منیرو روانیپور
زندگینامه و معرفی کتاب‌های منیرو روانی پور
منیرو روانی پور (Moniru Ravanipor) نویسنده و فعال اجتماعی ایرانی ساکن آمریکا است. او بیشتر به دلیل سبک متفاوت آثارش نسبت به سایر نویسندگان زن ایرانی شناخته می‌شود. منیرو روانیپور جدا از شهرت در نویسندگی، به‌خاطر فعالیت‌های اجتماعی‌اش از اعتبار و اهمیت ویژه‌ای هم در میان ایرانیان داخل و هم خارج از کشور برخوردار است. حدود ده کتاب از این نویسنده‌ی خلاق قبل از مهاجرتش به آمریکا در داخل ایران به چاپ رسیده و بسیاری دیگر از آثارش در ایالات متحده منتشر شدهاند. آثار او شامل مجموعه داستان‌های کوتاه، رمان، نمایش‌نامه و فیلم‌نامه و مجموعه شعر است. سبک نویسندگی او ترکیبی از رئالیسم، خرافه، افسانه و اساطیر است و به همین‌خاطر او را متأثر از نویسندگانی چون خوان رولفو، گابریل گارسیا مارکز و آموس توتولا می‌دانند. روانیپور یکی از هفده فعال اجتماعی بود که به جرم شرکت در کنفرانس برلین در سال ۲۰۰۰ و تبلیغ علیه نظام در ایران محاکمه شد.
بیوگرافی منیرو روانی پور
منیرو روانیپور در ۲ مرداد ۱۳۳۳ در جفره‌ی ماهینی نزدیک بندر بوشهر به‌دنیا آمد. او تا اتمام تحصیلاتش در دبیرستان در جفره با خانواده‌اش زندگی می‌کرد و سپس به دانشگاه شیراز رفت و در رشته‌ی روا‌نشناسی تحصیل کرد و فارغ‌التحصیل شد. او همچنین مدرک فوق لیسا‌نس خود را در رشته‌ی علوم تربیتی از دانشگاه ایندیانای آمریکا گرفته است. او بعدها در کلاس‌های داستان‌نویسی با بابک تختی، تنها فرزند و پسر جهان‌پهلوان غلامرضا تختی، آشنا شد و با او ازدواج کرد. بابک تختی مدیریت نشر قصه را برعهده دارد و در حقیقت بسیاری از کتاب‌های روانیپور را او به چاپ رسانده است. حاصل ازدواج منیرو روانیپور و بابک تختی، پسری به نام غلامرضا است.
روانیپور و تجربه‌ی بازی در تئاتر
روانیپور در کارنامه‌ی هنری خود علاوه بر نویسندگی تجربه‌ی بازی در تئاتر را نیز دارد. او زمانی که در بوشهر زندگی می‌کرد به عضویت جامعهی تئاتر و ادبیات بوشهر درآمد و در نمایش مادر به کارگردانی منوچهر آتشی در سال ۱۳۴۶ نقش‌آفرینی کرد. در شیراز و در زمان دانشجویی با جمعی از دانشجویان در تئاتری به نام «اباذر غفاری» بازی کرد که بعدها ممنوع شد. روانیپور در سال ۱۳۵۴ پس از پیوستن به گروه تئاتر شیراز در نمایش «معلم» به تهیه‌کنندگی شاپور جورکش ایفای نقش کرد. او در سال ۱۳۵۵ دوباره با شاپور جورکش در نمایشی به نام «خوب‌چهره» همکاری کرد و در جشنواره‌ی تئاتر توس همان سال شرکت نمود.
دوران شکوفایی و آغاز نویسندگی
منیرو روانیپور نوشتن را به‌طور جسته‌وگریخته از سال‌ها پیش از منتشر کردن اولین اثرش آغاز کرده بود. این نویسنده در سال ۱۳۵۷ از آمریکا به ایران برگشت، یعنی زمانی که ایران درست در بحبوحه‌ی انقلاب قرار داشت. آن‌گونه که خود می‌گوید هیچ امیدی برای چاپ‌شدن آثارش وجود نداشت و او فقط می‌نوشت و می‌نوشت و نوشته‌هایش را برای خود و هرکسی که می‌یافت می‌خواند، به‌طوری که به گفته‌ی خودش حدودا هشت سال بعد محمود دولت‌آبادی هنگام معرفی‌اش به دیگران او را «نویسنده‌ی بی کتاب» معرفی می‌کرد. روانیپور در سال ۱۳۵۸ وارد انجمن نویسندگان شد و در سال ۱۳۶۲ با حلقه‌ی ادبی گلشیری آشنا شد. او به‌طور جدی از سال ۱۳۶۰ به نویسندگی پرداخت و اولین مجموعه‌ی داستانی خود «کنیزو»را در سال ۱۳۶۷ منتشر کرد. روانیپور بعد از نوشتن چند مجموعه داستان کوتاه، مهارتش را در نوشتن رمان آزمود و اولین رمان خود را با نام «اهل غرق» به چاپ رساند. داستان‌های کوتاه این نویسنده به زبان‌های دیگری نیز ترجمه و منتشر شدهاند.
مروری بر بهترین آثار منیرو روانی پور
مجموعه داستان‌های کوتاه
مجموعه داستان کوتاه «کنیزو» برای اولین بار در سال ۱۳۶۷ از سوی نشر نیلوفر به انتشار رسید. این کتاب شامل ۹ داستان کوتاه است. کنیزو، شب بلند، آبی‌ها، طاووس‌های زرد، دریا در تاکستان‌ها، مانا مانای مهربان، پرشنگ، مشنگ و جمعه‌ی خاکستری عناوین این مجموعه داستان هستند. کنیزو نام اولین داستان این کتاب است و منیرو روانیپور در تک تک این داستان‌ها رنج‌های زنان و خشونت علیه آن‌ها را در جامعهی سنتی مردسالارا‌نه به تصویر کشیده است. در داستان کنیزو، کنیزو نام زنی است روسپی که برای گذران زندگی تن‌فروشی می‌کند. راوی این داستان دختر کوچکی است به نام مریم که همسایه‌ی دیوار به دیوار کنیزوست.
مجموعه داستان «سنگ‌های شیطان» اثر دیگر روانیپور است که نشر مرکز آن را در سال ۱۳۶۹ منتشر کرد. این مجموعه داستان هم مانند کنیزو ۹ داستان کوتاه دارد با نام‌های سنگ‌های شیطان، مرغ آبی‌رنگم مرده، قصه‌ی غم‌انگیز عشق، ما فقط از آینده می‌ترسیم، جیران، هروس، بازی، روایتی دیگر و سه تصویر. مضمون داستان‌های این مجموعه نیز مانند سایر آثار روانیپور در رابطه با مشکلات و ناهنجاری‌های اجتماعی، فرهنگی و بومی محلی زنان در زیست‌بوم جنوب ایران و زادگاه خود او یعنی جفره است.
«نازلی» عنوان مجموعه داستان کوتاه دیگری از روانیپور است که در سال ۱۳۸۱ و از سوی نشر قصه به چاپ رسید. این مجموعه شامل سه داستان، شیوا، رعنا، نازلی، است. داستان رعنای این مجموعه در سال ۱۳۸۲ جایزه‌ی ادبی گلشیری را برای نویسنده‌اش به ارمغان آورد.
«سیریا، سیریا» سومین مجموعه داستان کوتاه روانیپور است که در سال ۱۳۷۲ از سوی نشر نیلوفر منتشر شد. این مجموعه داستان شامل هشت داستان است با نام‌های دی‌یعقوب، منو، ماکو، سیریا سیریا، چندین هزارویک شب، چهارمین نفر، روز شکوفه و نمک. این داستان‌ها حاصل سفرها و مشاهدات روانیپور به مناطق مختلف ایران است و براساس افسانه‌ها و باورهای رایج در آن مناطق به‌تصویر درآمده‌اند.
رمان‌ها
رمان «اهل غرق» را نشر خانه‌ی آفتاب برای اولین‌بار در سال ۱۳۶۸ منتشر کرد. این کتاب بعدها و در سال ۱۳۸۳ از سوی نشر قصه تجدید چاپ شد. اهل غرق یکی از شاخص‌ترین آثار ادبی ایران است که به سبک رئالیسم جادویی نگاشته شده است. فضای این رمان نیز مانند سایر آثار روانیپور جفره‌ی بوشهر است و دارای عناصر و نمادهایی است که همواره در آثارش تکرار می‌شوند. برخی از این عناصر عبارت‌اند از: طبیعت جنوب ایران، دریا، ماهی‌گیران، مردان و زنان بومی، طلسم‌ها و افسانه‌های بومی محلی جفره.
رمان دیگر منیرو روانیپور «دل فولاد» نام دارد که نشر شیوا آن را در شیراز و در سال ۱۳۶۹ چاپ رساند. این رمان را سال‌ها بعد نشر نیلوفر و نشر قصه نیز چاپ کردند. داستان این رمان درباره‌ی زنی به نام افسانه سربلند است که از خانه و از دست شوهرش می‌گریزد و به خانه‌ی پدری‌اش می‌رود اما در آنجا شلاق به جای آغوش گرم پدر به استقبا‌لش می‌آید. او از شیراز به تهران می‌رود و نویسنده می‌شود و در پی آن است بفهمد دلیل اتفاق‌هایی که در زندگی‌اش افتاده چیست و اصلا برای چه فرار کرده بوده است.
کتاب «کولی کنار آتش» را نشر مرکز در سال ۱۳۷۸ منتشر کرده است. شخصیت اصلی این رمان نیز مانند سایر آثار روانیپور یک زن است، یک زن کولی به نام آینه که از خط قرمز رسوم و سنت‌های متعصابه‌ی طایفه‌ی خود عبور می‌کند و با مردی نویسنده رابطه برقرار می‌کند و حاصل این رابطه، طرد شدن از سوی طایفه‌اش است.
منیرو روانیپور نویسنده‌ی پرکاری است که علاوه بر کتاب‌هایی که معرفی شد چندین رمان و مجموعه داستان و شعر و داستان‌هایی برای کودکان نیز در کارنامه‌ی خود دارد. او بعد از مهاجرت به آمریکا کتاب‌هایش را در آمازون و گوگل‌بوک منتشر می‌کند.
سبک نویسندگی منیرو روانی پور
منیرو روانیپور در نوشته‌هایش واقعیت و خیال را درهم می‌تند و شخصیت‌هایی خلق می‌کند که از خود زندگی برآمده‌اند و دارای مشکلات و مسائلی هستند که گریبان‌گیرشان است. فضای اکثر داستان‌های او جنوب ایران و زادگاهش جفره است. شخصیت‌های اصلی داستان‌هایش همگی زنان هستند، زنانی از هر قشر و طبقه‌ای. ویژگی‌های آیینی و اسطوره‌ها و افسانه‌های محلی از دیگر ویژگی‌های سبک نویسندگی این نویسنده است. رگه‌هایی از رئالیسم جادویی را می‌توان در برخی از آثار این نویسنده دید. اگرچه رئالیسم جادویی و سورئالیسم در آثار روانیپور نقش پررنگی دارند، ولی باید این حقیقت را پذیرفت که او وقایع و رویدادهای زندگی واقعی در زادگاهش را با نوعی واقع‌گرایی تلخ و سیاه بیان می‌کند. آثار روانیپور جنبه‌های روان‌شناسانه نیز دارند، این را به‌وضوح در شخصیت افسانه سربلند می‌توان مشاهده کرد. از آنجایی‌که زندگی شخصی خود روانیپور طی دوره‌های مختلف دچار تغییر و تحول شده بود، شخصیت‌ها و درون‌مایه‌های داستان‌هایش نیز هم‌‌راستا با این تحولات دستخوش نوعی تغییر و دگرگونی طبیعی شدهاند.
نظرات افراد مشهور درباره‌ی روانیپور
ناهید مظفری نویسنده و ویراستار ایرانی در انجمن پن می‌گوید: «روانیپور در روایت و پرداخت موضوعات پیچیده‌ی سنت و مدرنیته در آثارش نویسنده‌ی موفقی است. او عناصر سنت و مدرنیته را طوری کنار هم قرار می‌دهد که باعث آشکار شدن تمام تناقضاتشان می‌شود بدون اینکه ایدئال‌سازی در آن‌ها صورت بگیرد.»
