات (دست‌کم در نوشته‌های عبری کهن) نماد گناه، تباهی و انحطاط است ــ یعنی خصایل غیرانسانی. عبریان در اصل ملتی چادرنشین بودند، ملتی که از شهرها اجتناب می‌کردند.

«این چیز اصلی که فرد معقول می‌خواهد برآورده شدن خواسته‌هایش نیست بلکه خواسته‌های بیشتر و بهتر است.»

«دوستی غیرضروری است، مانند فلسفه، مانند هنر... هیچ ارزش بقا ندارد؛ بلکه یکی از چیزهایی است که به بقا ارزش می‌دهد.»

این تلاش برای به حداکثر رساندن کارایی به هر بهایی، تقویت اقتصاد به بهای پدیده‌های انسانی، انسان‌ها را در گستره انسانیت‌شان به واحدهای مولّد صرف فرومی‌کاهد. کلمه زیبای «روبات»، که در اصل به زبان چک است، این نکته را به طور کامل بیان می‌کند: این کلمه برگرفته از واژه چک و اسلاوی قدیم «روبوتا» به معنای «کار» است. کسی که به یک کارگر صرف تقلیل یافته روبات است.

استدلال من این است که برای اینکه اقتصاددان خوبی باشیم باید یا ریاضی‌دان خوبی باشیم یا فیلسوف خوبی، یا هر دو. استدلال من این است که ما بیش از اندازه بر ریاضیات تأکید کرده‌ایم و از انسانیت‌مان غافل شده‌ایم.

استدلال من این است که برای اینکه اقتصاددان خوبی باشیم باید یا ریاضی‌دان خوبی باشیم یا فیلسوف خوبی، یا هر دو. استدلال من این است که ما بیش از اندازه بر ریاضیات تأکید کرده‌ایم و از انسانیت‌مان غافل شده‌ایم.

استدلال من این است که برای اینکه اقتصاددان خوبی باشیم باید یا ریاضی‌دان خوبی باشیم یا فیلسوف خوبی، یا هر دو. استدلال من این است که ما بیش از اندازه بر ریاضیات تأکید کرده‌ایم و از انسانیت‌مان غافل شده‌ایم.

هشدار کتاب مقدس درباره عشق به پول نیز در وهله اول مربوط به عشق است. و عشق احساسی بی‌نظیر است. ممکن است عشقی زشت، مبالغه‌آمیز یا برخطا باشد... اما باز هم عشق است و عشق هم می‌ماند.