بریده‌هایی از کتاب جزیره‌ی شاتر

«به‌نظر تو کدوم از این‌ها بدتره، زندگی کردن مثل یک هیولا یا مُردن مثل یک انسان شریف؟

نیازی نیست برای یافتن ریشه‌های شر به دنبال امور فراطبیعی باشیم، انسان خود به‌تنهایی قادر به هر گونه شرارتی هست.

نکتهٔ اساسی در هر رمزی، درست خواندن آن است. اگر بدانید چگونه باید یک رمز را بخوانید، حل کردنش کار چندان پیچیده‌ای نخواهد بود.

آیا ما در تلاش برای تضمین آینده، گذشته‌مون رو از دست نمی‌دیم؟

چه کسی می‌داند اعتماد و وفاداری از کجا آغاز می‌شود و کجا تمام می‌شود؟ یک لحظه هست و لحظهٔ دیگر به طور جبران‌ناپذیری از دست رفته.

بیدار شدن از خواب، هر چه باشد، شباهت گریزناپذیری به تولد دوباره دارد. شما بدون هیچ گذشته‌ای از خواب برمی‌خیزید، بعد با چند خمیازه و باز و بسته کردن چشم‌های‌تان، گذشته‌تان را از نو جمع می‌کنید. تکه‌های پراکندهٔ خاطرات‌تان را بُر می‌زنید و براساس تقدم و تأخر زمانی مرتب‌شان می‌کنید، تا خود را برای رودررویی با زمانِ حال آماده کنید.

اگه کسانی که در موضع قدرت قرار دارن به دلیلی روی تو برچسب دیوونگی بزنن، در این صورت هر عملی که در جهت رد این ادعا از تو سر بزنه، عملاً در چارچوب رفتار یه دیوونه قرار می‌گیره. اعتراض عقلانی و منطقی تو به حساب انکار و ناتوانی در پذیرش موقعیتت گذاشته می‌شه و دلواپسی‌های موجه و مستدل تو هم به حساب پارانویا. روی غریزهٔ زنده موندن هم برچسب سازوکار دفاعی می‌زنن. در این وضعیت هیچ بُردی وجود نداره. مثل این می‌مونه که حکم اعدام کسی رو صادر کرده باشن.

ما افسوس گذشته رو می‌خوریم، بدون این‌که هیچ تصور روشنی ازش داشته باشیم و تازه با این شرایط می‌خوایم با تمام قوا پیش بریم

«زمان جنگ به جاهای زیادی رفتی؟» «کم‌وبیش. می‌شه گفت دور دنیا رو گشتم.» «خب، نظرت دربارهٔ جاهایی که دیدی چیه؟» «زبون‌های متفاوت، بدبختی‌های مشابه!»

«اگه کسانی که در موضع قدرت قرار دارن به دلیلی روی تو برچسب دیوونگی بزنن، در این صورت هر عملی که در جهت رد این ادعا از تو سر بزنه، عملاً در چارچوب رفتار یه دیوونه قرار می‌گیره. اعتراض عقلانی و منطقی تو به حساب انکار و ناتوانی در پذیرش موقعیتت گذاشته می‌شه و دلواپسی‌های موجه و مستدل تو هم به حساب پارانویا. روی غریزهٔ زنده موندن هم برچسب سازوکار دفاعی می‌زنن. در این وضعیت هیچ بُردی وجود نداره. مثل این می‌مونه که حکم اعدام کسی رو صادر کرده باشن.

گویا این جمله از انیشتین است که «مشکل واقعی در جان و روان انسان است. شکافتن پلوتونیوم به‌مراتب ساده‌تر از زدودن شرارت از نهاد آدمی است.»

ما جنگ به راه می‌ندازیم، قربانی‌هامون رو توی آتش می‌سوزونیم، مال و جان برادران‌مون رو به یغما می‌بریم، زمین‌های وسیع و حاصل‌خیز رو با جنازه‌های فاسدشدنی‌مون از بین می‌بریم. برای چی؟ برای این‌که به خداوند نشون بدیم درس‌مون رو خوب یاد گرفته‌یم.

شوخ‌طبعی از آن‌گونه تجملاتی به شمار می‌رفت که تنها به کسانی تعلق داشت که هنوز به پایان خوش و حقانیت بنیادین امور اعتقاد داشتند، به خلوصِ نیت و معصومیت و یک زندگی کامل.

«زمان جنگ به جاهای زیادی رفتی؟» «کم‌وبیش. می‌شه گفت دور دنیا رو گشتم.» «خب، نظرت دربارهٔ جاهایی که دیدی چیه؟» «زبون‌های متفاوت، بدبختی‌های مشابه!»

مک‌کارتی و سنای امریکا، شباهت زیاد این مبارزهٔ ضدکمونیستی با روش‌های مرسوم در کشورهای کمونیستی بود و در عمل هم چندان به دستگیری کمونیست‌ها و خرابکارهای واقعی منجر نشد. به‌تدریج واژهٔ «مک‌کارتیسم» از یک اسم که به دورانی خاص اشاره می‌کرد به یک صفت تبدیل شد. امروزه استفاده از این واژه به معنای زدنِ تهمتِ دروغ، خیانت و خرابکاری به افراد است بدون ارائهٔ مدارک کافی و لازم؛ و استفاده از روش‌های تحقیقاتی و بازجویی ناعادلانه به منظور محدود کردن انتقاد سیاسی. در این نگرش افراد به صِرفِ این‌که به جریانی خاص تعلق داشته‌اند و یا حتا مشکوک به آن هستند مجرم شناخته شده و از حقوق مدنی محروم می‌شوند.

دههٔ چهل و پنجاه میلادی در اروپا و امریکا دورهٔ رونق و شکوفایی علم روان‌شناسی بود. علمی که صرفاً یک علم باقی نماند و خیلی زود در خدمت سیاست و سازمان‌های جاسوسی، آن هم در وحشیانه‌ترین شکلش، درآمد. برنامهٔ استفاده از داروهای مخدر در سازمان سیا با این ایدهٔ درخشان آغاز شد که علم روان‌شناسی ممکن است برای حل برخی مشکلات آزاردهنده در کار جاسوسی مفید واقع شود.

«اگه کسانی که در موضع قدرت قرار دارن به دلیلی روی تو برچسب دیوونگی بزنن، در این صورت هر عملی که در جهت رد این ادعا از تو سر بزنه، عملاً در چارچوب رفتار یه دیوونه قرار می‌گیره. اعتراض عقلانی و منطقی تو به حساب انکار و ناتوانی در پذیرش موقعیتت گذاشته می‌شه و دلواپسی‌های موجه و مستدل تو هم به حساب پارانویا. روی غریزهٔ زنده موندن هم برچسب سازوکار دفاعی می‌زنن. در این وضعیت هیچ بُردی وجود نداره. مثل این می‌مونه که حکم اعدام کسی رو صادر کرده باشن.

اگر آن‌طور که امیلی می‌گوید زمان برای من به‌راستی تبدیل به چند نشانِ لای کتاب شده باشد، گاهی احساس می‌کنم یک نفر این کتاب را برداشته و آن‌قدر تکان داده که تمام آن تکه کاغذهای زردرنگ، جلدهای مقوایی جعبهٔ کبریت، که با دقت بسیار لابه‌لای صفحات کتاب گنجانده شده بودند، حالا روی زمین افتاده‌اند. حتا تمام لبه‌های تاخوردهٔ صفحات کتاب هم صاف شده‌اند.

شما بدون هیچ گذشته‌ای از خواب برمی‌خیزید، بعد با چند خمیازه و باز و بسته کردن چشم‌های‌تان، گذشته‌تان را از نو جمع می‌کنید. تکه‌های پراکندهٔ خاطرات‌تان را بُر می‌زنید و براساس تقدم و تأخر زمانی مرتب‌شان می‌کنید، تا خود را برای رودررویی با زمانِ حال آماده کنید.

تاریخ پُر است از نمونه‌هایی از این‌دست که هر وقت در جایی از دنیا کسانی سعی کرده‌اند جامعه‌ای را نه براساس تجربه و واقعیت بلکه براساس شکل خاصی از اصول اخلاقی که از یک کتاب گرفته شده و این تصورِ غریب که انسان در ذات و سرشتِ خود نیک است برپا کنند، نتیجه همیشه برپایی کاخ‌های بلورینی بوده که در نهایت بر سر سازندگانش و مردمی که قرار بوده در آن خوشبخت باشند فرو ریخته و دست‌آخر کار یا به اردوگاه‌های مرگ کشیده یا نسل‌کشی یا گرسنگی. بااین‌حال این توهم رمانتیک هرگز برطرف نشد و بسیاری هنوز هم به دنبال برپایی کاخ‌های بلورین مشابه هستند.

«من خیلی جوون‌تر از اون هستم که این‌قدر خشن و انعطاف‌ناپذیر به‌نظر برسم.»

چاک سیگارش را به درون آب کف‌آلود دریا پرتاب کرد و گفت: «ولی آیا ما در تلاش برای تضمین آینده، گذشته‌مون رو از دست نمی‌دیم؟

بیدار شدن از خواب، هر چه باشد، شباهت گریزناپذیری به تولد دوباره دارد. شما بدون هیچ گذشته‌ای از خواب برمی‌خیزید، بعد با چند خمیازه و باز و بسته کردن چشم‌های‌تان، گذشته‌تان را از نو جمع می‌کنید. تکه‌های پراکندهٔ خاطرات‌تان را بُر می‌زنید و براساس تقدم و تأخر زمانی مرتب‌شان می‌کنید، تا خود را برای رودررویی با زمانِ حال آماده کنید.

سازمان سیا و ایوون کامرون بدون هیچ دلیل قابل قبولی و بدون کمترین عذاب‌وجدانی، با آزمایش‌های‌شان زندگی‌های بسیاری را نابود کرده بودند. پژوهش‌های آن‌ها بی‌فایده به‌نظر می‌رسید. در آن هنگام همه می‌دانستند که شست‌وشوی مغزی تنها افسانه‌ای از افسانه‌های جنگ سرد بوده است. سازمان سیا هم به نوبهٔ خود فعالانه از این روایت حمایت می‌کرد. زیرا بیشتر ترجیح می‌داد مسئولان سازمان به عنوان مشتی مسخرهٔ بی‌عرضه که دنبال ماجراهای علمی ـ تخیلی هستند استهزا شوند تا این‌که به علت تأمین مالی یک آزمایشگاه مؤثر شکنجه در دانشگاه‌های معتبر زیر ذره‌بین قرار بگیرند.

در طول سال‌ها هر چند سال یک‌بار به دلیلی، فیلم و یا داستانی در این‌باره بیرون می‌آمد و می‌رفت که آهسته به فراموشی سپرده شود، تا این‌که در سال ۲۰۰۰ نئومحافظه‌کاران با نمایندگی جورج بوش ــ و بدتر از او معاون اولِ شیطان‌صفتش ــ با دروغ و تقلب به قدرت رسیدند و بعد هم ۱۱ سپتامبر پیش آمد و همه‌چیز از نو شروع شد، با این تفاوت که مسلمانان بنیادگرا جای کمونیست‌ها را گرفتند. همان فضای وحشت و جنونِ سوءظن و پارانویای شدید بر سیاست‌های خارجی و داخلی امریکا مسلط شد؛ این‌بار اما در مقیاسی وسیع‌تر و به‌مراتب هولناک‌تر و با عواقبی غیرقابل جبران‌تر، به طوری که به سایر نقاط دنیا هم سرایت کرد و موجب به قدرت رسیدن دولت‌هایی با ذهنیت‌های مشابه در کشورهای دیگر هم شد

ترکیب قدرت سیاسی و پارانویا همیشه چیز بسیار خطرناک و هراس‌انگیزی است و بیچاره مردمی که در چنین جوامعی زندگی می‌کنند