امیلی دیکنسون

امیلی الیزابت دیکنسون (Emily Dickinson) را یکی از شاعران برجسته، با قدرت ادبی درخشان آمریکا می‌دانند؛ درحالی‌که، در زمان حیاتش، با هیچ یک از این تعاریف شناخته نشد.

بیوگرافی امیلی دیکنسون

او در ۱۰ دسامبر ۱۸۳۰ (۱۹آبان ۱۲۰۹ ه.ش) در امهرست، واقع در نیوهمشایر ایالات متحده آمریکا به دنیا آمد. پدر بزرگش از بنیان‌گذاران کالج آمهرست و پدرش نیز از وکلای به نامی بود که به عنوان نماینده‌ی نیوهمشایر در کنگره‌ی ایالات متحده حضور داشت.

امیلی دوران تحصیلی خود را در مدرسه‌ی امهرست گذراند و علاوه بر یادگیری دروسی مانند دین، تاریخ، ریاضیات، زمین‌شناسی و... به گیاه‌شناسی علاقه‌ی بسیار زیادی نشان می‌داد که منجر به جمع‌آوری مجموعه‌ای از گیاهان، گل‌ها و ثبت اطلاعاتشان شد که هم‌اکنون در دانشگاه هاروارد نگهداری می‌شود. او پس از دوران مدرسه، تصمیم گرفت در۱۷سالگی به مدرسه‌ی علوم دینی برود اما تنها پس از یک سال به خانه بازگشت و دیگر تحصیلات خود را ادامه نداد.

دیکنسون را فردی منزوی می‌دانند که علاقه‌ی چندانی به مسافرت و یا مهمانی‌ و دورهمی نشان نمی‌داد و ارتباطاتش با دیگران را از طریق نامه پیگیری می‌کرد. مرگ چند فرد نزدیک به او از جمله یکی از دوستانش، برادرزاده‌اش، مادرش و وکیلی به نام قاضی اوتیس لرد که گمان می‌کنند ارتباطی عاطفی بین آن‌ها وجود داشته، باعث غم و اندوه و انزوای بیشترش در طول زندگی شده است.

یکی از افراد تأثیرگذار در زندگی او، دوستی خانوادگی به نام بنجامین فرانکلین نیوتن، بود که با اهدای نخستین کتاب شعر رالف والدو امرسون، فیلسوف و مؤسس مکتب تعالی‌گرائی آمریکا، روح شاعرانه را در او بیدار کرد؛ اما نیوتن نیز به دلیل بیماری سل از دنیا رفت و امیلی برای او نوشت: «وقتی دختر کوچکی بودم، دوستی داشتم که به من جاودانگی را آموخت – اما وقتی که بسیار نزدیک شد، هرگز بازنگشت».

اشعار او را از چند جهت منحصربه‌فرد می‌دانند؛ چراکه هیچ یک عنوانی نداشتند، از خطوط کوتاه، نشانه‌گذاری و حروف‌گذاری اختصاصی و قافیه‌های کج استفاده می‌کرد؛ اغلب مضامین اشعار او درباره‌ی معنویت، طبیعت و جامعه بود؛ همچنین مرگ و جاودانی نیز از موضوعاتی است که در آثارش یافت می‌شود که می‌تواند بیانگر رویداد‌های غم‌انگیز زندگی‌اش باشد.

امیلی بیش از ۱۸۰۰ شعر سرود که تنها ۱۱ قطعه از آن در زمان حیاتش منتشر شد؛ در سال ۱۸۵۸، ۸۰۰ قطعه از شعرهایش را در مجموعه‌ای دست‌نویس و صحافی‌شده جمع‌آوری کرد که قصد او از این کار نامعلوم است اما برخی بر این باورند که مجموعه‌هایش را برای انتشار پس از مرگ آماده می‌کرد.

دیکنسون دو سال پایانی عمرش را با بیماری کلیوی دست‌وپنجه نرم کرد و سرانجام در سال ۱۸۸۶در سن ۵۵سالگی بر اثر سکته‌ی مغزی درگذشت. لاوینیا، خواهر کوچکترش، به سفارش امیلی، تمام نامه‌ها و مکاتبات باقی مانده از او را سوزاند اما از گنجینه‌ی اشعار او آگاهی نداشت و پس از کشف ۱۸۰۰ قطعه از شعرهای امیلی، چهار سال پس از فوتش، نخستین مجموعه شعرش منتشر شد و تنها در دو سال به چاپ یازدهم رسید.

بررسی آثار امیلی دیکنسون

رويش خاموش گدازه‌ها

این اثر مجموعه‌ای است از گزیده اشعار امیلی دیکنسون که توسط حمید فرزانده و محمدرحیم اخوت، جمع‌آوری، انتخاب، ترجمه و گاه بازنویسی شده است؛ در درآمد این مجموعه عنوان شده است ادعایی در وفاداری به متن ندارند؛ چراکه دیکنسون علاوه بر اینکه صاحب سبک است، وسواسی بیمارگونه نیز در انتخاب واژگان دارد، بنابراین این اثر سعی کرده در حد توان به متن وفادار بماند و در عین حال همچون آیینه‌ای در برابر صدای شاعر باشد، به همین دلیل نسخه‌ی اصلی شعرها نیز در متن کتاب آورده شده است. این مجموعه توسط نشر آگاه در ۱۷۸ صفحه منتشر شده است.

گزیده نامه‌ها و اشعار امیلی دیکنسون‌

کتاب حاضر گزیده‌ای است از شعرها و برخی نامه‌های به‌جا‌مانده از امیلی دیکنسون. شعرها از کتاب «آثار کامل شعرهای امیلی دیکنسون» (The Complete Poems of Emily Dickinson) منتشر شده در سال ۱۹۷۶ به کوشش تامس جانسون که شامل سه جلد از آثار او و متن ۱۷۷۵ قطعه شعر است، انتخاب شده‌اند. نامه‌ها نیز از کتاب «شعرها و نامه‌های منتخب امیلی دیکنسون» (Selected Poems & Letters of Emily Dickinson) به کوشش رابرت لینسکات، منتشر شده در سال ۱۹۵۹، برگرفته شده است. سعید سعیدپور، مترجم کتاب با استفاده از این منابع و همکاری انتشارات مروارید، این اثر را در ۳۵۵ صفحه منتشر کرده است.

به خاموشی نقطه‌ها بر صفحه‌ی برف

سعید سعیدپور که جمع‌آوری و ترجمه‌ی کتاب «گزیده نامه‌ها و اشعار امیلی دیکنسون‌» را در کارنامه‌ی خود دارد، در این اثر مجدداً سراغ منبع اصلی شعرهای شاعر یعنی «آثار کامل شعرهای امیلی دیکنسون» رفته است و بیان می‌کند از میان ۱۷۶۰ قطعه شعر، تعدادی را که از جهت جذابیت موجه‌تر و در ترجمه‌ی فارسی، دارای آهنگ، نمود و شفافیت بودند را انتخاب و در این مجموعه ارائه کرده است. این اثر نیز در انتشارات مروارید در ۲۵۶ صفحه منتشر شده است.

مزه‌ی میوه‌ی ممنوعه

مادح پیر یونسی، مترجم، در این اثر، به شعرهایی از امیلی دیکنسون پرداخته که پیش‌ازاین به فارسی ترجمه نشده‌اند، هرچند باز هم تعدادی از شعرهای معروف و مطرح شاعر همچنان در کتاب موجود است. نشر داستان این مجموعه شعر را در ۹۰ صفحه منتشر کرده است.

تکیه داده به خورشید

شعرهای منتشر شده در این اثر، دارای مضامینی درباره‌ی عشق، طبیعت، شک، ایمان، رنج، مرگ، جاودانگی و امید است. مترجمان، محمدرضا عادل و جواد نبی‌زاده‌مقدم نیز سعی کرده‌اند تا حد توان به شاعر وفادار بمانند و نسخه‌ی اصلی شعر را نیز همراه ترجمه‌ی خود ارائه کرده‌اند. نشر محقق، اثر را در۱۲۰ صفحه به مخاطبان عرضه کرده است.

پیله‌های من

خلق تصاویر انتزاعی به زبان شعر، یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های شعرهای امیلی دیکنسون است؛ در این اثر که کوشش دیگری است از ترجمه‌ی فارسی گزیده‌ای از آثار امیلی دیکنسون با ترجمه‌ی الهام محمودی، به زوایای دیگری از شعر او پی می‌بریم. این مجموعه را انتشارات علمی در ۹۰ صفحه برای مخاطبان عرضه کرده است.

نیلوفر که باشی

بسیاری بر این باورند، امیلی دیکنسون، شخصیتی عجیب و مبهم داشت و این دو خصیصه در شعرهایش نیز راه پیدا کرده است؛ علاقه‌مندان و منتقدان شعرهای او بر ابهام معنایی شعرها تأکید بسیاری دارند، به طور کلی دیکنسون، ممکن است در حال بیان موضوع پیچیده‌ای نباشد؛ اما برداشت از شعرهای او سهلِ ممتنع است. نیلوفر آقاابراهیمی گزیده‌ای از شعرهای امیلی دیکنسون را برای علاقه‌مندان و آشنایی بیشتر با شعرهای این شاعر، با همکاری انتشارات تمدن علمی، در ۸۶ صفحه منتشر کرده است.

خواب ارغوانی

سادات آهون، مترجم دیگری است که سراغ منبع اصلی شعرهای امیلی دیکنسون یعنی «آثار کامل شعرهای امیلی دیکنسون» ویراست شده توسط توماس جانسون، رفته است. او که نخستین‌بار با شعر، من هیچکسم، به او علاقه پیدا کرده، شعرهای این مجموعه را بر اساس انگیزه‌ی شخصی و قابلیت ترجمه به فارسی منتشر کرده است؛ او نیز مانند دیگر مترجمان سعی کرده تا جایی که می‌تواند بر متن وفادار بماند. نشر دکتر سین انتشار این مجموعه شعر را در ۶۴ صفحه بر عهده گرفته است.