بریده‌هایی از کتاب به وقت شب

ضربه‌های لعنتی سرنوشت. راستی‌راستی می‌شود از این ضربه‌ها دیوانه شد.

شگفت این‌که دِزا آبراموونا، رئیس بخش بیمارستان روانی، که انسان آرام، معتمد و فوق‌العاده آرامش‌بخشی است، در یکی از گفت‌وگوهای‌مان عبارت درستی گفت: «تعداد دیوونه‌های بیرون تیمارستان به‌مراتب بیش‌تر از داخله. این‌جا اغلب آدم‌های نرمالی هستند که فقط چیزهایی کم دارند.»

زندگی بدجوری دست‌وپای‌مان را بسته بود و هر روز گره‌های این اسارت تنگ‌تر و تنگ‌تر می‌شدند.

جایی در اعماق ذهنش در انتظار روزهای خوب بود،

آی آدم‌ها، توی این دنیا زندگی کردن خیلی ملال‌آور است!

شکم برآمده و بدن چاقش بیرون می‌زند. وحشتناک است. تا کجاها که از زشتی‌های‌مان بی‌خبریم و همین باعث می‌شود اغلب وقت‌ها خودمان را با ظاهر خطرناکی جلوِ مردم عرضه کنیم: چاق، با پوست شل و کثیف. به خودتان بیایید، مردم! شما شبیه حشرات هستید، اما همچنان مطالبهٔ عشق هم می‌کنید. شوهر این کِسنیا و مادرش قطعاً از وحشت مدام سرشان را برمی‌گردانند.

پتروشفسکایا در یکی از مصاحبه‌هایش با سالی لیرد از تجربهٔ آن سال‌هایش می‌گوید: «در تمام زندگی‌ام تنها وظیفه‌ای که برای خودم گذاشته بودم این بود که به عنوان نویسنده و مادر فرزندانم مقاومت کنم و جان به در ببرم. این درست زمانی بود که من تازه شروع به نوشتن کرده بودم و تمام آن نوشته‌ها مدام رد می‌شدند، چون در تضاد مستقیم با سیستم بودند. مانند هر نویسندهٔ دیگری به دنبال راهی بودم. برخی در مؤسسات انتشاراتی و برخی در هیئت‌تحریریه برای خودشان کاری دست‌وپا کردند. برخی سعی کردند با سردبیران دوستی به هم بزنند و یا سایه‌نویسی کنند. دیگران تسلیم شدند و هر چه از آن‌ها خواسته شده بود می‌نوشتند. البته زنان شیوه‌های خودشان را داشتند که کاملاً قابل‌درک بود… اما من هیچ‌کدام از این راه‌ها را نرفتم.»‌

«آه مادرها! مادرها! مادر کلمهٔ مقدسی است. اگرچه بعدها در آینده، نه شما حرفی برای بچه‌هاتان دارید، نه بچه‌هاتان حرفی برای شما. دوست‌شان داشته باشی دمار از روزگارت درمی‌آورند، دوست‌شان نداشته باشی، ولت می‌کنند به امان خدا.»

«مترو را دوست ندارم، همهمه است. چه‌قدر هم وحشتناک است، همه به هم خیره می‌شوند. این زن قدبلند با چنین صورت زجرکشیده‌ای چمدان‌به‌دست کجا می‌رود؟ حواست به دندان‌هایت باشد! همیشه با لب‌های روی‌هم‌فشرده زندگی کن و یادت باشد لبخند نزنی!»

گاهی چیزی به ذهنش خطور می‌کند، چیزی مثل بارقه‌ای از خِرد.

صد درصد حق با من بود، اما به کرسی نشاندن این حق قدرت زیادی می‌خواست.

آخ که چه‌قدر تحمل همهٔ این چیزها سخت بود!… به نظر می‌آمد من توی این زندگی اضافی‌ام.

مثل داستان‌های چخوف. همه‌چیز به نظر پست و فرومایه می‌آید،

شب‌ها کتاب می‌خونی و صبح‌ها بیدار نمی‌شی. نمونهٔ یک روانی تمام‌عیار.

من در زندگی‌ام به کسی باج نمی‌دهم و البته ندارم که بدهم.

چنان تأثیر قوی‌ای بر این مغزهای پوک گذاشتم که جفت‌شان می‌خواستند من را بکشند.

بله، این زندگی است.

پرسش این‌جاست که آیا زنده‌اند؟

بچه‌ها چنان خوابیده‌اند که انگار کشته شده‌اند.