بریده‌هایی از کتاب مبانی نشانه شناسی

اکنون ما حتی بیش از پیش به یک تمدنِ وابسته به نوشتار دچاریم. و سرانجام آنکه درک یک نظام تصویری، و ابژه‌هایی که مدلول‌های مستقل از زبان داشته باشند، هرچه بیشتر ناممکن می‌شود. برای درک دلالت‌های محتوا، ناچار از فردی کردنِ زبان هستیم: هیچ معنایی که تعین‌یافته نباشد امکان وجود ندارد و جهانِ مدلول‌ها چیزی جدا از جهانِ زبان نیست.

از یک سو، زبان «گنجینه‌ای است که از طریق عملِ گفتار در سوژه‌های متعلق به همان جمعیت ذخیره می‌گردد» و از آنجا که سرمایه‌ای جمعی از گفتارهای فردی است، در سطح فردی و جدا از سایرین کامل نمی‌شود؛ زبان کامل جز در قالب گویش گروهی وجود نخواهد داشت. گفتار هم بیرون از زبان کارایی ندارد. اما برعکس، زبان تنها زمانی امکان وجود پیدا می‌کند که گفتار آغاز شود. از نظر تاریخی، پدیدهٔ گفتار همواره بر پدیدهٔ زبان پیشی دارد (گفتار است که موجب تکوین زبان می‌گردد) و از نظر پیدایش، زبان در هر فرد از طریق فراگیری گفتارِ رایج در محیط شکل می‌گیرد (هیچ کس دستور زبان و واژگان یا به عبارتی «لانگ» را به نوزادان آموزش نمی‌دهد). خلاصه، زبان هم محصول است و هم وسیلهٔ سخن گفتن؛ بنابراین، رابطهٔ این دو، در اصل، دیالکتیکی است.

بهترین مکان برای بسطِ مفهومِ زبان/ گفتار مسلماً نه در حوزهٔ جامعه‌شناسی، که در فلسفه است و مرلوپونتی احتمالاً نخستین فیلسوف فرانسوی است که به سوسور علاقه نشان می‌دهد. او با استفاده از تمایز موردنظر سوسور، به تقابل تازه‌ای بین گفتارِ گوینده (دال بر نیتِ سخن در بدو تولید) و گفتارِ گفته‌شده (سرمایهٔ اکتسابی زبان که یادآورِ «خزانهٔ سوسور است) دست پیدا می‌کند. همچنین او با بیان آنکه هر فرایندی متضمن یک نظام است، این مفهوم را بسط می‌دهد. بنابراین، تقابلی بین رویداد و ساختار شکل گرفت که مقبول افتاد و ثمره‌های تاریخی آن زبانزد است.

الگوی زبان‌شناختی هیچ چیز بی آنکه آزموده شود، در قالب گفتار وارد زبان نمی‌شود. و بالعکس هیچ گفتاری ممکن نمی‌شود (یعنی از عهدهٔ کارکرد ارتباطی برنمی‌آید)، مگر اینکه از مخزن زبان استخراج شده باشد. این فرایند هنوز در نظام‌هایی مانند خوراک، دست‌کم تا حدودی، پیداست. اگرچه خلاقیت‌های فردی به صورت پدیده‌های زبانی می‌توانند قابلیت طرح پیدا کنند، اما در بیشتر نظام‌های نشانه‌شناختی دیگر، زبان نه به دست یک گروه سخنگو، بلکه توسط گروه تصمیم‌گیرنده شکل می‌گیرد. در این معنا، می‌توان گفت که در بیشتر زبان‌های نشانه‌شناسانه، نشانه تحقیقاً و واقعاً «اختیاری» است؛ زیرا از طریق یک اسلوب ساختگی و تصمیمِ یک‌جانبه به دست می‌آید. این‌ها در حقیقت همان زبان‌های ساختگی یا لوگوتکنیکها هستند.