بریده‌هایی از کتاب استاد

همیشه باوضو محال بود از خواب بیدار شود و بدون وضو دوباره بخوابد. می‌گفت: «بیست سال است که بی وضو نمانده‌ام. بیست سال است که نخوابیدم، مگر با وضو.»

کسی که دغدغه‌اش فقط خدا باشد، خدا تمام دغدغه‌های او را تأمین خواهد کرد.

به خودتان برسید! آقای قاضی می‌گفت: «حواستان به دنیا هم باشد. همسر، فرزندان و بهره‌های مادی خدادادی را داشته باشید و در همین زندگی طبیعی و عادی، به سمت خدا و معنویت حرکت کنید.» ظاهر خودش هم بسیار مرتّب و تمیز بود. موها و دست‌هایش را حنا می‌بست. حتی به تمیزی کفش خیلی اهمیت می‌داد. عطر و بوی خوش هم که جای خودش. می‌گفت: «این بدن، مَرکب و وسیله حرکت روح ماست. باید به آن رسیدگی کرد. هرچه بهتر به آن خدمت کنید، بیشتر می‌توانید در سیر معنوی از آن استفاده کنید.»

پرسیدم: «در مواقع اضطرار و گرفتاری و بن‌بست، چه در امور دنیوی چه در امور اخروی، از کدام ذکر کمک بگیرم تا مشکل حل شود؟» در جواب گفت: «ابتدا پنج مرتبه صلوات بفرست. سپس پنج مرتبه آیت‌الکرسی را تلاوت کن. بعد این ذکر را در قلب خود بدون آنکه به زبان بیاوری آن قدر بگو تا مشکل برطرف شود:‌ اللَهُمَّ اجْعَلْنِی فی دِرْعِک الْحَصینَةِ الَّتی تَجْعَلُ فِیها مَنْ تَشآءُ.» خدایا! مرا در زره محکم خود قرار بده، همان زرهی که هر که را بخواهی در آن قرار می‌دهی.

یکی از شاگردان استاد به شوخی می‌گفت: «آقای قاضی ما را خسرالدنیا و الآخره کرد! نه بهره‌ای از دنیا داریم و نه از آخرت!» راست می‌گفت. کسی که بوی آقای قاضی به مشامش خورده بود، دیگر میل و رغبتی به لذت‌های دنیا و آخرت از خودش نشان نمی‌داد و تنها همّ و غمّش، رسیدن به خدا بود. این جمله را از استاد زیاد می‌شنیدند:‌ «من کان همُّه اللهُ، کفاه اللهُ فی جمیع همومِه.» کسی که دغدغه‌اش فقط خدا باشد، خدا تمام دغدغه‌های او را تأمین خواهد کرد.

مبادا به بهانه بهشت، از بهشت‌آفرین غافل شوید.

حدود بیست سال می‌شد که هوای چشم‌هایش را داشت؛ مبادا به نامحرم بیفتد. چشم‌ها دیگر عادت کرده بودند. هر وقت نامحرمی می‌خواست وارد شود؛ چشم‌ها بسته می‌شدند...

جواب تسلیت شاگرد را هم داد: «تمام غم و غصه دنیا پیش ما تا اولِ الله اکبر نماز است.»

از خدا عشق خدا را بخواهید به شاگردانش توصیه کرده بود این دعا را در قنوت نمازهای واجب و مستحبشان بخوانند: «اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی». خدایا، عشق خودت، عشق به آنچه تو دوستش داری، عشق به کسی که تو را دوست دارد و عملی را که مرا به عشق تو برساند، به من روزی کن. خدایا، عشق خودت را محبوب‌ترین چیز پیش من قرار بده.

به شاگردانش توصیه کرده بود این دعا را در قنوت نمازهای واجب و مستحبشان بخوانند: «اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی». خدایا، عشق خودت، عشق به آنچه تو دوستش داری، عشق به کسی که تو را دوست دارد و عملی را که مرا به عشق تو برساند، به من روزی کن.

داشت می‌رفت مجلس ترحیم یکی از دوستان. اما ناگهان از نیمه راه برگشت. دیده بود کارش برای خدا نیست. برای این است که بگویند «قاضی به مجلس ما آمد.»

خودش همین طوری بود و به شاگردان هم همین سفارش را می‌کرد که: «وقتی برای نماز شب بلند می‌شوید، چیز مختصری بخورید؛ چای، دوغ یا یک خوشه انگور؛ چیز مختصری که بدن شما را از کسالت بیرون بیاورد تا برای عبادت نشاط داشته باشید.» می‌گفت: «این کار جلوی بهانه‌جویی نفس را می‌گیرد.»

می گفت:‌ من از باباطاهر تعجب می‌کنم که گفته: من از درمان و درد و وصل و هجران پسندم آنچه را جانان پسندد چه طور باباطاهر گفته اگر جانان، هجران را پسندد، من هم آن را می‌پسندم؟! صبر عاشق بر هر چیزی برای آن است که فراق و هجران کمتر شود. چطور عاشق می‌تواند نسبت به دوری از معشوق هم صبوری کند؟! مولا علی (ع) در دعای کمیل می‌فرماید: «فَهَبْنِی یا الهِی وَ سَیدِی وَ مَوْلای وَ رَبِّی، صَبَرْتُ عَلی عَذابِک، فَکیفَ اصْبِرُ عَلی فِراقِک؟»‌ مولا و آقای من! گیرم که بر عذاب تو صبر کنم؛ چگونه بر دوری از تو صبور باشم؟!

«باید با مردم با روی گشاده و خندان برخورد کنی. باید دلت را به روی آن‌ها باز کنی و آن چنان با آن‌ها روبرو بشوی که گویی جز دوری آن‌ها غمی به دل نداری. باید به آن‌ها با تمام وجود ابراز محبت کنی. البته همه این‌ها در صورتی خوب است که مورد رضای خدا باشد. هنر این است که در همین گپ و گفت‌ها هم خدا را حاضر ببینی و از یادش غافل نشوی!»

«تلاوت روزانهٔ قرآن کمتر از یک جزء نباشد... بر شما باد به تلاوت قرآن کریم در شب با صوت زیبا و حزین؛ که چنین تلاوتی شراب مؤمنین است.»

و چه بسیارند عاشقانی که هرگز در شب نمی خوابند!

الله الله، که دل هیچ کس را نرنجانید. تا توانی دلی به دست آور دل شکستن هنر نمی‌باشد»

قدیم‌ها بهداشت و نظافت مثل امروز نبود. در بعضی مناطق، آبی که در جوی‌ها جاری می‌شد و به دست مردم می‌رسید، کثیف بود. آب را می‌انداختند در آب انبار یا حوض و می‌گذاشتند مدتی بماند تا جِرم هایش ته‌نشین شود. بعد برای شست‌وشو استفاده می‌کردند. آقای قاضی به شاگردانشان می‌گفت: «نفْسِ انسان مثل همین حوض‌هاست. اگر آرامش داشته باشد، اضافات و کثافات ته‌نشین می‌شود. راه کسب این آرامش چیست؟ سکوت. وقتی پرحرفی می‌کنیم و خودمان را به تلاطم بی‌خود می‌اندازیم، در واقع داریم نفس‌مان را زیر و رو می‌کنیم! اما اگر کسی رعایت «صَمت» و سکوت را بکند، آرام آرام این آلودگی‌ها که ته‌نشین شده، منجمد می‌شود و دیگر حرکت نمی‌کند. این طوری نفسش را تحت تسلط خود در می‌آورد...».

روز عید بود. با چند نفر از دوستان، به زیارت مرقد استادمان آقای قاضی رفتیم. یکی از رفقا خطاب به روح استاد گفت: «امروز عید است. ما از شما عیدی می‌خواهیم.» ناگهان در همان بیداری دیدیم آقای قاضی با عمامه و عبا و جامی از گلاب آمد و کف دست ما از آن گلاب ریخت. بعد مقابل چشمان بهت زده ما گفت: «من از خدا خواسته‌ام که جسمم در برزخ، در اختیار خودم باشد.»

پرسیدم: «در مواقع اضطرار و گرفتاری و بن‌بست، چه در امور دنیوی چه در امور اخروی، از کدام ذکر کمک بگیرم تا مشکل حل شود؟» در جواب گفت: «ابتدا پنج مرتبه صلوات بفرست. سپس پنج مرتبه آیت‌الکرسی را تلاوت کن. بعد این ذکر را در قلب خود بدون آنکه به زبان بیاوری آن قدر بگو تا مشکل برطرف شود:‌ اللَهُمَّ اجْعَلْنِی فی دِرْعِک الْحَصینَةِ الَّتی تَجْعَلُ فِیها مَنْ تَشآءُ.» خدایا! مرا در زره محکم خود قرار بده، همان زرهی که هر که را بخواهی در آن قرار می‌دهی.

از خدا عشق خدا را بخواهید به شاگردانش توصیه کرده بود این دعا را در قنوت نمازهای واجب و مستحبشان بخوانند: «اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی». خدایا، عشق خودت، عشق به آنچه تو دوستش داری، عشق به کسی که تو را دوست دارد و عملی را که مرا به عشق تو برساند، به من روزی کن. خدایا، عشق خودت را محبوب‌ترین چیز پیش من قرار بده.

به شاگردانش توصیه کرده بود این دعا را در قنوت نمازهای واجب و مستحبشان بخوانند: «اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی».

«وَ الذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنا إنَّ اللهَ لَمَعَ المُحسِنینَ» کسانی که خالصانه جهت رسیدن به ما جهاد می‌کنند، بدون شک آن‌ها را به راه‌های اختصاصی خود هدایت می‌کنیم. خدا یقیناً با نیکوکاران است.

یک دنیا محبت و دلسوزی در نگاهش موج می‌زد: «ای فرزند! دنیا می‌خواهی، نماز شب بخوان؛ آخرت می‌خواهی، نماز شب بخوان!» گفت و رفت.

«اما نماز شب، پس هیچ چاره و گریزی برای مومنین از آن نیست. تعجب است از کسی که می‌خواهد به کمال برسد ولی برای نماز شب بیدار نمی‌شود. ما نشنیدیم کسی بتواند به آن مقامات دست پیدا کند مگر به وسیله نماز شب.»

«دو سه روز است در این فکرم که اگر در بهشت نگذارند ما نماز بخوانیم، چه کنیم؟!»

می‌گفت: «برزخ من، فقر در دنیاست. دیگر در برزخ مشکلی ندارم!»

«اللَهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّک وَ حُبَّ ما تُحِبُّهُ وَ حُبَّ مَنْ یحِبُّک وَ الْعَمَلَ الَّذی یبَلِّغُنی إلَی حُبِّک وَ اجْعَلْ حُبَّک أَحَبَّ الاشْیاءِ إلَی». خدایا، عشق خودت، عشق به آنچه تو دوستش داری، عشق به کسی که تو را دوست دارد و عملی را که مرا به عشق تو برساند، به من روزی کن.

یک بار کسی از او پرسیده بود:‌ «شما انسان کامل هستید؟!» او هم پاسخ داده بود:‌ «من لنگه کفش انسان‌های کامل هم نمی‌شوم...» خودش را هیچ حساب نمی‌کرد...

«من هرچه دارم از زیارت سید الشهداء و قرآن دارم... محال است کسی بتواند از راهی غیر از راه سیدالشهدا به مقام توحید برسد.»