بریده‌هایی از کتاب دوست داشتن از عشق برتر است و عشق فرزند

عشق جوششی یک جانبه است. به معشوق نمی‌اندیشد که کیست. یک «خودجوشی ذاتی» است، و از این رو همیشه اشتباه می‌کند و در انتخاب به سختی می‌لغزد و یا همواره یکجانبه می‌ماند و گاه میان دو بیگانهٔ ناهمانند، عشق جرقه می‌زند و چون در تاریکی است و یکدیگر را نمی‌بینند، پس از انفجار این صاعقه است که در پرتو روشنایی آن چهرهٔ یکدیگر را می‌توانند دید و در اینجاست که گاه، پس از جرقه‌زدن عشق، عاشق و معشوق که در چهرهٔ هم می‌نگرند، احساس می‌کنند که هم را نمی‌شناسند و بیگانگی و ناآشنایی پس از عشق _ که درد کوچکی نیست _ فراوان است.

او بود که به من آموخت که: دوست داشتن از عشق برتر است. عشق یک جوشش کور است و پیوندی از سر نابینایی. اما دوست داشتن پیوندی خودآگاه و از روی بصیرت روشن و زلال. عشق بیشتر از غریزه آب می‌خورد و هر چه از غریزه سر زند بی‌ارزش است و دوست داشتن از روح طلوع می‌کند و تا هر جا که یک روح ارتفاع دارد، دوست داشتن نیز همگام با آن اوج می‌یابد.

از عشق زن و مرد و مردم و وطن و پدر و فرزند و انسان و خدا... هر چه گشتم آنچه را که دل من سالهاست با آن آشناست نیافتم؛ و آن تنها عشقی است که «زادهٔ انسان» است، که دیگر عشقها همه تحمیلی طبیعت است و مقتضای خلقت؛ چه این معشوقها را همه طبیعت برای ما تعیین می‌کند و غریزه _ که مأمور وی است _ ما را بی‌خویشتن وامی‌دارد که عشق بورزیم

هر روز دست در دست او، به آن «نمی‌دانم کجایی» که همواره حسرت دور افتادنش را داریم، نزدیک‌تر می‌شوم؛ و در نگاهش آن «نمی‌دانم که» ای را که همیشه در انتظار بازیافتنش بی آرامیم، می‌بینم

عشق، لذت جستن است؛ و دوست داشتن، پناه جستن. عشق غذا خوردن یک گرسنه است و دوست داشتن «همزبانی در سرزمین بیگانه یافتن» است.

عشق زیبایی‌های دلخواه را در معشوق می‌آفریند و دوست داشتن زیبایی‌های دلخواه را در «دوست» می‌بیند و می‌یابد.

عشق زیبایی‌های دلخواه را در معشوق می‌آفریند و دوست داشتن زیبایی‌های دلخواه

عشق، طوفانی و متلاطم و بوقلمون‌صفت است؛ اما دوست داشتن، آرام و استوار و پروقار و سرشار از نجابت.

فهمیدن یک راز، یک ابهام که این چنین مداوم نیست. موضوعی را فهمیدن، دانستن، آگاه شدن و پی‌بردن که نمی‌تواند یک فعل استمراری باشد. یک بار به مجهولی پی می‌بریم و از سرّی آگاه می‌شویم و بعد باید بگوییم: «من آن را مثلاً چهار روز پیش، دو سال پیش، عصر فلان... چهارشنبه، در اثنای یک مطالعه، یک مکاشفه، یک سفر، یک دیدار، یک درس... فهمیدم.» راست است. فهمیدنهای علمی و دانستنی‌های فلسفی چنین است.

عشق در هر رنگی و سطحی با زیبایی محسوس، در نهان یا آشکار، رابطه دارد؛ چنان که شوپنهاور می‌گوید: «شما بیست سال بر سن معشوق‌تان بیفزایید، آنگاه تأثیر مستقیم آن را بر روی احساس‌تان مطالعه کنید!»

عشق بینایی را می‌گیرد و دوست داشتن می‌دهد. عشق خشن است و شدید و در عین حال ناپایدار و نامطمئن و دوست داشتن لطیف است و نرم و در عین حال پایدار و سرشار اطمینان.

عشق یک «اغفال» بزرگ و نیرومند است تا انسان به زندگی مشغول گردد و به روزمرگی _ که طبیعت سخت آن را دوست می‌دارد _ سرگرم شود. و دوست داشتن زادهٔ وحشت از غربت است و خودآگاهی ترس‌آور آدمی در این بیگانه‌بازار زشت و بیهوده.