بریده‌هایی از کتاب فاشیسم و دموکراسی

نه‌تنها شما را از بیان ـ حتی فکر کردن به ـ افکار خاص منع می‌کند بلکه به شما دیکته می‌کند به چه چیز باید فکر کنید، ایدئولوژی‌ای برای شما خلق می‌کند و می‌کوشد علاوه بر کنترل زندگی عاطفی شما، منشوری اخلاقی نیز مستقر کند. و تا جایی که شدنی باشد، شما را از دنیای بیرون جدا و در دنیایی ساختگی محصور می‌کند که در آن هیچ معیاری برای مقایسه نداشته باشید. حکومت استبدادی می‌کوشد به هر قیمتی افکار و عواطف شهروندانش را حداقل به همان شدتی که رفتار و اعمال آن‌ها را کنترل می‌کند، تحت نظر بگیرد و مهار کند.

نابرابری اقتصادی خط بطلانی است بر دموکراسی

برای مردی که روزی دوازده ساعت در برابر هفته‌ای سه پوند کار می‌کند، فایدهٔ آزادی به‌اصطلاح سیاسی چیست؟

در عالمِ واقع فقط دو حفاظ وجود دارد؛ یکی اینکه هر قدر حقیقت را انکار کنید، به موجودیت‌اش ادامه می‌دهد، همان‌گونه که همیشه وجود داشته، بدون اجازهٔ شما. بنابراین، نمی‌توانید با همان روش‌هایی که به توانِ نظامی کشوری صدمه می‌زنید، آن را نقض کنید. دیگری این است: مادامی که بخش‌هایی از زمین آزاد باشد، رسمِ آزاداندیشی زنده می‌ماند.

طی بیست سال گذشته دموکراسیِ «بورژوایی» هم از سوی فاشیست‌ها و هم کمونیست‌ها بسیار زیرکانه‌تر مورد حمله قرار گرفته و به‌شدت معنادار است که این دو گروهِ در ظاهر دشمن، هر دو در زمینهٔ مشترکی به آن حمله کرده‌اند. واقعیت دارد که فاشیست‌ها، با روش‌های جسورانه‌ترِ تبلیغاتی‌شان، هر زمان به نظرشان ضروری بوده از همان استدلال آریستوکرات‌ها استفاده می‌کنند که دموکراسی «بدترین آدم‌ها را به عرش می‌رساند»، اما چالش اصلی همهٔ مدافعان استبداد این است که دموکراسی فریبی بیش نیست و قرار نیست چیزی فراتر از لاپوشانیِ حکومت مشتی ثروتمند باشد.

کاملاً درست است که در کشورهای دموکراتیک نیز ظلم و جور سیاسی وجود دارد. سؤال این است که با چه شدتی؟ چه تعداد مهاجر طی هفت سال گذشته از بریتانیا فرار کرده‌اند یا از کل امپراتوری بریتانیا؟ و چه تعداد از آلمان؟ چه تعداد از افرادی که شخصاً می‌شناسید با باتون پلاستیکی کتک خورده یا مجبور به بلعیدن نیم لیتر روغن کرچک شده‌اند؟ فکر می‌کنید چقدر برایتان خطرناک است که به نزدیک‌ترین رستوران بروید و بگویید این جنگ، جنگِ سرمایه‌دارهاست و ما باید جنگیدن را متوقف کنیم؟

برای مردی که روزی دوازده ساعت در برابر هفته‌ای سه پوند کار می‌کند، فایدهٔ آزادی به‌اصطلاح سیاسی چیست؟ هر پنج سال فرصتی به او داده می‌شود تا به حزب محبوبش رأی بدهد، اما بقیهٔ مواقع عملاً همه جزئیات زندگی‌اش از سوی کارفرما دیکته می‌شود و در عملْ زندگی سیاسی‌اش را نیز به او دیکته می‌کنند.

همواره نیکی بر شرّ پیروز می‌شود

توتالیتاریانیسم آزادی اندیشه را تا حدی که در هیچ عصری سابقه نداشته، از بین برده است. و مهم است که درک کنیم کنترل آن بر اندیشه پیامدهایی منحصر به فرد و کاملاً از پیش تعیین شده دارد. نه‌تنها شما را از بیان ـ حتی فکر کردن به ـ افکار خاص منع می‌کند بلکه به شما دیکته می‌کند به چه چیز باید فکر کنید، ایدئولوژی‌ای برای شما خلق می‌کند و می‌کوشد علاوه بر کنترل زندگی عاطفی شما، منشوری اخلاقی نیز مستقر کند. و تا جایی که شدنی باشد، شما را از دنیای بیرون جدا و در دنیایی ساختگی محصور می‌کند که در آن هیچ معیاری برای مقایسه نداشته باشید. حکومت استبدادی می‌کوشد به هر قیمتی افکار و عواطف شهروندانش را حداقل به همان شدتی که رفتار و اعمال آن‌ها را کنترل می‌کند، تحت نظر بگیرد و مهار کند.

ویژگی حکومت استبدادی این است که گرچه افکار را کنترل می‌کند، آن‌ها را قطعی نگه نمی‌دارد

در همهٔ کشورهای استبدادی، درستی اندیشه جرم است

هر کس به ارزش ادبیات باور دارد، هر کس نقش کلیدی ادبیات را در ترقی تاریخ بشر به رسمیت می‌شناسد، باید ضرورت حیاتیِ مقاومت در برابر توتالیتاریانیسم را، خواه از بیرون به ما تحمیل شده باشد یا از درون، نیز تصدیق کند.

دموکراسی فریبی بیش نیست و قرار نیست چیزی فراتر از لاپوشانیِ حکومت مشتی ثروتمند باشد.

وقتی کسی از توتالیتاریانیسم حرف می‌زند، بلافاصله به آلمان، روسیه و ایتالیا فکر می‌کنیم، اما من فکر می‌کنم باید این خطر را بپذیریم که توتالیتاریانیسم دارد به پدیده‌ای جهانی تبدیل می‌شود. روشن است که دورهٔ سرمایه‌داری آزاد رو به پایان است و کشورها یکی پس از دیگری اقتصادِ متمرکز را اختیار می‌کنند که می‌توان آن را بر اساس ترجیح شخصی، سوسیالیسم یا سرمایه‌داری دولتی نامید. و با آن، آزادی اقتصادی فرد و تا حد زیادی آزادی او برای انجام آنچه دوست می‌دارد، برای انتخاب شغل‌اش، برای جابجایی روی کرهٔ زمین به پایان می‌رسد.

توتالیتاریانیسم آزادی اندیشه را تا حدی که در هیچ عصری سابقه نداشته، از بین برده است. و مهم است که درک کنیم کنترل آن بر اندیشه پیامدهایی منحصر به فرد و کاملاً از پیش تعیین شده دارد. نه‌تنها شما را از بیان ـ حتی فکر کردن به ـ افکار خاص منع می‌کند بلکه به شما دیکته می‌کند به چه چیز باید فکر کنید، ایدئولوژی‌ای برای شما خلق می‌کند و می‌کوشد علاوه بر کنترل زندگی عاطفی شما، منشوری اخلاقی نیز مستقر کند. و تا جایی که شدنی باشد، شما را از دنیای بیرون جدا و در دنیایی ساختگی محصور می‌کند که در آن هیچ معیاری برای مقایسه نداشته باشید. حکومت استبدادی می‌کوشد به هر قیمتی افکار و عواطف شهروندانش را حداقل به همان شدتی که رفتار و اعمال آن‌ها را کنترل می‌کند، تحت نظر بگیرد و مهار کند.

چند تفاوت اساسی بین توتالیتاریانیسم و همهٔ باورهای گذشته، چه در اروپا و چه در شرق وجود دارد. مهم‌ترین این است که باورهای گذشته تغییر نمی‌کردند یا دست‌کم به‌سرعت تغییر نمی‌کردند. در اروپای قرون وسطا، کلیسا به شما دیکته می‌کرد چه چیزی را باید باور داشته باشید، اما حداقل به شما اجازه می‌داد از تولد تا مرگ همان باورها را حفظ کنید. به شما نمی‌گفت دوشنبه چیزی را باور کنید و سه‌شنبه چیزی دیگر را. و همین موضوع، امروزه کم‌وبیش دربارهٔ باور هر مسیحی، هندو، بودایی یا مسلمان صدق می‌کند. افکار او تا اندازه‌ای مرزبندی شده‌اند، اما همهٔ زندگی‌اش را در محدودهٔ چارچوب همان افکار سپری می‌کند. احساساتش دستکاری نمی‌شوند. در رابطه با توتالیتاریانیسم دقیقاً عکس این مسئله صدق می‌کند. ویژگی حکومت استبدادی این است که گرچه افکار را کنترل می‌کند، آن‌ها را قطعی نگه نمی‌دارد.

واقعیت است، کشورهایی که آن‌ها را دموکراتیک می‌خوانیم عموماً کشورهایی ثروتمندند ـ در غالب موارد از نیروی کار ارزان رنگین‌پوست، مستقیم یا غیرمستقیم، بهره‌کشی می‌کنند و اینکه دموکراسی، آن‌گونه که ما آن را می‌شناسیم هرگز وجود نداشته است

افرادی که ده سال است بیکارند یا در آستانهٔ ورشکستگی قرار دارند، ممکن است واقعاً از شنیدن خبر پایانِ تمدنْ احساس آسودگی کنند. همین چارچوب فکریِ مشابه است که تمام ملت‌ها را به انداختن خود در آغوش یک منجی اغوا می‌کند.

تئوری نازی درواقع صریحاً فرضیهٔ «حقیقت» وجود دارد را انکار می‌کند. برای مثال، چیزی به نام «علم» وجود ندارد، فقط «علم آلمانی»، «علم یهودی» و... وجود دارد. هدفِ ضمنی این خط فکری، جهانی کابوس‌وار است که در آن، پیشوا یا محفلِ حاکمْ نه‌تنها آینده بلکه حتی گذشته را نیز کنترل می‌کند. اگر پیشوا بگوید که چنین و چنان رخدادی «هرگز روی نداده» ـ یعنی هرگز روی نداده است. اگر بگوید دو و دو می‌شود پنج ـ حتماً دو و دو می‌شود پنج. بسیار بیشتر از بمب‌ها، این دیدگاه مرا به وحشت می‌اندازد ـ و پس از تجربهٔ چند سال گذشته، این ادعا بی‌اساس نیست.

«آزادی» سیاسی صرفاً یک رشوه است، جایگزینی بدون خونریزی برای گشتاپو

روش‌های دموکراتیک فقط در جایی امکان‌پذیرند که همهٔ احزاب سیاسی بر بیشترین اصول توافق داشته باشند. دلیلی قوی وجود ندارد که هر تغییر واقعاً بنیادی می‌تواند به شکل صلح‌آمیز به دست آید.

دموکراسی با شرایط مطلوب زندگی توام و لازمهٔ آن است و در وضعیت‌های فقیرانه و نظامی هرگز شکوفا نشده است.

آزادی نسبی‌ای که از آن برخورداریم، به حمایت افکار عمومی متکی است. قانون پشتیبان نیست. دولت‌ها قوانین را وضع می‌کنند ولی اینکه اجرا می‌شوند یا نه و پلیس چگونه رفتار می‌کند، به روحیهٔ عمومی کشور بستگی دارد. اگر تعداد زیادی از مردم به آزادی بیان دلبسته باشند، آزادی بیان وجود خواهد داشت، حتی اگر قانون آن را منع کرده باشد؛ اگر افکار عمومی واکنشی کُند داشته باشد، اقلیت‌های به‌اصطلاح دردسرآفرین مورد آزار قرار خواهند گرفت، حتی اگر برای حمایت از آنان قانونی وجود داشته باشد

‫ـ هر کس می‌خواهد قرن بیستم را درک کند، هنوز هم باید اورول را بخواند. ‫نیویورک ریویو

ـ او ذات حقیقی چیزها و آدم‌ها را کشف می‌کرد زیرا حقیقت وجودی خود را نیز به‌خوبی درک می‌کرد. بسیاری از نویسندگان و خبرنگاران کوشیدند شیوهٔ منحصربه‌فرد او را بدون داشتنِ صلاحیت اخلاقی او، تقلید کنند.

نکته این است؛ آزادی نسبی‌ای که از آن برخورداریم، به حمایت افکار عمومی متکی است. قانون پشتیبان نیست. دولت‌ها قوانین را وضع می‌کنند ولی اینکه اجرا می‌شوند یا نه و پلیس چگونه رفتار می‌کند، به روحیهٔ عمومی کشور بستگی دارد. اگر تعداد زیادی از مردم به آزادی بیان دلبسته باشند، آزادی بیان وجود خواهد داشت، حتی اگر قانون آن را منع کرده باشد؛ اگر افکار عمومی واکنشی کُند داشته باشد، اقلیت‌های به‌اصطلاح دردسرآفرین مورد آزار قرار خواهند گرفت، حتی اگر برای حمایت از آنان قانونی وجود داشته باشد.

هیچ‌چیز از آنچه را که از جانب دولت دربارهٔ مسائل داخلی منتشر می‌شود، باور نکنید.

روی کاغذ، نمایش اینکه دموکراسی «درست به بدیِ» استبداد است، بسیار آسان است. در آلمان اردوگاه‌های کار اجباری وجود دارد، اما اردوگاه‌های کار در هندوستان هم وجود دارند. در هر جایی که فاشیسم سلطه دارد، یهودی‌ها مورد آزار قرار می‌گیرند، اما دربارهٔ قوانین رنگین‌پوستان در آفریقای جنوبی چه می‌گویید؟ در همهٔ کشورهای استبدادی، درستی اندیشه جرم است؛ اما حتی در انگلستان هم حرف‌زدن و نوشتن از حقیقت کاملاً مفید نمی‌افتد. این مقایسه‌ها می‌تواند تا بی‌نهایت ادامه پیدا کند. اما استدلال ضمنی در جای‌جای این خط فکری این است که تفاوت کمّی، تفاوتی واقعی نیست. به‌طور مثال، کاملاً درست است که در کشورهای دموکراتیک نیز ظلم و جور سیاسی وجود دارد. سؤال این است که با چه شدتی؟ چه تعداد مهاجر طی هفت سال گذشته از بریتانیا فرار کرده‌اند یا از کل امپراتوری بریتانیا؟ و چه تعداد از آلمان؟ چه تعداد از افرادی که شخصاً می‌شناسید با باتون پلاستیکی کتک خورده یا مجبور به بلعیدن نیم لیتر روغن کرچک شده‌اند؟

آیا مقاله‌ای همسنگ مقاله‌ای که من دارم می‌نویسم می‌تواند در کشوری استبدادی، سرخ، قهوه‌ای یا سیاه، منتشر شود؟ روزنامهٔ دیلی ورکر پس از ده سال انتشار اخیراً توقیف شده است، درحالی‌که در رم، مسکو یا برلین نتوانست بیش از ده روز به حیات خود ادامه دهد. و طی شش ماه گذشته، بریتانیای کبیر نه‌تنها درگیر جنگ بود بلکه در تنگنایی نومیدانه‌تر از هر زمانی، از زمان نبرد ترافالگار، گرفتار بوده است. به‌علاوه ـ و این نکته‌ای اساسی است ـ حتی پس از توقیف دیلی ورکر، نویسندگان آن اجازه داشتند الم‌شنگه به‌راه بیندازند، در دفاع از خود اعلامیه صادر کنند، کاری کنند که سؤال‌هایشان در پارلمان پرسیده شود و حمایت افراد خیرخواه از طیف‌های مختلف سیاسی را جلب کنند

اینکه فاشیست‌ها و کمونیست‌های بریتانیایی افکار طرفدار هیتلر داشته باشند، به طور خاص مهم نیست؛ آنچه اهمیت دارد این است که جرئت بیان آن را دارند. با انجام این کار، در سکوت می‌پذیرند که آزادی‌های دموکراتیک در مجموع ساختگی نیستند.