کتاب از خزان نفس تا بهار جان

کتاب از خزان نفس تا بهار جان نوشته فاطمه حجه‌فروش است. کتاب از خزان نفس تا بهار جان که نشر تیرگان برای علاقه‌مندان به ادبیات منتشر کرده است به بررسی دیدگاه عرفا درباره نفس از منظر صور خیال می‌پردازد.

درباره کتاب از خزان نفس تا بهار جان

نیروی خیال که در ن‌هاد انسان‌ها به ودیعه گذاشته شده قوه ی سیالی است که هیچ عاملی ن‌می‌تواند مانع ظهور آن شود. عنصر خیال در ادبیات که هنر کلا‌می‌ است، تعادل بخش روح و جان بشر است . در این دنیای تخیلی، آرزو‌ها و آرمان‌های دست نیافتهی انسان‌ها و اشتیاق‌های او مورد مطالعه قرار ‌می‌گیرد. بزرگان و عارفان ما نیز برای ارائهی نظریات عرفانی و سیر و سلوک نفسانی از هنر و ادبیات بهره جسته و بر تجارب روحانی خود کسوت خیال پوشاند‌ه‌اند. صوفیان نفس را در مقابل روح قرار ‌می‌دهند و آن را مرکز اخلاق زشت و ناپسند ‌می‌دانند و تصفیهی باطن را شرط دستیابی به معرفت معرفی ‌می‌کنند. در تصوف برای نفس انسان سه مرتبه به نام‌های اماره، لوامه و مطمئنّه قائل هستند. عوامل متعددی سبب شده که عارفان در مقام تفهیم مقصود از صور خیال استفاده کنند. از جمله این که موضوعات پوشیده و ج‌هات غیر عینی را برای همنوع خود قابل درک سازند و دیگر این که از زیبایی ‌ها و زشتی‌های عینی به زیبایی‌ها و زشتی‌های درونی و اخلاقی راه یابند پس برای آراستن و پرورش سخن از جماد و نبات و حیوان و ... وجه شبه‌ها انتزاع کردند و گاهی در بیان معانی واحد و مشترک تمثیل‌های متعدد نقل کردند تا از طریق تمثیل‌های مشابه جنبه‌های دیگر را نیز به حس مخاطب نزدیک سازند. در واقع صور خیالی که عرفا در نفی و طرد نفس به کار برده اند و ظرائف هنری و بیانی که برای مبارزه با این دشمن پنهانی استفاده کرده اند از محور‌های اصلی این کتاب است. صور خیال واسطه خلق آثار ادبی ارزشمند است و پژواک آن در دنیای طبیعی و محسوس دیده ‌می‌شود. تصاویر خیالی به کار رفته در اشعار به سبب گشودن راه خیال در ذهن مخاطب و شنونده کلام را دلنشین ‌می‌کند.

شاعران و نویسندگان با عینیت بخشیدن به صور خیال، بین مفاهیم انتزاعی و طبیعت، انسان، اشیا، مکان و ... پیوند برقرار ‌می‌کنند و احساسات خود را با مدد قوه تخیل و واژگان در شکل اندیشه‌ای جدید به ظهور ‌می‌رسانند . البته خیال شاعرانه در شعر منظوم خلاصه نمی‌شود کلام بی‌وزن و قافیه نیز ‌می‌تواند خیال انگیز باشد. طرح مفاهیم عرفانی، حکمی‌ و اخلاقی در قالب‌هایی چون مثنوی و غزل متجلّی شده است. با ورود عناصر عرفانی در شعر، تصاویر از امور غیر عادی و انتزاعی حاصل ‌می‌شود. شاعران تصویر را به خاطر تصویر خلق نمی‌کنند بلکه تصویر‌ها با اندیشه‌ها و افکار منطقی آ‌میخته شده است و دیگر اثری از تزاحم تصاویر شعری دوره‌های گذشته نیست. شاعران و نویسندگان عارف برای تفهیم مکاشفه‌های عرفانی و تبیین حالات گوناگون که در راه تهذیب نفس سالک پیش ‌می‌آید، از زبان معمولی و کلماتی که ثمره تجربه‌های حسی باشد فراتر ‌می‌روند و از تصاویر خیالی بهره ‌می‌گیرند. در این کتاب دیدگاه عرفا درباره نفس از منظر صور خیال مورد بررسی قرار گرفته است. تا از این دریچه بهتر بتوان به جهان بینی عرفا نسبت به نفس و راه‌های تزکیه آن پی برد و ذوق و قریحه ادبی و هنری آفرینندگان آثار عرفانی را آشکارتر کرد.

خواندن کتاب از خزان نفس تا بهار جان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به ادبیات پیشنهاد می‌کنیم.