بریده‌هایی از کتاب تنهایی الیزابت

خدا و باقی‌شان اسطوره‌هایی‌اند که ما ساخته‌ایم تا خودمان را خرسند نگه داریم.

هیچ‌چیزی اهمیت نداشت مگر خودشان. دنیایشان محدود به بدنی بود در تخت، میان ملافه‌ها و بالش‌ها؛ دنیایی میان تصویر بی‌انتهای بخش مری اتکینز که جای بخش سنت‌بئاتریس را گرفته بود. دنیایشان خالی از جنب‌وجوش بود، تلاششان بر این بود که دل‌مُردگی را از خود برانند، بخوابند و بیدار شوند و حالشان بهتر شود. بیرون باد می‌وزید و بارانی نم‌نم می‌بارید و آفتاب از پسِ ابرها می‌تابید. هیچ‌کدامشان اهمیتی به هوای بیرون نمی‌دادند.

«الیزابت خیلی آسون‌تره آدم هیچ‌کس رو دوست نداشته باشه. خیلی بهتره که آدم اصلاً عاشق نشه.» الیزابت گفت: «آره. بهتره.»

مرد با خودش فکر کرد الیزابت نفهمیده بود که نمی‌شود به مردی بگویی جنبهٔ جسمانی ازدواج را دوست نداری و آن‌وقت توقع داشته باشی همه‌چیز مثل سابق باشد. نمی‌شود نسنجیده حرفی از دهانت دربرود و دربارهٔ خوشبختی با کس دیگری یاوه‌سرایی کنی و بعد که آن خوشبختی محقق نشد، بیایی و بگویی متأسفی. نمی‌شود به نوزده سال زندگی پشت‌پا بزنی و بعد بگویی قصد نداشته‌ای چنین کنی. نوزده سال پیش در ماه‌عسلشان در کرت گفته بود: «وای، چقدر قشنگه!» و نوزده سال بعد گفته بود همان وقت باید راهش را می‌کشیده و می‌رفته. الیزابت اشک‌ریزان با خشم سرش داد کشیده بود. کاری کرده بود که حس کند غیرعادی است، کاری کرده بود از به‌دنیاآمدن بچه‌ها احساس شرم کند.

همه‌چیـز ظاهرسازی بوده، همه‌چیز، خوابیدن در کنارش در یک تخت، تلاش مداوم برای مطلوب‌بودن، گوش‌سپردن به صدایی که زمانی به نظرش زیبا می‌آمد ولی بعد از چشمش افتاده بود، بچه‌دارشدن، چون کاری بود که باید انجام می‌شد، عذرخواهی بابت سروصدا و شلختگی، عذرخواهی بابت افتادن کلیدها توی فاضلاب.

همه‌جا رازهایی هست که ما قادر به درکشان نیستیم.

دیگر شکی برایم نمانده است. اطمینان دارم که خدا و باقی‌شان اسطوره‌هایی‌اند که ما ساخته‌ایم تا خودمان را خرسند نگه داریم.

انگار واقعیت این بود که این مرد، درپس ظاهر جذابش، بسیار شبیه پدرش بود. دور از چشمِ او پیش روان‌پزشک رفته بود. به‌نظر روان‌پزشکش با انتخاب چنین شوهری قصد داشته از عذاب‌وجدانی که درقبال پدرش حس می‌کرده خلاص شود. الیزابت این حرف را قبول نداشت و به روان‌پزشکش هم گفت که این‌طور نیست و او هم صبورانه لبخندی زده بود. با لحن ملایمی گفته بود: «اگه این‌طور باشه خانم ایدلبری، شاید قصد دارین، با تنبیه مردی که باهاش ازدواج کردین، پدرتون رو تنبیه کنین.»

«عصای تو و چوب‌دست تو. تمام عمر منجی عزیزت رو داشتی که بهش ایمان داشته باشی. تمام عمر باور داشتی مسیح واسه خاطر تو مصلوب شده، بعد یکهو می‌میری و هیچی‌به‌هیچی.»

خانم اُرویتسکی گفت: «با یه آدم بیخود، با یه بیخود عروسی می‌کنه.» خانم ایدلبری با چنان مردی ازدواج خواهد کرد، چون طبعاً مردهای شایسته‌تر قبلاً ازدواج کرده‌اند و صاحب زندگی‌اند، چون در آن سن‌وسال انتخاب بهتری نمی‌شود داشت.

به‌نظرش الیزابت ازآن‌دست آدم‌هایی بود که نمی‌توانند تنها بمانند. «گمانم تراژدی زندگی زن‌هایی مثل الیزابت همینه.»

صدای گریهٔ مادرش را از اتاق‌نشیمن می‌شنید، صدایی که پدرش واکنشی به آن نشان نمی‌داد. ناگهان خونسردی‌اش را به دست آورد و با خودش گفت سی‌وپنج سال طول کشید تا بالاخره به پدر و مادرش بگوید از آنها بیزار است.

ازآن‌دست زنانی است که شراکت در تخت با هیچ مردی مطلوبشان نیست.

عمری که از سر گذرانده بود به برگ‌هایی بی‌حاصل می‌ماند، برگ‌هایی که حالا پژمرده شده بودند، بی‌اینکه خاطراتی دلنشین به بار آورده باشند.

باید با زنی ازدواج می‌کرد که سرش دائم توی کتاب باشد

دسته‌جارویی در دست داشت که پلاکاردی به آن نصب بود و رویش نوشته شده بود آزادی همین حالا!

پوچی انتظار با آنها گره خورده بود: وجود داشتند صرفاً برای اینکه بعداً کسانی اشغالشان کنند؛ در آن لحظه، به‌ظاهر هیچ پیوندی با آدم‌ها نداشتند، مثل صندلی‌های خالی توی سینماها یا خانه‌های خالی از اثاثیه. گنجه‌های رنگ‌شدهٔ سفیدِ کنار تخت‌ها، صندلی‌های فلزی با نشیمنگاه‌های کرباسی و میز بزرگ کنار پنجره هم مثلِ تخت‌ها بی‌روح و بی‌صاحب بودند.

بهتر است آدم صحیح و سالم باشد به‌جای اینکه افسوس بخورد. وضعیت هرچه که باشد، زمان می‌گذرد.

خانم تیبرالیس به تعهد و پایبندی انسان به انسان اعتقادی نداشت، چون تعهد دست‌وپاگیر بود و به غل‌وزنجیر می‌ماند و در نگاه خانم تیبرالیس زندگی را به باد می‌داد. روح آدمی بیشتر از جسم نابود می‌شد، چون ممکن بود جسم کسی تمام عمر دربند باشد ولی روحش آزاد بماند: به‌عبارتی نیروی حیاتِ دربند مخرب‌تر از جسمِ دربند بود. خانم تیبرالیس نوشته بود که غل‌وزنجیر مانع رشد دنیای معاصر غرب است، همان‌طور که پیچک مانع رشد درخت توت می‌شود. غل‌وزنجیرها به کسی وفا نمی‌کردند و اغلب از دید پنهان بودند.

آنچه این روزها مایهٔ خشم من می‌شود بهره‌کشی از زنان است. آن‌هم نه صرفاً بهره‌کشی در کارخانجات که این روزها خبرش زیاد به‌گوشمان می‌رسد، بلکه بهره‌کشی در خانه‌هایی که خودشان در ساخت آن سهیم بوده‌اند. حماقت زنانی که خود مشوق این بهره‌کشی‌اند خشمگینم می‌کند، زنانی که بی‌هیچ اعتراضی می‌پذیرند دون‌مرتبه و سبک‌مغزند.

اگه دوباره به دنیا می‌اومدم، مجرد می‌موندم.

این روزها نمی‌شود روی هیچ‌کس حساب کرد.

«به یه همچین زنی نباید اهمیت بدین، در سطح شما نیست.»

وقتی تمام روز سرحال و شاداب باشی، خستگی و بی‌حوصلگی نوعی تجمل به حساب می‌آید.

«الیزابت خیلی آسون‌تره آدم هیچ‌کس رو دوست نداشته باشه. خیلی بهتره که آدم اصلاً عاشق نشه.»

"جهنم یعنی سردرگمی، جایی که پدری پسرانش رو ازبین می‌بره و شکوفه‌های بهاری، به‌محض بازشدن، پژمرده می‌شن."

زن‌ها و مردها مستعد اینَن که همدیگه رو آزار بدن.

بله، بله، می‌دونم افسرده شده‌م. متوجه نیستین؟ این بلاییه که وقتی آدم ایمانش رو از دست می‌ده سرش می‌آد.

به الیزابت توصیه کرده بود کتاب‌هایی دربارهٔ هخامنشیان و گزارش‌هایی دربارهٔ سیر تکامل قبایل افریقای مرکزی بخواند که موضوعات موردعلاقهٔ خودش بود. الیزابت از سر وظیفه آنها را خوانده بود، اما وقتی الیزابت به او پیشنهاد کرده بود نگاهی به همسران و دختران (۶) بیندازد، بی‌اینکه لای کتاب را باز کند، گفته بود گمان نمی‌کند خیلی از آن کتاب خوشش بیاید. الیزابت دلخور شد.

این مردی که به‌خاطر زیبایی و جوانی‌اش با او ازدواج کرده بود، با این تصور که الیزابت با حرف‌شنوی‌هایش او را سرشار از غرور خواهد کرد. عمری که از سر گذرانده بود به برگ‌هایی بی‌حاصل می‌ماند، برگ‌هایی که حالا پژمرده شده بودند، بی‌اینکه خاطراتی دلنشین به بار آورده باشند. با توپ‌وتشر فریاد کشیده بود ثمرهٔ نوزده سال ازدواج باید بیش از سه‌بچه باشد. او هم پریده بود وسط حرف الیزابت و با سردی، مثل کوهی از یخ، گفته بود که الیزابت فقط دارد با حرف‌های قلنبه‌سلنبه و بی‌سروته آخرهفته‌های مزخرفش را توجیه می‌کند.