کتاب دو رساله از عزالدین زنجانی

اثر حاضر دو رساله از عزالدین زنجانی (عمدةالحساب و قِسطاس المعادلة فی علم الجبر و المقابلة) است. این اثر نسخه‌برگردان دستنویس شمارۀ ۳۴۵۷ مجموعۀ احمد سوم توپقاپی (استانبول) به قلم عزالدین عبدالوهاب بن ابراهیم زنجانی (سدۀ ۷ هجری) است که با مقدمه مریم زمانی، زیر نظر محمد باقری و با همکاری دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایۀ زنجان در نشر مشراث مکتوب به چاپ رسیده است.

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۷۲ ش به قصد حمایت از کوشش‌های محققان و مصححان و احیا و انتشار مهمترین آثار مکتوب فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی با نام «دفتر نشر میراث مکتوب» و با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شد. پس از یک دهه فعالیت، مؤسسه نخست به «مرکز نشر میراث مکتوب» و سپس در سال ۱۳۸۴ ش با دریافت مجوز چهار گروه پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به «مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب» تغییر نام داد و علاوه بر کار نشر به کار پژوهشی نیز رو آورد.

فعالیت‌های موسسه میراث مکتوب بر تصحیح نسخه‌های خطی فارسی و عربی و تحقیق در متون، پژوهشهای متن شناسی، نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی، میراث‌های مشترک ایران و حوزة ایران فرهنگی، و تاریخ علم متمرکز است.

میراث مکتوب آثار خود را در چند عنوان اصلی و بر اساس موضوع منتشر می کند. در حوزه متون کهن، منشورات مؤسسه به ۱۶ موضوع اصلی تقسیم می شود، از جمله زبان و ادبیات فارسی، علوم و معارف اسلامی، علوم و فنون، تاریخ و جغرافیا، متن‌شناسی، فهرست نسخه‌های خطی، نسخه‌برگردان، رسائل، ارج نامه‌ها، همایش ها و نکوداشت ها و ....

بخش اصلی این آثار به متون فارسی اختصاص دارد. بسیاری از این متون که در سلسله­ ای غیر از زبان و ادبیات فارسی نیز منتشر شده اند، به عنوان یک متن کهن فارسی نیز دارای اهمیت بسیارند.

جدای از این آثار ، میراث مکتوب مجموعه‌ای با عنوان «کارنامۀ دانشوران اسلام و ایران» به چاپ می‌رساند. در این مجموعه متون کهن به قصد استفادۀ جوانان یا کسانی که دانش استفاده از اصل متون کهن را ندارند، تلخیص، ساده‌نویسی و بازنویسی می شود

میراث مکتوب همچنین سه نشریه منتشر می‌کند:

«آینه میراث» که دوفصلنامه است و هر شش ماه یکبار منتشر می شود و «ویژه کتابشناسی، نقد کتاب و اطلاع رسانی در حوزۀ متون» است. «گزارش میراث» که فصلنامه است و به پژوهشهای «حوزۀ نقد و تصحیح متون نسخه شناسی و ایران شناسی» اختصاص دارد و میراث علمی ایران و اسلام که دوفصلنامه است و به «تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی» اختصاص دارد

افزون بر این، موسسه میراث مکتوب تا کنون نشست‌های نقد و بررسی متعددی دربارۀ مباحث متن پژوهی و متون کهنِ منتشر شده در مؤسسه با حضور استادان و صاحب نظران برگزار کرده است. همچنین همایش‌هایی را در حوزه ‌های مختلف ادبی و فرهنگی و پژوهشی برگزار یا در برگزاری آنها مشارکت کرده است.

 درباره دو رساله از عزالدین زنجانی (عمدةالحساب و قِسطاس المعادلة فی علم الجبر و المقابلة)

عزالدین عبدالوهاب بن ابراهیم زنجانی ریاضی‌دان و ادیب سدۀ هفتم هجری دارای آثار و تألیفاتی در زمینۀ ادبیات و زبانشناسی، نجوم و ریاضی است که از جمله آثار ریاضی او رسالۀ عمدة الحساب و قسطاس المعادلة قابل ذکر است که در کتاب حاضر نسخه‌برگردانی از این دو رساله بر اساس نسخۀ شمارۀ ۳۴۵۷ مجموعۀ احمد سوم توپقاپی (استانبول) ارائه شده است. این مجموعه شامل چهار رساله است: رسالۀ اول مدخل ببوس فی الحیل و جر الاثقال نام دارد، رسالۀ دوم و سوم دو رسالۀ مورد اشاره قرار گرفته و سپس در پایان مجموعه رساله‌ای با نام فی الحکمة آمده که آغاز آن افتادگی دارد.

رسالۀ عمدة الحساب در دوازده باب و پیرامون قواعد و اصول حساب نوشته شده و رسالۀ قسطاس المعادلة نیز در ده باب فراهم آمده و در آن به توصیف علم جبر و مقابله می‌پردازد و به معادلات جبری اشاره می‌کند.

 خواندن دو رساله از عزالدین زنجانی (عمدةالحساب و قِسطاس المعادلة فی علم الجبر و المقابلة) را به چه کسانی ویشنهاد می‌کنیم

 پژوهشگران حوزه نسخه‌شناسی و متون کهن