بریده‌هایی از کتاب آموزش و توسعه

برای فهم وضعیت یک جامعه از نظر توسعه اقتصادی باید به «تقویم تاریخی، اجتماعی و فرهنگی» آن کشور توجه کرد.

مقایسه توزیع درآمد در بین دارندگان سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی با یکدیگر درجه اهمیت و ارزش سرمایه انسانی را نشان می‌دهد. برای مثال، در امریکا و در سال

۱۹۸۰ درآمد دریافتی حاصله از دانش و مهارت (از طریق حقوق و دستمزد) ۱۴ برابر درآمد دریافتی ناشی از مالکیت سرمایه فیزیکی بوده است. سرمایه انسانی بیش‌تر از طریق آموزش یا بازآموزی است که توان فرد را افزایش داده و باعث می‌شود که او درآمد بالاتری کسب کند.

بن‌وت دریافت که تأکید بیش‌تر بر دروس علمی در برنامه درسی دورهابتدایی بر توسعه اقتصادی تأثیر مثبت می‌گذارد و همچنین باعث افزایش نرخ ثبت‌نام در دوره متوسطه می‌شود. نتایج بعضی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در فرانسه و آلمان تأکید پیوسته بر دروس مذکور در برنامه درسی مدارس ابتدایی باعث افزایش رشد اقتصادی شده است، درحالی‌که برنامه‌های درسی مرسوم ــ که تأکید ویژه‌ای بر آموزش این دروس به دانش‌آموزان ندارند ــ باعث تسریع رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای دیگر نشده‌اند. به همین دلیل، بسیاری از اقتصاددانان تفاوت در درجه توسعه اقتصادی کشورها را حاصل عملکرد نظام‌های آموزشی می‌دانند (Garnier and Hage,۱۹۹۰; Hage and et al., ۱۹۸۸; Ramirez and et. al., ۲۰۰۶)،

در لندن بیش از ۷۶% خانواده‌های دانش‌آموزان دبیرستانی برای انتخاب مدرسه فرزندان‌شان، محل سکونت اصلی خود را تغییر داده و در مکانی نزدیک به مدرسه سکونت گزیده‌اند (Robson and Butler, ۲۰۰۱:۷۰-۸۶). مصاحبه این پژوهشگران با والدین دانش‌آموزان مذکور نشان می‌دهد که آنان معتقد بودند تصمیم برای تغییر محل سکونت امر سختی بوده است که آن‌ها به‌دلیل آموزش فرزند خود انجام داده‌اند و درعین‌حال از وضعیت فعلی خود و پیشرفت تحصیلی فرزندشان خوشحال هستند؛ این تصمیم حاکی از وجود پشتوانه‌ای غنی از سرمایه فرهنگی در خانواده است.

آگاهی و دانش مردم نسبت به اوضاع واقعی اقتصاد ازجمله عوامل مهم برای درمان اقتصاد ملی بیمار به‌شمار می‌آید.

تأکید «ساتو» بر آموزش و پرورش ــ به‌عنوان وسیله ترویج نظارت همگانی و عامل پیش‌برنده تحولات اجتماعی ــ که به کاهش هزینه‌های اقتصادی‌ـ اجتماعی و سیاسی منجر می‌شود، سرمشق سیاست دولت‌های آتی ژاپن از گذشته تا به امروز قرار گرفته است.

بدین ترتیب موریشیما بر این باور است که توسعه اقتصادی بعد از جنگ ژاپن نتیجه کیفیت نظام آموزش عمومی، فرهنگ و اخلاق اجتماعی قبل از جنگ و رکود دهه ازدست‌رفته را نتیجه اصلاحات آموزشی و فرهنگی به سبک آنگوساکسونی بعد از جنگ این کشور می‌داند.

بدین ترتیب موریشیما بر این باور است که توسعه اقتصادی بعد از جنگ ژاپن نتیجه کیفیت نظام آموزش عمومی، فرهنگ و اخلاق اجتماعی قبل از جنگ و رکود دهه ازدست‌رفته را نتیجه اصلاحات آموزشی و فرهنگی به سبک آنگوساکسونی بعد از جنگ این کشور می‌داند.

موریشیما۹۰، اقتصاددان شهیر ژاپنی رکود سال‌های اخیر ژاپن را که به دهه ازدست‌رفته ۲۰۰۲ ـ ۱۹۹۱ معروف است، نتیجه اصلاحات آموزشی و فرهنگی بعد از جنگ جهانی دوم که عمدتا به شیوه غربی انجام گرفته و اکنون به بار نشسته است، می‌داند.۹۱ به عقیده وی، تأثیرات قطعی نظام‌های آموزشیو اخلاق عمومی در نظام اقتصادی جامعه تقریبا نیم قرن پس از آغاز آن آشکار می‌شود.