بریده‌هایی از کتاب انسان در جستجوی معنا

من خداوند را از تنگنای زندان فراخواندم و او در پهنای آسمان گسترده به من پاسخ داد.

«آنچه که مرا نکشد، قطعا مرا نیرومندتر می‌سازد

اگر زندگی کردن رنج بردن اسست پس برای زنده ماندن باید معنایی در رنج‌بردن جست.

می‌توان همه چیز را از انسان گرفت مگر یک چیز: آزادی انسان در انتخاب رفتارش در هر شرایط و نیز انتخاب راه خود.

کسانی که پزشک بودند، زودتر از همه پی بردند که همه‌ی «کتاب‌های درسی پر از دروغ است» در کتاب‌های درسی آمده بود که انسان تنها می‌تواند برای ساعات محدودی بی‌خوابی بکشد ولی خلاف آن ثابت شد.

«آنچه که مرا نکشد، قطعا مرا نیرومندتر می‌سازد.»

«کسی کهدر زندگی خود چرایی را بیابد، با هر چگونه‌ای خواهد زیست»

اگر همه چیز را از انسان بگیرند، باز هم حتی اگر یک لحظه و یک دم هم که شده می‌تواند خوشبخت بماند. و آن زمانی است که به محبوب خویش بیندیشد.

«چنان زندگی کن که انگار بار دوم است که پا به عرصه‌ی وجود نهاده‌ای و اکنون در حال ارتکاب همان خطاهایی هستی که در زندگی نخست خویش نیز مرتکب شده بودی

انسان حتی نمی‌داند در آرزوی چیست. در نتیجه یا در آرزوی کاری است که دیگران می‌کنند و یا رفتاری می‌نماید که دیگران از او می‌خواهند.

اکنون اگر کسی از ما در مورد مفهوم و حقیقت گفتار داستایفسکی بپرسدکه می‌گفت: «آدمیزاد موجودی است که می‌تواند به همه چیز خو بگیرد» می‌گوییم: «آری، ولی نپرسید چطور.»

رنج انسانی شبیه عملکرد گاز است: یعنی چنانچه مقدار معینی گاز را وارد اتاقی کنیم، گاز همه‌ی اتاق را به‌طور یکنواخت پر می‌کند و ربطی به بزرگی و کوچکی اتاق ندارد. بنابراین، رنج و درد هم چه کم باشد و چه زیاد، روح و وجدان بشر را می‌آزارد. از این جهت می‌توان گفت میزان رنج انسان کاملاً نسبی است. به همین علّت می‌توان گفت که یک رخداد کوچک می‌تواند روح انسان را سرشار از شادمانی سازد.

چه بسیار انسان‌هایی بودند که در راه مبارزه برای بقا، ارزش انسانی خود را از دست دادند و عظمت بشری خود را فراموش کردند و همسان چهارپایان شدند.

داستایفسکی می‌گوید: «من تنها از یک چیز هراس دارم و آن اینکه شایستگی رنج‌هایم را نداشته باشم.»

واکنش غیرعادی دربرابر موقعیتی غیرعادی، رفتاری طبیعی محسوب می‌شود.

«فلسفه‌ی کنونی بهداشت روان بر این اساس استوار شده است که مردم باید شادمان باشند و اندوه و غم یکی از نشانه‌های ناسازگاری و عدم هماهنگی با زندگی است. شاید این شیوه‌ی تفکر و نظام ارزش‌ها باید خود را در برابر کسانی که درد و رنجی اجتناب‌ناپذیر دارند مسئول بداند. زیرا این روش تفکر سبب می‌شود که انسان‌های دردمند و اندوهگین به خاطر اینکه شاد نیستند، روزبه‌روز اندوهگین‌تر شوند.»

هرگز از یاد نمی‌برم که چگونه یک شب با خُرخُر یکی از زندانیان از خواب پریدم. او ظاهرا گرفتار کابوس شده بود و به شدت دست و پا می‌زد. از آنجا که همیشه، به خصوص نسبت به افرادی که رؤیاهای هراس‌انگیز می‌دیدند یا هذیان می‌گفتند، حسِّ ترحّم داشتم، خواستم او را از خواب بیدار کنم، امّا ناگهان دستم را پس کشیدم و به خود آمدم که آن رؤیا هرقدر هم که هولناک باشد، به ناگواری و تلخی واقعیت زندگی اردوگاهی پیرامون ما نخواهد بود و من ناآگاهانه می‌خواستم او را از آن رؤیا به این زندگانی رنج‌آور باز گردانم.

آنچه انسان لازم دارد، حالت سکون، تعادل و «بی تنشی» نیست، بلکه تلاش و مبارزه‌ای است برای رسیدن به هدفی شایسته که ارزش آن را دارد.

«کسی که در زندگی خود چرایی برای زیستنداشته باشد، هر چگونه‌ای را پشت سر می‌گذارد.

«زندگی همانند نشستن بر روی صندلی دندان‌پزشک است، چون انسان پیوسته منتظر برآمدن دردناکترین لحظات عمر خود است، در حالی که آن لحظات سپری شده‌اند

لذت باید محصول باشد نه هدف و چون هدف واقع شد بی‌ارزش می‌شود و رسیدن به آن دشوارتر خواهد بود.

به خوبی آشکار است که خنده بیش از هر چیز دیگری می‌تواند انسان را از شرایط نابسامان و دشوار موجود جدا کرده و به او برای ایستادگی در برابر سختی‌ها و زشتی‌های موجود نیرو ببخشد، هرچند برای زمانی تنها به طول چند لحظه.

ما که در اردوگاه کار اجباری زندگی می‌کردیم، مردانی را به یاد می‌آوریم که کلبه به کلبه سر می‌زدند و دیگر زندانیان را دلداری می‌دادند و حتی آخرین تکه‌ی نان خود را به آنان می‌بخشیدند. هرچند تعداد این افراد زیاد نبود، امّا همین تعداد هم نشان می‌داد که می‌توان همه چیز را از انسان گرفت مگر یک چیز: آزادی انسان در انتخاب رفتارش در هر شرایط و نیز انتخاب راه خود.

اگر زندگی کردن رنج بردن اسست پس برای زنده ماندن باید معنایی در رنج‌بردن جست.

وجدان آرام بهترین بالش است.

«آن کس که چرایی زندگی خود را یافته، با چگونه‌اش نیز خواهد ساخت»

درد و رنج می‌تواند سکوی پرتابی برای رشد و پیشرفت باشد

«آن کس که چرایی زندگی خود را یافته، با چگونه‌اش نیز خواهد ساخت»

با چشم دل می‌دیدم. این حقیقت را که عشق عالی‌ترین و نهایی‌ترین هدفی در زندگی است که بشر در آرزوی رسیدن به آن است.

امّا با دانستن همه‌ی این‌ها بنا ندارم که امید خودم را از دست بدهم و خلاصه اینکه: «شب آبستن است تا چه زاید سحر.» و کسی نمی‌تواند بگوید که حتی یک ساعت دیگر چه خواهد شد؟