آناتول فرانس
زندگینامه و معرفی کتاب‌های آناتول فرانس
آناتول فرانس (Anatole France) شاعر، روزنامه‌نگار و رمان‌نویس مشهور فرانسوی بود. او خالق داستان‌ها و اشعار بسیاری است که در شمار برجسته‌ترین آثار ادبی جهان در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم قرار دارند. آناتول فرانس همچنین یک منتقد ادبی، اجتماعی و سیاسی بود که نمود آن به‌وضوح در آثارش به چشم می‌خورد. وی در سال ۱۹۲۱ برنده‌ی جایزه‌ی ادبی نوبل شد.
بیوگرافی آناتول فرانس
ژاک آناتول فرانسوا تیبو در شانزدهم آوریل سال ۱۸۴۴ در پاریس متولد شد و در دوازدهم اکتبر سال ۱۹۲۴در سن سیر سور لوار در شهر تور از دنیا رفت. او به دلیل شغل پدرش که یک کتاب‌فروش بود، از همان کودکی با دنیای کتاب‌ها آشنا شد و بیشتر عمرش در لابه‌لای کتاب‌ها گذشت. آناتول در کالج استانیس که یک مدرسه‌ی پسرانه‌ی کلیسایی در پاریس بود، آموزش دید، و پس از آن نیز مدتی در مدرسه‌ی ایکول د چارتس تحصیل کرد. آناتول تک‌فرزند بود و عشق و محبت خالصانه‌ای از طرف مادر مهربانش دریافت میکرد. تنها ارتباط آناتول کوچک با محیط بیرون از خانه از طریق پیاده‌روی‌های طولانی بود که با دایه‌ی خود انجام می‌داد. او بعد از رفتن به مدرسه‌ی استانیس گفت که از آنجا خوشش نمی‌آمد، اما به‌خاطر استعدادش در دیدن جنبه‌ی طنزآمیز مسائل تحمل آنجا برایش آسان‌تر شده بود. او عمده‌ی آموزش‌های خود را از طریق وقت‌گذراندن در کتاب‌فروشی پدر و گوش دادن به صبحت‌های افرادی که در آنجا جمع می‌شدند و دربارهی کتاب‌ها بحث می‌کردند، به‌دست آورده بود.
ایام جوانی و شکوفایی
آناتول فرانس بعد از پایان تحصیلات خود در مدرسه، حدود ۲۰ سال کارهای مختلفی انجام داد که یکی از آن‌ها شغلی بود که در کتابخانه‌ی سنا طی سال‌های ۱۸۷۶ تا ۱۸۹۰ برعهده داشت. او در طول این سال‌ها، با وجود مشاغل دیگری که برعهده داشت، هیچ‌گاه از نویسندگی غافل نشد و همیشه برای این کار وقت داشت. او فعالیت ادبی خود را ابتدا با سرودن شعر و روزنامه‌نگاری آغاز کرد و در سال ۱۸۶۹ یکی از اشعار او در کتاب مجموعه اشعار پارناس معاصر که توسط آلفونس لمر گردآوری شده بود، به چاپ رسید. فرانس از سال ۱۸۶۷ به‌عنوان روزنامه‌نگار مشغول به کار شد و مقاله و یادداشت‌های بسیاری نوشت، اما اوج شکوفایی و شهرت آناتول فرانس با نوشتن داستان جنایت سیلوستر بونارد در سال ۱۸۸۱ رقم خورد. این رمان به‌خاطر نثر زیبایش مورد تحسین منتقدین قرار گرفت و جایزه‌ی آکادمی فرانسه را برای وی به ارمغان آورد.
زندگی شخصی
آناتول فرانس در سال ۱۸۷۷در سی و سه سالگی با والری گوئری سویل ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دختری به نام سوزانه بود که در سال ۱۹۱۸ درگذشت. رابطه‌ی آناتول و والری بعد از سال‌ها زندگی مشترک به جدایی ختم شد و او در سال ۱۹۲۰ با اِما لاپُوُت برای بار دوم ازدواج کرد. آناتول فرانس طی سال‌های ۱۸۸۸ تا ۱۹۱۰ با زنی به نام مادام آرمان کایاوه رابطه داشت که سا‌لن ادبی مشهوری را در دوران جمهوری سوم اداره میکرد. آناتول فرانس گرچه یک چهره‌ی ادبی بود، اما هیچ‌گاه از مسائل سیاسی کشورش و جهان غافل نبود و تمایلات سوسیالیستی داشت و حامی صریح انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷ بود. او بعدها گرایش‌های کمونیستی پیدا کرد و در سال ۱۹۲۰ حمایت خود را از حزب تازه‌تأسیس کمونیست فرانسه اعلام کرد.
قدردانی‌ها و درگذشت
برای آناتول فرانس در هشتادمین سالروز تولدش جشن باشکوهی گرفته شد و تبریک‌های فراوانی از سوی نویسندگان و مشاهیر دریافت کرد. عمر پر بار و پر از افتخار او سرانجام پس از دوره‌ای بیماری در ۱۶ام اکتبر ۱۹۲۴ به پایان رسید و از سوی دولت فرانسه و حزب کمونیست مراسم تشییع باشکوهی برایش برگزار شد.
آثار و نوشته‌های آناتول فرانس
از آناتول فرانس این نویسنده‌ی شهیر فرانسوی آثار بسیار زیادی در زمینه‌ی شعر، داستان، رمان، زندگینامه، نمایشنامه، نقدهای ادبی و اجتماعی و خودزندگی‌نامه بر جای مانده است که به زبان انگلیسی و زبان‌های دیگر ترجمه شده‌اند. همان‌طور که گفته شد آغاز فعالیت ادبی آناتول فرانس با شعر بود. او در سال ۱۸۷۳ مجموعه‌ای از اشعار خود را با نام اشعار طلایی به چاپ رساند. عروس کورینت مجموعه اشعار دیگری از اوست که در سال ۱۸۷۶ منتشر شد.
فرانس بعد از طبع‌آزمایی در شعر و مقالات ادبی شروع به نوشتن داستان کرد و در سال ۱۸۷۹ اولین داستان خود را با نام ژوکاست و گربه‌ی گرسنه به چاپ رساند. کتاب جنایت سیلوستر بونار که باعث شهرت فرانس شد در سال ۱۸۸۱ منتشر شد. داستان این کتاب دربارهی پیرمردی است که علاقه‌ی شدیدی به کتاب دارد، درواقع تنها سرگرمی او کتاب‌خواندن است. روزی دوره‌گردی کتابی به او معرفی می‌کند که او را تا ایتالیا می‌کشاند.
کتاب دیگر آناتول فرانس امیال ژان سروین نام دارد که در سال ۱۸۸۲ به چاپ رسید. آناتول فرانس ایده‌ی این کتاب را از زندگی شخصی خود و عشقش به یک هنرپیشه گرفته است. زنبورعسل نام داستان دیگر اوست که در سال ۱۸۸۳ منتشر شد. بعد از شش سال وقفه آناتول فرانس کتاب بالتازار را در سال ۱۸۸۹ به چاپ رساند. این کتاب مجموعه‌ای از چهار داستان کوتاه است با عناوین بالتازار، موسیو پی ژنو، تخم‌مرغ قرمز و لیتا اسلیا.
تائیس نام کتاب دیگری از آناتول فرانس است که در سال ۱۸۹۰ منتشر شد. این اثر یکی از کتاب‌های انتقادی آناتول فرانس به مذهب است که آن را تورات بی‌ایمانان نیز می‌خوانند. داستان این کتاب دربارهی یک مسیحی پرهیزگار است که عاشق تائیس دختر روسپی مصری می‌شود و به یک عمر زهد و عبادت خود پشت می‌کند.
صدف مروارید عنوان کتاب دیگر اوست که در سال۱۸۹۲ منتشر شد. آناتول فرانس در سال ۱۸۹۳رمان تاریخی بریان‌پزی ملکه سبا را منتشر نمود. این کتاب دربارهی زندگی و مشکلات ژاک منتریه است. ماجراهای این داستان در آغاز قرن هجدهم روایت می‌شود و سرشار از موضوعات فلسفی و عرفانی است و به‌شدت از کتاب رازآلود قرن هفدهمی کنت دو گابالیس اثر آبه دو ویلار الهام گرفته است. او در همان سال کتاب عقاید ژروم کوانیار را هم به چاپ رساند. ژروم کوانیار یکی از شخصیت‌های رمان بریان‌پزی ملکه سبا است. او یک روحانی است که ژاک منتریه مرید و شیفته‌ی او می‌شود. فرانس ژروم کوانیار را از دل رمان بریان‌پزی ملکه سبا بیرون می‌آورد و کتابی با نام عقاید ژروم کوانیار خلق می‌کند که راوی آن ژاک منتریه است و عقاید و باورهای استادش را روایت می‌کند.
کتاب دستفروش در دادگاه عنوان یکی دیگر از کتاب‌های آناتول فرانس است که در سال ۱۹۰۲ منتشر شد. این کتاب مجموعه‌ای از هشت داستان کوتاه است که در آغاز قرن بیستم از سوی خوانندگان مورد اقبال قرار گرفت. آناتول فرانس در این کتاب به نقد دستگاه عدالت و صاحب‌منصبان این دستگاه پرداخته و با لحنی صریح از بی‌عدالتی‌های اجتماعی و ناکارآمدی دستگاه عدالت سخن گفته است. داستان کرنکبیی یا همان دستفروش در دادگاه از شاخص‌ترین داستان‌های این مجموعه است که به کرات در تئاتر و سینما از آن اقتباس شده است.
کتاب دوست من که در ایران با نام زندگی من نیز ترجمه شده است، مجموعه‌ای از خاطرات دوران کودکی خود آناتول فرانس است در قالب شخصیت پیر نوزیئر. بخش اول این مجموعه به شرح وقایع زندگی‌اش در کودکی می‌پردازد. او در بخش دوم مجموعه خاطرات دوران کودکی تنها فرزندش سوزانه را روایت می‌کند. بخش آخر کتاب نیز به گفتگوهای سه شخصیت دربارهی قصه‌های پریان اختصاص دارد.
جزیره‌ی پنگوئن‌ها یکی از برجسته‌ترین آثار آناتول فرانس است که در سال ۱۹۰۸ منتشر شد. فرانس در این کتاب یک مبلغ مسیحی را به تصویر می‌کشد که برای تبلیغ و اشاعه‌ی دین مسیحیت به سرزمین‌های دیگر می‌رود. اوج داستان آنجایی است که او به جزیره‌ای می‌رسد که ساکنانش پنگوئن‌ها هستند و به گمان اینکه انسان‌هایی کافر هستند، پنگوئن‌ها را تعمید می‌دهد، این کار البته موجب نارضایتی خداوند می‌شود. آناتول فرانس در این کتاب با قلمی طنز به تاریخ حیات بشریت پرداخته است.
کتاب باغ اپیکور حاوی مجموعه‌ای از نوشته‌های پراکنده‌ی آناتول فرانس دربارهی موضوعات مختلفی چون ادیان، علوم، جهان هستی، شر، زیبایی و غیره است. فرانس این کتاب را که از بهترین آثار او به شمار می‌رود و حاصل تجزیه و تحلیل موشکافانه‌ی وی در باب مسائل گونان است، در سال ۱۹۰۸ به چاپ رسانید.
رمان خدایان تشنه‌اند، اثری از آناتول فرانس، در سال ۱۹۱۲ منتشر شده و به انقلاب کبیر فرانسه می‌پردازد. این کتاب با زبانی صریح و انتقادی، فجایعی را که به نام آزادی رخ داده‌اند به چالش می‌کشد و از مهم‌ترین آثار این نویسنده به شمار می‌رود. داستان خدایان تشنه‌اند، بخشی از تاریخ انقلاب فرانسه را روایت می‌کند و در قالب یک داستان تأثیرگذار، به بررسی تحولاتی می‌پردازد که نمونه‌های مشابه آن را می‌توان در جوامع مختلف مشاهده کرد. شخصیت اصلی داستان، اواریست گاملن، انقلابی سرسخت و به‌اصطلاح همشهری پاک‌دامنی است که دستورات رهبران انقلاب برای او همچون وحی تلقی می‌شوند. او پس از مدتی به عضویت هیئت‌منصفه‌ی دادگاه درمی‌آید و از این نقطه، سقوط اخلاقی و انسانی او آغاز می‌شود. گاملن به موجودی بی‌رحم و خون‌ریز تبدیل می‌شود و حتی از صدور حکم اعدام برای خواهرش نیز ابایی ندارد. این رمان در ۲۹ فصل نوشته شده و یکی از تأمل‌برانگیزترین روایت‌های ادبی از پیامدهای انقلاب فرانسه است.
لیلا دختر ایرانی نام مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که از میان آثار نویسندگان مختلف در ارتباط با ایران و مشرق‌زمین انتخاب شده‌اند. عنوان کتاب برگرفته از داستانی از آناتول فرانس است که به زندگی مردمان مشرق‌زمین می‌پردازد. این مجموعه شامل بهترین داستان‌های مشرقی از آناتول فرانس و دیگر نویسندگان غربی است و تصویری ادبی از فرهنگ، عشق و فداکاری ارائه می‌دهد. این کتاب شامل چهار داستان دیگر نیز می‌شود که به طور مستقیم به این منطقه مرتبط نیستند، اما به دلیل مضمون قوی و تأثیرگذارشان در ارتباط با عشق و فداکاری زنان در این مجموعه گنجانده شده‌اند.
زنبق سرخ اثری دیگر از فرانس است که در سال ۱۸۹۴ منتشر شد. عصیان فرشتگان شاهکار دیگری از آناتول فرانس است که در سال 1914 منتشر شد، داستانی خیا‌لی دربارهی فرشتگانی است که قصد حمله به زمین را دارند. پیئر کوچولو و زندگی شکوفا که به‌ترتیب در سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۲۲ منتشر شدند، از جمله آخرین آثار این نویسنده‌ی بزرگ کلاسیک فرانسه است که برایش جایزه‌ی ادبی نوبل را به ارمغان آورد. زندگی من، پیئر نوزیئر، پیئرکوچولو و زندگی شکوفا یک مجموعه‌ی چهار جلدی از خاطرات شخصی فرانس است که از طریق شخصیت پیئر نوزیئر به شرح حال دوران کودکی خود می‌پردازد.
نظرات افراد مشهور دربارهی آناتول فرانس
ژول لومتر، نویسنده‌ی بزرگ هم‌عصر آناتول فرانس، او را «عالی‌ترین گل ذوق و قریحه‌ی نژاد لاتین» می‌داند. در همین حال، کارل فیلد، شاعر سوئدی، از آناتول فرانس به‌عنوان «آخرین نویسنده‌ی بزرگ کلاسیک اروپا» یاد می‌کند. کوشو نیز درباره‌اش می‌گوید: آناتول فرانس، افلاطون ازنوزنده‌شده‌ای بود که از خواندن کتاب‌های نویسندگان بزرگی چون رابله، راسین، و ولتر به پختگی و اعتدال رسیده بود.
سبک نویسندگی آناتول فرانس
آناتول فرانس به پادشاه نثر معروف بود و همین کافی است تا پی ببریم نثرنویسی او تا چه اندازه ساده، روان و بلیغ بوده است. او با نگاهی دقیق و نکته‌بین به مسائل می‌نگریست و با نگرش عمیق و فلسفی خود آن‌ها را در آثارش به مخاطبان عرضه میکرد. از ویژگی‌های بارز او که می‌توان آن‌ها را تقریباً در تمام آثارش دید لحن هجوآمیز و تمسخرآلود او در عین ترحم و عطوفت اوست. او مکتب کلاسیسیسم را به حد اعلای خود رساند و روح تازه‌ای به آن دمید.
