بریده‌هایی از کتاب رودین

«راستش را بخواهید فقط یک زن مرا آزرده است؛ گرچه خیلی خوش‌قلب بود، خیلی مهربان...» «این زن که بود؟» پیگاسوف صدایش را اندکی پایین آورد و گفت: «مادرم!» «مادرتان؟ چکار کرده که شما را آزرده است؟» «مرا به دنیا آورده است...»

«من قاصدک به دنیا آمده‌ام، نمی‌توانم یک جا بمانم.»

مردم طبقات بالا وقتی به کسی احتیاج نداشته باشند نه‌تنها ترکش می‌کنند، بلکه اصلا دورش می‌اندازند؛ مثل دستکش بعد از رقص، مثل کاغذ شکلات و مثل بلیت لاتاری که برنده نشده باشد.

هیچ‌چیز بدتر و بیزارکننده‌تر از این نیست که خوشبختی دیر به دست آدم بیاید. این خوشبختی نمی‌تواند شما را راضی کند، ولی از یک حق محرومتان می‌کند، از گرانبهاترین حق که همان دشنام‌دادن و نفرین‌کردن تقدیر است. بله خانم، خوشبختی دیررس بسیار تلخ و بیزارکننده است.

«می‌دانید وقتی دن کیشوت از کاخ دوشس بیرون می‌آمد به نوکرش چه گفت؟ گفت: "دوست عزیزم، سانچو، آزادی یکی از گرانبهاترین فضایل انسانی است. خوشا به حال کسی که خداوند لقمه‌نانی به او داده است که مجبور نیست به خاطر آن مدیون دیگران باشد."

داریا گفت: «پیگاسوف، می‌دانید چیست؟ بغض و کینهٔ شما نسبت به زن‌ها بی‌علت نیست! حتماً یکی از آن‌ها شما را...» پیگاسوف حرف او را برید: «می‌خواهید بگویید مرا آزرده است؟» داریا اندکی خجل شد، ازدواجی را که موجب بدبختی پیگاسوف شده بود به یاد آورد... فقط سرش را تکان داد. «راستش را بخواهید فقط یک زن مرا آزرده است؛ گرچه خیلی خوش‌قلب بود، خیلی مهربان...» «این زن که بود؟» پیگاسوف صدایش را اندکی پایین آورد و گفت: «مادرم!» «مادرتان؟ چکار کرده که شما را آزرده است؟» «مرا به دنیا آورده است...»

رودین با تلخ‌خند محزونی گفت: «من قاصدک به دنیا آمده‌ام، نمی‌توانم یک جا بمانم.»

او صفات خوبی هم دارد که در دیگران به‌ندرت دیده می‌شود. شور و حرارت دارد. باور کنید برای آدم خونسردی مثل من این خصوصیت او بیش از همه ارزش دارد. همهٔ ما فوق‌العاده و به طور غیرقابل تحملی حسابگر، بی‌اعتنا و بی‌حال شده‌ایم؛ خواب‌رفته و یخ‌زده‌ایم. اگر کسی برای لحظه‌ای هم شده ما را تکان بدهد و گرم کند، باید از او سپاسگزار باشیم!

زنی که عاشق انسان می‌شود حق دارد خواستار سراپای وجود آدم باشد

مردم طبقات بالا وقتی به کسی احتیاج نداشته باشند نه‌تنها ترکش می‌کنند، بلکه اصلا دورش می‌اندازند؛ مثل دستکش بعد از رقص، مثل کاغذ شکلات و مثل بلیت لاتاری که برنده نشده باشد.

پادشاهی با سپاهیان خود در دخمه‌ای تاریک و دراز گرد آتش نشسته بودند. شبی زمستانی بود. پرندهٔ کوچکی ناگهان از دریچه‌ای وارد شد و از دریچهٔ دیگری بیرون رفت. پادشاه گفت حکایت این پرنده حکایت انسان در دنیاست؛ از ظلمت آمده و به ظلمت هم پرواز می‌کند و در این میان مدت کمی در گرما و روشنایی می‌ماند... پیرترین سپاهی گفت: "سلطان، پرنده در ظلمت هم گم نمی‌شود و آشیانهٔ خود را پیدا می‌کند..." درست است که زندگی ما زودگذر و ناچیز است، ولی تمام کارهای بزرگ به دست مردم و در همین زندگی گذرا صورت می‌گیرد.

پی‌بردن به این‌که انسان آلتی در دست نیروهای آسمانی است باید جایگزین تمام شادی‌های دیگر انسان شود، زیرا آدمی زندگی و آشیانهٔ خود را در خود مرگ می‌یابد...»

کدام روح شریف و نجیبی است که میل به تحقیر خود را نچشیده باشد؟

پادشاهی با سپاهیان خود در دخمه‌ای تاریک و دراز گرد آتش نشسته بودند. شبی زمستانی بود. پرندهٔ کوچکی ناگهان از دریچه‌ای وارد شد و از دریچهٔ دیگری بیرون رفت. پادشاه گفت حکایت این پرنده حکایت انسان در دنیاست؛ از ظلمت آمده و به ظلمت هم پرواز می‌کند و در این میان مدت کمی در گرما و روشنایی می‌ماند... پیرترین سپاهی گفت: "سلطان، پرنده در ظلمت هم گم نمی‌شود و آشیانهٔ خود را پیدا می‌کند..." درست است که زندگی ما زودگذر و ناچیز است، ولی تمام کارهای بزرگ به دست مردم و در همین زندگی گذرا صورت می‌گیرد. پی‌بردن به این‌که انسان آلتی در دست نیروهای آسمانی است باید جایگزین تمام شادی‌های دیگر انسان شود، زیرا آدمی زندگی و آشیانهٔ خود را در خود مرگ می‌یابد...»

زبانش دشمن اوست... ولی خوب، درعین حال در خدمت او هم هست

هر ضربه‌ای هم که بر انسان وارد شود، همان روز یا حداکثر روز بعد ــ ببخشید از این جسارت کلام ــ آدم غذایش را می‌خورد و همین هم اولین مایهٔ تسکین برای اوست...

کسی که با احساسش زیسته است از شبح روزهایی که بازنمی‌گردند به اضطراب می‌افتد و دیگر هیچ‌چیز شیفته‌اش نمی‌کند. بار خاطرات و پشیمانی می‌آزاردش.

عقیدهٔ من، همهٔ این چیزهایی که بحث‌های کلی، فرضیه، سیستم... نامیده می‌شوند ــ مرا ببخشید که شهرستانی‌ام و حقایق را صریح توی چشم می‌گویم ــ به هیچ دردی نمی‌خورند. تمام این‌ها فضل‌فروشی و فقط برای تحمیق مردم است. آقایان، صاف و پوست‌کنده حقایق را به ما بگویید و بقیه‌اش مال خودتان.

«به نظر من فاجعه در عشقی است که به ناکامی منجر می‌شود.» «ابداً چنین نیست! درواقع این بیش‌تر جنبهٔ مضحک عشق است... اصولا این مسئله را باید نوع دیگری مطرح کرد... عشق را عمیق‌تر بررسی و درک کرد... عشق! همه‌چیزش مرموز است: از به‌وجودآمدن و بسط‌یافتنش گرفته تا ازبین‌رفتنش. یا به‌وضوح مثل یک بامداد نشاط‌انگیز ناگهان تجلی می‌کند، یا مدتی مثل آتش زیر خاکستر سوسو می‌زند و همین که همه‌چیز تمام شد تازه راه خودش را در روح آدمی باز می‌کند؛ گاهی مثل ماری در قلب آدمی می‌خزد و گاهی دفعتاً آن را رها می‌کند و بیرون می‌رود... بله، بله، این مسئله مسئلهٔ مهمی است. در روزگار ما کیست که عاشق شود و کیست که یارای عاشقی داشته باشد؟»

روسیه بدون هریک از ما هم ممکن است باشد، ولی هیچ‌یک از ما بدون آن نمی‌توانیم باشیم. وای بر کسی که جز این فکر می‌کند و دوچندان وای بر کسی که حقیقتاً بدون آن زندگی می‌کند! جهان‌وطنی حرف پوچی است، شخص بی‌وطن صفر است، پایین‌تر از صفر. خارج از چارچوب ملیت هیچ چیز وجود ندارد؛ نه هنر، نه حقیقت و نه زندگی. بدون قالب حتی صورت ایده‌آلی هم وجود ندارد. فقط صورت‌های پست بدون قالب هم می‌توانند باشند.

ما همیشه کسانی را دوست می‌داریم که خودشان کم‌تر استعداد دوست‌داشتن دارند.

این اولین بار بود که رنج می‌کشید... ولی نخستین رنج‌ها مثل نخستین عشق تکرار نمی‌شوند، و خدا را شکر که تکرار نمی‌شوند!

وطن بدون هریک از ما هم ممکن است باشد، ولی هیچ‌یک از ما بدون آن نمی‌توانیم باشیم.

کسی که صرفاً خودش را دوست دارد مثل تک‌درخت بی‌ثمری خشک می‌شود، ولی عزت نفس مانند تمایل پرشور به تکامل، سرچشمهٔ همهٔ کارهای عظیم است.

آن‌قدر کیف می‌کنیم و چنان با شکم گنده‌شده برمی‌گردیم که دیگر هیچ عشقی در ما تأثیر نکند!

وطن بدون هریک از ما هم ممکن است باشد، ولی هیچ‌یک از ما بدون آن نمی‌توانیم باشیم. وای بر کسی که جز این فکر می‌کند و دوچندان وای بر کسی که حقیقتاً بدون آن زندگی می‌کند! جهان‌وطنی حرف پوچی است، شخص بی‌وطن صفر است، پایین‌تر از صفر. خارج از چارچوب ملیت هیچ‌چیز وجود ندارد؛ نه هنر، نه حقیقت و نه زندگی.

راست گفته‌اند که هیچ‌چیز دردناک‌تر از این نیست که آدم تازه بفهمد چه حماقتی مرتکب شده است. پشیمانی رودین را عذاب م

مردم طبقات بالا وقتی به کسی احتیاج نداشته باشند نه‌تنها ترکش می‌کنند، بلکه اصلا دورش می‌اندازند؛ مثل دستکش بعد از رقص، مثل کاغذ شکلات و مثل بلیت لاتاری که برنده نشده باشد.

عزت نفس مثل اهرم ارشمیدس است که با آن می‌توان دنیا را از جایش تکان داد، ولی درعین حال تنها آن کسی لایق نام انسان است که عزت نفس خود را مهار کند؛ همان‌طوری که راکب بر مرکوب خود غلبه دارد.

کسی که با احساسش زیسته است از شبح روزهایی که بازنمی‌گردند به اضطراب می‌افتد و دیگر هیچ‌چیز شیفته‌اش نمی‌کند. بار خاطرات و پشیمانی می‌آزاردش.