بریده‌هایی از کتاب به وقت شب

شگفت این‌که دِزا آبراموونا، رئیس بخش بیمارستان روانی، که انسان آرام، معتمد و فوق‌العاده آرامش‌بخشی است، در یکی از گفت‌وگوهای‌مان عبارت درستی گفت: «تعداد دیوونه‌های بیرون تیمارستان به‌مراتب بیش‌تر از داخله. این‌جا اغلب آدم‌های نرمالی هستند که فقط چیزهایی کم دارند.»

شکم برآمده و بدن چاقش بیرون می‌زند. وحشتناک است. تا کجاها که از زشتی‌های‌مان بی‌خبریم و همین باعث می‌شود اغلب وقت‌ها خودمان را با ظاهر خطرناکی جلوِ مردم عرضه کنیم: چاق، با پوست شل و کثیف. به خودتان بیایید، مردم! شما شبیه حشرات هستید، اما همچنان مطالبهٔ عشق هم می‌کنید. شوهر این کِسنیا و مادرش قطعاً از وحشت مدام سرشان را برمی‌گردانند.

پتروشفسکایا در یکی از مصاحبه‌هایش با سالی لیرد از تجربهٔ آن سال‌هایش می‌گوید: «در تمام زندگی‌ام تنها وظیفه‌ای که برای خودم گذاشته بودم این بود که به عنوان نویسنده و مادر فرزندانم مقاومت کنم و جان به در ببرم. این درست زمانی بود که من تازه شروع به نوشتن کرده بودم و تمام آن نوشته‌ها مدام رد می‌شدند، چون در تضاد مستقیم با سیستم بودند. مانند هر نویسندهٔ دیگری به دنبال راهی بودم. برخی در مؤسسات انتشاراتی و برخی در هیئت‌تحریریه برای خودشان کاری دست‌وپا کردند. برخی سعی کردند با سردبیران دوستی به هم بزنند و یا سایه‌نویسی کنند. دیگران تسلیم شدند و هر چه از آن‌ها خواسته شده بود می‌نوشتند. البته زنان شیوه‌های خودشان را داشتند که کاملاً قابل‌درک بود… اما من هیچ‌کدام از این راه‌ها را نرفتم.»‌

«آه مادرها! مادرها! مادر کلمهٔ مقدسی است. اگرچه بعدها در آینده، نه شما حرفی برای بچه‌هاتان دارید، نه بچه‌هاتان حرفی برای شما. دوست‌شان داشته باشی دمار از روزگارت درمی‌آورند، دوست‌شان نداشته باشی، ولت می‌کنند به امان خدا.»

«مترو را دوست ندارم، همهمه است. چه‌قدر هم وحشتناک است، همه به هم خیره می‌شوند. این زن قدبلند با چنین صورت زجرکشیده‌ای چمدان‌به‌دست کجا می‌رود؟ حواست به دندان‌هایت باشد! همیشه با لب‌های روی‌هم‌فشرده زندگی کن و یادت باشد لبخند نزنی!»