بریده‌هایی از کتاب در انتظار تاریکی، در انتظار نور

گورستان برای ما یادآور بیهودگی تلاش‌های انسان است.

بعضی گفت‌وگوها در ذهن می‌ماند. معمولاً اولین گفت‌وگو فراموش نشدنی‌ترین است و بعد، آخرین گفت‌وگو.

آزادی یعنی چه؟ یعنی داشتن حق آنکه فضایی برای اعمال خود تعیین کنی. چه کسی چنین حقی را اعطا می‌کند؟ ما با این حق به دنیا آمده‌ایم.

می‌تواند داد بزند ولی می‌داند کسی به فریادش نخواهد رسید. چه کند؟ چه باید بکند؟ التماس کند؟ به معاون، بخشی از اجرتش را پیشنهاد کند؟ بیرون برود و در را محکم پشت سرش ببندد؟ چگونه روزگار خود را بگذراند؟ برای چه زندگی کند؟ بلند می‌شوند و به زور لبخند می‌زند.

چطور ممکن بود در کشوری که دورش را با سیم‌خاردار پوشانده‌اند تمام عمر زندگی کرد، آموخت یا به جایی رسید؟

کاری که به قیمت از دست دادن استقلال تمام شود چه ارزشی می‌تواند داشته باشد؟

معمولاً یه عده می‌برن و یه عده می‌بازن. بعضی وقت‌ها این‌طور می‌شه اونایی که می‌بازن اونایی هستن که خیال می‌کردن بردن و برعکس.

«در زندگی پر حرص و آز امروزی که دیگر کسی فرصت نگاه کردن به اطراف خود ندارد، باید آنچه را که مردم هر روز از دست می‌دهند به آن‌ها نشان دهیم. این بدان معنی نیست که به سرعت از تصویری به تصویر دیگر برویم، بلکه تأملی است بر همه‌ی چیزهایی که شاید به نظر ما معمولی بیاید است.

آن‌ها که روزگاری نام عدالت را لوث می‌کردند چگونه عدالتی را برقرار می‌کنند؟ در جامعه‌ای که بیشتر عاملان جنایات در حکومت گذشته سر کار خود مانده‌اند چه اصلاحاتی می‌توان توقع داشت؟ انقلاب پایان نیافته، هنوز خیلی کار باقی است و تا روزی که جراحت‌هایی را که به فرسودن پیکر سیاست ادامه می‌دهند از میان برنداریم انقلاب تکمیل نخواهد شد.

همه در این کشور زندگی می‌کنیم. در شرایط موجود، هر کدام از ما به نحوی مجروح از آن بیرون آمدیم. و چه کسی می‌تواند مرزی میان گناه و بیگناهی تعیین کند در شرایطی که این مرز جایی در عمق تک‌تک افراد وجود دارد؟ مردم به این امید حکومت گذشته را ساقط کردند که عدالت را ببینند.

در کشوری که قانون قابل تغییر است و گزینش شده اجرا می‌شود قرارداد به چه کار می‌آید؟

دروغ‌گوهای حرامزاده که هیچ وقت حتا اتفاقی توی زندگی حرف راست نزده‌اند.

تلویزیون باجی است به آدم‌های بی‌کس و غمگین، به آدم‌هایی که هیچ‌کس را نمی‌بینند، آدم‌هایی که کسی با آن‌ها کلامی حرف نمی‌زند.

دنیا یه دیوونه خونه‌ی پوچ بی‌معنیه که توش پیچ و تاب می‌خورن و فریاد می‌کشن.

می‌شه حقیقت رو سال‌ها در سکوت نگه داشت، گاهی قرن‌ها، ولی عاقبت خودش‌رو نشون می‌ده.

یه قیافه‌هایی هست که ممکنه یه سال هم بهشون خیره بشی اما حالت هوشمندانه‌ای به خودشون نگیرن.

ما خودمون رو می‌فروشیم و هیچ وقت هم دیگه بهش فکر نمی‌کنیم.

ما همه‌مون یه جا یه اشتباهی کردیم ولی اشتباه دیگران رو دیدن آسون‌تره.

خانه چیست؟ خانه چیزی است که ما درون خود حمل می‌کنیم. آن‌ها که خانه‌ای درون خود ندارند نمی‌توانند خانه‌ای برای خود بسازند، نه از مقاومت و نه از سنگ.

می‌نمود. گورستان برای ما یادآور بیهودگی تلاش‌های انسان است.

آیا قرار است تا ابد دایره‌وار بچرخد؟ محکوم به زندگی در قفس بزرگی که فقط مرگ او را از آن رهایی می‌بخشد؟

خانه چیست؟ خانه چیزی است که ما درون خود حمل می‌کنیم. آن‌ها که خانه‌ای درون خود ندارند نمی‌توانند خانه‌ای برای خود بسازند، نه از مقاومت و نه از سنگ.

«در زندگی پر حرص و آز امروزی که دیگر کسی فرصت نگاه کردن به اطراف خود ندارد، باید آنچه را که مردم هر روز از دست می‌دهند به آن‌ها نشان دهیم. این بدان معنی نیست که به سرعت از تصویری به تصویر دیگر برویم، بلکه تأملی است بر همه‌ی چیزهایی که شاید به نظر ما معمولی بیاید است.

گفته بود حیوانات خاصیتی دارند که آن‌ها را خیلی پیش‌تر از انسان می‌برد: ریا ندارند و نباید مقابلشان به چیزی وانمود کنی. در سال‌های اخیر خیلی به آن فکر کرده بود. به حیوانات علاقه داشت و فیلم‌هایی که از حیوانات می‌ساخت معمولاً بهتر از آن‌هایی بود که از مردم می‌ساخت.

گفت: «اون موقع وقتی من و پیتر رو محاکمه کردن یه وکیل پیر واسه‌ام تعیین کردن. وقتی به یه سال زندان محکوم شدم، بهم گفت، تو جوونی و آسون نیست. ولی باید بفهمی که اونچه رو که نمی‌تونی ازش فرار کنی باید بپذیری. دلیلی برای مقاومت در برابر یوغ نیست. این رو قبل از جنگ به من گفت. قبلاً آمریکا زندگی کرده و دیده بود چطوری کره اسب‌ها رو رام می‌کنن. اون‌هایی که مقاومت می‌کردن و می‌پریدن و لگد می‌انداختن از همه بیشتر کتک می‌خوردن. اون موقع وقتی این رو به من گفت عصبانی شدم. به نظرم اصول اخلاقی مزخرفی رو یاد می‌داد. ولی از اون زمان تا حالا خیلی مواقع پیش اومده که حرفش رو به یاد آوردم. در واقع فکر می‌کنم صلاح من رو می‌خواست. » آلیس گفت: «داستان جالبیه، منتها ما اسب نیستیم. »

آزادی یعنی چه؟ یعنی داشتن حق آنکه فضایی برای اعمال خود تعیین کنی. چه کسی چنین حقی را اعطا می‌کند؟ ما با این حق به دنیا آمده‌ایم.

ولی آینده چه بود؟ آینده زمانی بود که همه چیز پیش از آن را زیر سؤال می‌برد.

آن‌ها که نه قدرت قاطعیت دارند و نه شجاعت قبول نظر اکثریت را، به آن باور پناه می‌برند که می‌توانند جایی میان این دو باقی بمانند. ولی این خیالی بیش نیست.

تا کی می‌توان تمایلات خود را سرکوب کرد؟ تا زمانی که بفهمی با این کار خود را نابود می‌کنی.

آزادی یعنی چه؟ یعنی داشتن حق آنکه فضایی برای اعمال خود تعیین کنی. چه کسی چنین حقی را اعطا می‌کند؟ ما با این حق به دنیا آمده‌ایم.