بریده‌هایی از کتاب شش شخصیت در جستجوی نویسنده

تمام بدبختی ما از همین‌جا ناشی می‌شود. از کلمات. هرکدام از ما برای خودمان دنیایی داریم و این دنیاها همه باهم فرق دارند. و ما چطور می‌توانیم مقصود همدیگر را درک کنیم؟ چون کلماتی را که من می‌گویم معنا و ارزش بخصوصی دارد که مربوط به دنیای خود من است درحالی‌که به‌ناچار همین کلمات برای شنوندهٔ من معنا و ارزش دیگری پیدا می‌کند. چون این کلمات به دنیای خود او مربوط می‌شود. مردم خیال می‌کنند که همدیگر را می‌فهمند درصورتی‌که هرگز این‌طور نیست

همهٔ مردم خودشان را در مقابل دیگران باوقار جلوه می‌دهند. ولی همه می‌دانیم که چه چیزهای ناگفتنی در وجود ما هست که در وقت تنهایی بروز می‌کند. همهٔ ما اغلب دچار وسوسه می‌شویم ولی بلافاصله جلو خودمان را می‌گیریم تا باعجلهٔ تمام دوباره متانت خودمان را که مثل سنگ قبر محکم و سنگین است به دست بیاوریم. همه همین‌طورند ولی هرکسی جرئت اقرار آن را ندارد.

پدر: تمام بدبختی ما از همین‌جا ناشی می‌شود. از کلمات. هرکدام از ما برای خودمان دنیایی داریم و این دنیاها همه باهم فرق دارند. و ما چطور می‌توانیم مقصود همدیگر را درک کنیم؟ چون کلماتی را که من می‌گویم معنا و ارزش بخصوصی دارد که مربوط به دنیای خود من است درحالی‌که به‌ناچار همین کلمات برای شنوندهٔ من معنا و ارزش دیگری پیدا می‌کند. چون این کلمات به دنیای خود او مربوط می‌شود. مردم خیال می‌کنند که همدیگر را می‌فهمند درصورتی‌که هرگز این‌طور نیست... مثلاً... (مادر را نشان می‌دهد.) ترحمی را که من نسبت به این زن دارم، او پهلوی خودش حیوانی‌ترین ظلم‌ها می‌داند.

همهٔ مردم خودشان را در مقابل دیگران باوقار جلوه می‌دهند. ولی همه می‌دانیم که چه چیزهای ناگفتنی در وجود ما هست که در وقت تنهایی بروز می‌کند. همهٔ ما اغلب دچار وسوسه می‌شویم ولی بلافاصله جلو خودمان را می‌گیریم تا باعجلهٔ تمام دوباره متانت خودمان را که مثل سنگ قبر محکم و سنگین است به دست بیاوریم. همه همین‌طورند ولی هرکسی جرئت اقرار آن را ندارد.

متوجه نیستید که تمام حقیقت وجود امروزی شما محکوم به این است که فردا صورت خواب‌وخیال را پیدا کند؟

حوادث مثل کیسه‌هایی‌اند که اگر خالی باشند، اتکایی ندارند. برای اینکه حادثه معنا و مفهوم حقیقی خودش را داشته باشد، باید قبلاً از دلایل و احساساتی که باعث به وجود آمدن آن شده‌اند حرف زد.

بشر هیچ‌وقت بیشتر از آن زمانی که درد می‌کشد قادر نیست فکر کند. می‌خواهد بداند چرا درد می‌کشد، مسئول درد او کیست و آیا مستحق این درد هست یا نه؟ درحالی‌که وقتی خوشبخت است، عقلش را به کار نمی‌اندازد فکر می‌کند این خوشبختی حق مسلم اوست.

یک شخصیت تئاتر همیشه دنیای مخصوص خود و حرکات و رفتار مشخص دارد. همیشه برای خودش «کسی» است. درحالی‌که یک آدم معمولی ممکن است هیچ‌کس نباشد.

من بدبختی را در این می‌بینم که پی برده‌ام هریک از ما وجود واحدی هستیم. ولی این وجود واحد مطابق امکانات درونی هرکدام از ما می‌تواند صدها و یا هزاران نوع و حتی بیشتر تغییر شکل پیدا کند. در برخورد اول با هرکسی وجود انسان تغییر پیدا می‌کند. ما به اشتباه تصور می‌کنیم که همان فرد واحد هستیم و درمورد همه‌کس یکسانیم. فرد واحدی که در تمام اعمال و رفتارمان به وجود او معتقدیم. درحالی‌که این اشتباه است. اگر خدای‌نکرده در اعمالی که انجام می‌دهیم لغزشی به وجود بیاید، آن‌وقت متوجه می‌شویم تمام وجود ما در آن لحظهٔ ضعف، سهیم نبوده و این کمال بی‌انصافی است اگر بخواهند به‌خاطر همین عمل دربارهٔ ما قضاوت کنند و برای تمام عمر ما را به سکوی محکومین ببندند. درست مثل اینکه تمامی زندگی ما در این عمل خلاصه شده باشد.

سرنوشت ما عوض نمی‌شود. اختلاف در اینجاست. ما عوض نمی‌شویم. ما نمی‌توانیم عوض بشویم. نمی‌توانیم آدم‌های دیگری بشویم. ما برای ابد همین‌طور می‌مانیم. وحشتناک است. برای ابد. شما اگر واقعاً آگاه و بیدار بودید، باید از اینکه به ما نزدیک شده‌اید وحشت می‌کردید. اگر واقعاً می‌دانستید که واقعیت امروزی شما به‌مرورزمان تبدیل به خواب‌وخیال زودگذری می‌شود. واقعیتی که بنابر مقتضیات و احتمالات امروز به شکلی و فردا به شکل دیگری می‌بینید. تصوری از واقعیت... تصوری از کمدی پوچ زندگانی... که سرانجامی ندارد و نمی‌تواند داشته باشد.