الیاس علوی

الیاس علوی (Elyas Alavi) شاعر و هنرمند هنرهای تجسمی اهل افغانستان است. او از چهره‌های مهم ادبیات‌معاصر افغانستان به شمار می‌رود و در آثار خود، مضامینی مثل جنگ، آوارگی، دوری از وطن، هویت فرهنگی، عشق و تنهایی را به تصویر می‌کشد. بیشتر اشعار الیاس علوی تحت‌تأثیر تجربیات شخصی او نوشته شده‌اند و او این تجربیات را با زبانی پر احساس و لطیف بیان می‌کند. الیاس علوی، علاوه بر فعالیت به‌عنوان شاعر و هنرمند، همیشه تلاش داشته تا به‌عنوان یک فعال اجتماعی نیز کارهای مفیدی انجام دهد. او با استفاده از اشعارش، از سختی‌های کشور خود می‌گوید و سعی می‌کند تا صدای مردم مظلوم و رنج کشیده‌ای باشد که در حاشیه‌ی تاریخ پنهان شده‌اند.

بیوگرافی الیاس علوی

الیاس علوی در نوامبر سال ۱۹۸۲ (آذر ۱۳۶۱) در روستایی در افغانستان که برغص نام داشت به دنیا آمد. این روستا در ولایت استان دایکندی قرار دارد و دارای مسیری سراسر کوهستانی است. علاقه به شعر و شاعری در خانواده‌ی الیاس علوی چیزی رایج است. به طور مثال، پدر او به‌عنوان معلم برای دانش‌آموزان خود، اشعار حافظ، مولانا و فردوسی را می‌خوانده و آن‌ها را تشویق می‌کرده تا بیشتر درباره‌ی این شاعران اطلاعات کسب کنند.

الیاس علوی همیشه از مادر خود به‌عنوان زنی جسور یاد می‌کند و حتی برخی از اشعار خود را در ستایش او نوشته است. مادر الیاس زندگی سختی را در روستا سپری کرده بود. او بر روی زمین‌های کشاورزی کار می‌کرده و همیشه در یاری‌رساندن به خانواده‌اش حاضر و آماده بوده است. الیاس علوی و خانواده‌اش مدت زیادی در افغانستان نماندند و در اواخر سال ۱۳۶۷ به ایران آمدند. آن‌ها برای رسیدن به ایران، حدود ۱۰ ماه در راه بودند و مجبور شدند تا از مسیری سخت و طاقت‌فرسا وارد ایران شوند.

دلیل اینکه آن‌ها مجبور شدند افغانستان و سرزمین مادری خود را ترک کنند، شرایط ناامن آنجا بود. در آن زمان، شرایط بسیار نابسامان شده بود و ازآنجایی‌که قدرت ثابت و محکمی وجود نداشت، هر ولایت گرفتار جنگ داخلی شده بود. الیاس علوی خود می‌گوید که چند بار، چند نفر با اسلحه وارد خانه‌شان شده بودند و پدرش را تهدید کرده بودند که اگر طرف آن‌ها را نگیرد، او را می‌کشند. چنین شرایطی باعث شد که الیاس علوی و خانواده‌اش برای رسیدن به زندگی‌ای بهتر و شرایطی امن‌تر، راهی ایران شوند. هرچند، گذر از این مسیر آسان نبود و آن‌ها مجبور شدند چند ماه را در اردوگاه‌های مهاجران بگذرانند. آن‌ها پس از رسیدن به ایران، چند سال در شهر مشهد زندگی کردند.

الیاس علوی از وقتی که ۱۵‌ساله بود، به شعر علاقه‌ی بسیاری پیدا کرد. او با نوشتن به آزادی‌ای دست می‌یافت که در زندگی واقعی کمتر فرصت تجربه‌ی آن را داشت. او در حاشیه‌ی کتاب‌های درسی‌اش، اشعار کوتاه و بی‌وزنی در زمینه‌ی عشق و موضوعاتی ازاین‌قبیل می‌نوشت.

الیاس علوی، در سال ۲۰۰۵ دوباره به وطن خود، افغانستان بازگشت. دیدار دوباره با سرزمین مادری‌اش باعث شد که او بیشتر بتواند با رگ و ریشه‌ی خود ارتباط برقرار کند و ازآن‌پس شعرهای بیشتری درباره‌ی افغانستان و شرایط آن نوشت. ۲ سال بعد، او از افغانستان به استرالیا رفت و در دانشگاه آنجا در رشته‌ی هنرهای تجسمی تحصیل کرد. الیاس علوی در دانشگاه لندن نیز در رشته‌ی هنرهای زیبا تحصیل کرده است و دارای ۲ مدرک فوق‌لیسانس است.

رویارویی با تبعیض نژادی

الیاس علوی می‌گوید که دوست ندارد از واژه‌ی نژادپرستی استفاده کند؛ ولی به دلیل افغانستانی بودن در اکثر مواقع مجبور به تحمل محدودیت‌های بسیاری بوده است. در ایران، به او و خانواده‌اش مدارکی داده بودند که ثابت می‌کرد آن‌ها مهاجران قانونی هستند؛ ولی بااین‌حال آن‌ها باید هر سال یک فرایند طولانی و خسته‌کننده را برای تمدید این مدارک پشت سر می‌گذاشتند. علاوه بر این، تمدید این مدارک معمولاً هزینه‌ی بسیار بالایی داشت. او همچنین می‌گوید که حتی درس‌های مدرسه هم بر ضد افغان‌ها نوشته شده بودند و همیشه آن‌ها را به‌عنوان نژادی خونخوار و خشن به تصویر می‌کشیدند.

او همیشه در میان جمع دانش‌آموزان احساس غربت می‌کرد و فکر می‌کرد که جایی در میان آنان ندارد. الیاس علوی تا کلاس دوازدهم در ایران درس خواند؛ ولی به او اجازه ندادند که به مقاطع بالاتر برود و در دانشگاه درس بخواند. این یکی از دلایلی بود که باعث شد او پس از مدتی از ایران برود.

جوایز و افتخارات الیاس علوی

الیاس علوی تاکنون در چندین جشنواره و رویداد هنری مختلف موفق به دریافت جوایز و نامزدی‌های متعدد شده است. اولین مجموعه اشعار او با نام «من گرگ خیال‌بافی هستم»، برگزیده‌ی جایزه‌ی شعر خبرنگاران شد و رتبه‌ی دوم جایزه‌ی ادبی قیصر امین‌پور را به دست آورد. او در سال ۱۳۹۳ برنده‌ی جایزه‌ی بین‌المللی شعر صلح سیمرغ شد و تاکنون چندین بار در جشنواره‌های شب‌های شهریور و جشنواره‌ی قند پارسی به‌عنوان یک شاعر برجسته انتخاب شده است.

مروری بر کتاب‌ها و آثار الیاس علوی

اولین مجموعه شعر الیاس علوی با نام «من گرگ خیالبافی هستم» در سال ۱۳۸۷ به انتشار رسید. علوی در اشعار این مجموعه، عنصر خیال را با واقعیت ترکیب کرده و از رؤیاها، آرزوها و تلخی‌های زندگی سخن گفته است. علاوه بر این موارد، پوچی و غم از مضامین دیگری هستند که در این مجموعه به‌وضوح احساس می‌شوند.

مجموعه شعر «بعضی زخم‌ها» سروده‌ی الیاس علوی در سال ۱۳۹۰ به چاپ رسید. او در این کتاب نیز به مضامین عاطفی و چالش‌های اجتماعی می‌پردازد و با زبانی گرم و پرحرارت از انسانی‌ترین تجربیات و احساسات سخن می‌گوید.

سومین مجموعه شعر الیاس علوی با نام «حدود» در سال ۱۳۹۶ به انتشار رسید. الیاس علوی در این مجموعه شعر، مسائلی مثل عشق، جدایی، جنگ، آوارگی و احساسات تلخ انسانی را در اشعار خود جای‌ داده است. این کتاب نیز مانند مجموعه اشعار قبلی او، دارای فضایی احساسی و تأثیرگذار است. برخی از اشعار این مجموعه در توصیف سرزمین مادری او یعنی افغانستان نوشته شده‌اند.

سبک اشعار علوی

الیاس علوی در اشعار خود از زبانی ساده و قابل‌فهم استفاده می‌کند. اشعار او معمولاً بی‌وزن هستند و دارای احساساتی لطیف و انسانی. او از تجربیات گوناگون می‌نویسد؛ از غربت و دوری از وطن گرفته تا عشق و جدایی و تنهایی. الیاس علوی از احساساتی می‌نویسد که برای همه قابل‌درک و ملموس است.