بریده‌هایی از کتاب جنگ و صلح (خلاصه)

قانون بسيار است. اما هيچ كس نيست كه حتی همان قوانين قديم را اجرا كند. امروز ديگر همه قانون می‌‌‌نويسند. نوشتن از عمل كردن آسان‌تر است.

اندوه پاك و كامل نيز، مانند شادمانی پاك و كامل، نمی‌‌‌تواند وجود داشته باشد.

بگذار ديگران كه جوان‌اند، به اين فريب و نيرنگ تسليم شوند. اما ما زندگی را می‌‌‌شناسيم.

گفت: «زندگی همه چيز است. زندگی خداست. همه چيز تغيير می‌‌‌كند و در حركت است. اين حركت، خداست. و تا وقتی زندگی وجود دارد، لذت خداشناسی نيز وجود خواهد داشت. دوست داشتن زندگی، يعنی دوست داشتن خدا. از همه دشوارتر و سعادت‌بارتر اين است كه انسان، اين زندگی رادر رنجهای خود و در موقعی كه بی‌گناه رنج می‌‌‌كشد، دوست داشته باشد.»

و او اينجاست، اينجاست... مرگ اينجاست. مرگ بر فراز سرم پرواز می‌‌‌كند و در پيرامون من می‌‌‌چرخد... يك لحظه ديگر... آن وقت من ديگر هرگز اين خورشيد، اين آب، اين دره را نخواهم ديد.»

خوشبختی در ارضای نيازهای طبيعی و بشری است؛ و تمام بدبختيها، نه از كمبود ضروريات، بلكه از زيادی آن سرچشمه می‌‌‌گيرد

اگر او وجود نداشت، من و شما درباره‌اش گفت‌وگو نمی‌‌‌كرديم. ما درباره چه چيز و چه كس گفت‌وگو می‌‌‌كرديم؟ تو وجود چه كسی را انكار كردی؟» و ناگهان با صدايی توانا، شورانگيز و خشن گفت: «اگر او وجود ندارد، پس چه كسی او را اختراع كرده است؟ چرا اين تصور در شما پديد آمده كه چنين موجود نامفهومی‌‌ وجود دارد؟ چرا شما و تمام جهان هستی چنين، موجود غيرقابل ادراكی را كه قادر مطلق است و تمام صفاتش ازلی و ابدی است، به تصور درآورده‌ايد

دير از خواب بيدار شد و صداقتی كه اغلب اوقات با لحظه بيداری از خواب همراه است آشكارا به وی نشان داد كه در بيماری پدرش چه مطالبی بيش از همه او را به خود مشغول می‌‌‌ساخت. به صدای آن سوی در گوش داد؛ و همين كه ناله پدر را شنيد، آهی عميق كشيد و به خود گفت: «هنوز تغييری روی نداده است!» سپس با تنفر بر سر خود فرياد كشيد: «چه تغييری بايد روی داده باشد؟ من خواستار چه بودم؟ مرگ او را طلب می‌‌‌كنم؟!»

«شما كيستيد؟ شما چيستيد؟ شما گمان می‌‌‌كنيد چون توانستيد اين سخنان بی‌معنی و تمسخرآميز را بر لب بياوريد، خردمند و دانا هستيد؟ شما از كودكی كه پس از ساعتها بازی كردن با ساعتی كه شاهكار هنر و صنعت است، گستاخانه می‌‌‌گويد كه من چون هدف و منظور از ساختن اين ساعت را نمی‌‌‌دانم پس به استادی و هنرمندی سازنده آن ايمان ندارم، احمق‌تر و بی‌خردتر هستيد. آری! شناختن او دشوار است. طی قرون متمادی، از زمان آدم ابوالبشر تا عصر كنونی، در راه شناسايی او كوششها و مجاهدتهای بسيار شده و هنوز هم تا رسيدن به هدف، راهی بی‌نهايت در پيش است. اما در ميان اين عدم ادراك و شناسايی، تنها ضعف ما و عظمت او به‌خوبی آشكار است...»

او گفت: «من نمی‌‌‌فهمم كه به چه دليل، عقل انسانی نمی‌‌‌تواند به دانشی كه شما درباره آن صحبت می‌‌‌كنيد، دست يابد.» ماسون پير، با همان لبخند مهرآميز و پدرانه خود گفت: «عالی‌ترين خرد و حقيقت، به‌سان پاك‌ترين شبنمی‌‌ است كه ما می‌‌‌خواهيم آن را در وجود خود جذب كنيم. آيا من می‌‌‌توانم اين مايع پاك را در ظرفی ناپاك بريزم و بعد، از پاكی آن سخن بگويم؟ آری، تنها به وسيله تطهير و تصفيه باطن خويش، می‌‌‌توانيم آن شبنم جذب شده را تا حدی پاك و مصفا نگهداريم.»

اگر من امپراتور می‌‌‌شدم هرگز جنگ نمی‌‌‌كردم

پی‌ير می‌‌‌ديد كه شاهزاده آندره برای نخستين بار پس از ديدار او، تهييج شده است. اين بود كه برای بيان عللی كه او را به صورت كنونی درآورده بود، گفت: «ناحق آن چيزی است كه موجب آزار ديگران می‌‌‌شود.»

كنتس به سوی شوهرش رفت و گفت: «آه، پی‌ير! نمی‌‌‌دانی كه آناتول ما در چه وضعی است...» اماوقتی ديد كه آثار خشم و غضب از چشمهای درخشنده و قدمهای مصمم شوهرش ـ كه پس از دوئل با دالوخوف با آن آشنا شده بود ـ آشكار است، سر جای خودش خشك شد. پی‌ير به همسرش گفت: «هرجا شما باشيد، فساد و هرزگی هم در آنجاست.»

جنگ ۱۸۱۲، به جز اهميت ملی خود، كه هر فرد روس آن را گرامی‌‌ می‌‌‌داشت، می‌‌‌بايست خصلتی ديگر، يعنی خصلت اروپايی نيز به خود می‌‌‌گرفت. در پی حركت ملتها از مغرب به مشرق، اكنون بايستی حركت ملتها از شرق به غرب صورت می‌‌‌گرفت. برای جنگ جديد، وجود مردی جديد ضرورت داشت كه دارای خصايل و نظريات ديگری غير از خصايل و نظريات كوتوزوف باشد و انگيزه‌های ديگری محرك وی شود. فرماندهی آلكساندر اول برای حركت ملتها از مشرق به مغرب و احيای سرحدات ملل، به اندازه وجود كوتوزوف برای نجات و افتخار روسيه، ضرورت داشت. كوتوزوف، معانی كلمات اروپا و تعادل قوا و ناپلئون را درك نمی‌‌‌كرد. او نمی‌‌‌توانست مقصود ديگران را از اين كلمات دريابد؛ و اين نماينده ملت روس، پس‌از آنكه دشمن منهدم و روسيه آزاد شد، به عالی‌ترين درجه افتخار خود رسيد. او به‌عنوان يكی از افراد روس، ديگر كاری نداشت؛ و برای اين نماينده ملی، جز مرگ چيزی باقی نمانده بود و... او نيز مرد.