بریده‌هایی از کتاب مامان و معنی زندگی

«ما موجوداتی در جستجوی معنا هستیم که باید با دردسر پرتاب شدن به درون دنیایی که خود ذاتاً بی‌معناست کنار بیاییم.» و سپس توضیح داده‌ام که برای پرهیز از پوچ‌گرایی، باید وظیفه‌ای مضاعف را تقبل کنیم: ابتدا طرحی چنان سترگ برای معنای زندگی ابداع کنیم که پشتوانهٔ زندگی باشد. بعد، تدبیری بیندیشیم تا عمل ابداعمان را فراموش کنیم و خود را متقاعد سازیم که ما معنای زندگی را ابداع نکرده‌ایم، بلکه کشفش کرده‌ایم، به عبارتی این معنا وجودی مستقل دارد.

در جنین انسان، نه ریه‌ها نفس می‌کشند و نه چشم‌ها می‌بینند. پس جنین برای هستی‌ای آماده می‌شود که برایش قابل‌تصور نیست. پائولا برای پسرش نوشته بود: «آیا ما هم نباید خود را برای هستی‌ای فراتر از فهممان و حتی فراتر از رؤیاهایمان آماده کنیم؟»

آن‌هایی که بیش از بقیه از مرگ می‌ترسند کسانی هستند که با حجم زیادی از زندگی نزیسته به مرگ نزدیک می‌شوند. بهتر است از همهٔ زندگی استفاده کنیم. برای مرگ چیزی جز تفاله باقی نگذاریم، هیچ‌چیز جز یک قلعهٔ سوخته.»

در اصل هر آدمی تو دنیا تنهاست. این سخت است. ولی این‌جوریه دیگه و ما باید با این مسئله روبه‌رو بشیم. به همین دلیل من می‌خوام افکار و رؤیاهای خودم رو داشته باشم. تو هم باید مال خودت رو داشته باشی.

نیچه گفته است ما نیازمند هنریم تا حقیقت هلاکمان نکند.

«بگذارید خشم برود، غم برود، ترحم به راه خودش برود. به ژرفای آرام و آسودهٔ کانون وجودتان برسید و درها را بر عشق، بخشایش و بر خدا بگشایید.»

کوشید میان آنچه مربوط به شخص شماست و آنچه به نقشتان مربوط است، تمایز قائل شوید.

در جنین انسان، نه ریه‌ها نفس می‌کشند و نه چشم‌ها می‌بینند. پس جنین برای هستی‌ای آماده می‌شود که برایش قابل‌تصور نیست. پائولا برای پسرش نوشته بود: «آیا ما هم نباید خود را برای هستی‌ای فراتر از فهممان و حتی فراتر از رؤیاهایمان آماده کنیم؟»

این فقط بداقبالی است و دلیلی ندارد دوباره تکرار شود. تاس‌ها حافظه ندارند.

برای بیمارانم توضیح می‌دهم کودکانی که مورد بدرفتاری قرار می‌گیرند، اغلب به‌سختی از خانوادهٔ ناکارآمدشان جدا می‌شوند، درحالی‌که کودکانِ والدین خوب و مهربان، با تعارض کمتری از آن‌ها فاصله می‌گیرند. اصلاً مگر یکی از وظایف والدین قادر ساختن کودک به ترک خانه نیست؟

در جنین انسان، نه ریه‌ها نفس می‌کشند و نه چشم‌ها می‌بینند. پس جنین برای هستی‌ای آماده می‌شود که برایش قابل‌تصور نیست. پائولا برای پسرش نوشته بود: «آیا ما هم نباید خود را برای هستی‌ای فراتر از فهممان و حتی فراتر از رؤیاهایمان آماده کنیم؟»

جایی که ترس شدیدتر است، ایمان بیشتر می‌شود. نکته همین‌جاست: ترس ایمان را به وجود می‌آورد؛ ما نیازمند خداییم و می‌طلبیمش، ولی طلب به‌تنهایی کاری از پیش نمی‌برد. ایمان هرقدر محکم، هرقدر خالص و هرقدر هم که کارآمد باشد، حقیقت وجود خدا را اثبات نمی‌کند.»

آن‌هایی که بیش از بقیه از مرگ می‌ترسند کسانی هستند که با حجم زیادی از زندگی نزیسته به مرگ نزدیک می‌شوند. بهتر است از همهٔ زندگی استفاده کنیم. برای مرگ چیزی جز تفاله باقی نگذاریم، هیچ‌چیز جز یک قلعهٔ سوخته.»

اگر آدم‌ها در چشم کسانی که واقعاً برایشان مهم‌اند، تصویر دوست‌داشتنی‌ای از خود ببینند، خودشان را دوست خواهند داشت

«ما موجوداتی در جستجوی معنا هستیم که باید با دردسر پرتاب شدن به درون دنیایی که خود ذاتاً بی‌معناست کنار بیاییم.»

نوشته‌ام: «ما موجوداتی در جستجوی معنا هستیم که باید با دردسر پرتاب شدن به درون دنیایی که خود ذاتاً بی‌معناست کنار بیاییم.»

«ما موجوداتی در جستجوی معنا هستیم که باید با دردسر پرتاب شدن به درون دنیایی که خود ذاتاً بی‌معناست کنار بیاییم.»

بعضی افراد سراسر زندگی را جنگی کین‌خواهانه می‌بینند که باید در آن پیروز شد؛ گروهی غرق در نومیدی تنها رؤیای صلح، رهایی و آزادی از رنج را در سر می‌پرورانند؛ برخی زندگی‌شان را فدای موفقیت، ثروت، قدرت یا حقیقت می‌کنند؛ برخی دیگر در پیِ تعالی خویش‌اند و در علتی یا موجودی دیگر  معشوق یا ذات الهی  غوطه‌ور می‌شوند؛ دیگرانی هم هستند که معنای زندگی را در خدمت به دیگران، در خودشکوفایی یا در آفرینش می‌بینند.

چقدر به دوستانم که مادرانی دوست‌داشتنی، مهربان و حمایت‌کننده داشتند رشک می‌بردم و چقدر عجیب بود که آن‌ها به مادرانشان وابسته نبودند: نه دائم بهشان تلفن می‌زدند، نه به ملاقاتشان می‌رفتند، نه خوابشان را می‌دیدند و نه حتی بهشان فکر می‌کردند. ولی من در طول روز بارها مجبور بودم فکر مادرم را از ذهنم برانم و حتی امروز که ده سال از مرگش می‌گذرد، اغلب پیش می‌آید که بی‌اختیار به سمت تلفن می‌روم تا با او تماس بگیرم.

سعی کن بفهمی چیزی که طلایی است نه مرگ، که به‌تمامی زیستنِ زندگی به‌رغم رویارویی با مرگ است. فکر کن هر آخرین‌باری چقدر اندوه‌بار و درعین‌حال باارزش است: آخرین بهار، آخرین پرواز کُرک قاصدک و آخرین‌بار شکفتن گل‌های گلیسین.»

بهترین روش رویارویی با حقایق بی‌رحم وجودی در زندگی چیست؟ معتقدم ایرن از ابتدا حس می‌کرد تنها دو راه‌حل وجود دارد که هر دو به یک اندازه ناخوشایندند: تن دادن به نوعی انکار یا زندگی کردن با آگاهی‌ای که اضطرابی خارج از تحمل با خود به همراه می‌آورد.

اگر چیز بهتری برای پیشکش و جایگزینی ندارید، دفاع‌های روانی بیمار را از او نگیرید.

سوگ در کسانی که زندگی‌شان به ازدواج با فرد نامناسبی گذشته بسیار بغرنج‌تر است، زیرا باید هم برای خود سوگواری کنند و هم برای سال‌های بربادرفته‌شان

انسان بیش از آنکه از مرگ بهراسد، از انزوای محضی که مرگ را همراهی می‌کند می‌ترسد. ما می‌کوشیم زندگی را دونفری تجربه کنیم، ولی هریک از ما مجبوریم تنها بمیریم. کسی قادر نیست با ما یا به‌جای ما بمیرد.

این زندگی را نمی‌شود به تعویق انداخت؛ باید همین حالا آن را زیست، نمی‌شود به آخر هفته، تعطیلات، وقتی بچه‌ها خانه را برای رفتن به کالج ترک کردند و یا به سال‌های بعد از بازنشستگی موکولش کرد. بارها این مرثیه را از آنان شنیدم که: «حیف که باید تا حالا صبر می‌کردم، باید بدنم طعمهٔ سرطان می‌شد و بعد یاد می‌گرفتم چطور باید زندگی کرد.»

«کسی که چرایی در زندگی دارد، با هر چگونه‌ای خواهد ساخت.»

«اگر اجازه بدهید به‌اندازهٔ کافی از زندگی و علائقشان بگویند، هم شما و هم بیمار برنده می‌شوید. دربارهٔ زندگی‌شان بیشتر بدانید؛ نه‌تنها به معلوماتتان اضافه می‌شود، بلکه درنهایت همهٔ اطلاعات لازم را هم درمورد بیماری‌شان به دست می‌آورید.»

از پائولا آموختم هراسی که فرد هنگام اطلاع از ابتلا به یک بیماری کشنده تجربه می‌کند با کناره‌گیری اطرافیان چندین برابر می‌شود. انزوای بیمار روبه‌موت، با روش ابلهانهٔ کسانی که می‌کوشند نزدیکی مرگ را پنهان کنند، تشدید می‌شود. ولی مرگ را نمی‌توان مخفی کرد؛ نشانه‌ها همه‌جا هست: پرستاران آهسته پچ‌پچ می‌کنند، پزشکان معالج به بخش‌های دیگر بدن توجه می‌کنند، دانشجویان پزشکی با نوک پنجه به اتاق بیمار وارد می‌شوند، اعضای خانواده با شجاعت لبخند می‌زنند و ملاقات‌کنندگان تظاهر به نشاط می‌کنند. یک بیمار سرطانی یک بار برایم گفت زمانی فهمیده مرگش نزدیک است که پزشکش به‌جای آنکه مثل همیشه معاینه را با ضربهٔ خفیفی از سر شوخی بر کپلش به پایان برساند، پس از معاینه دستش را به گرمی فشرده است.

هیچ بی‌خدایی در سنگر نیست. خدای مسیحی، خدای یهودی، خدای چینی، هر خدای دیگری، بالاخره یک خدایی لازمه! بدون خدا نمی‌شه جنگید.»

ایمان مذهبی سرچشمهٔ نیرومند آرامش است و تا وقتی چیز بهتری ندارم که جایگزینش کنم، هرگز تضعیفش نخواهم کرد.