کتاب مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران

کتاب مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران نوشته عبدالرحمن حسنی‌فر و بهزاد اصغری است. در گفتمان جدید اجتماعی در ارتباط با روابط دولت و مردم، بر نقش تک‌تک افراد جامعه تأکید می‌شود و این کتاب مقالاتی کاربردی در این زمینه گردآوری کرده است

درباره کتاب مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران

در سیر حرکتی تاریخ و بروز تحولات آن عوامل متفاوتی درگیرند؛ از دولت و حکومت گرفته که به حوزهٔ سیاست مربوط می‌شود تا عوامل اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی همه حضور دارند. شناخت جوهرهٔ تحول تاریخ از جانب بسیاری از اندیشمندان و محققان مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.

روابط فرد و جامعه و ساختار و کارگزار، نهادها و سازمان‌ها، سنت‌ها و عرف‌ها، اندیشه‌ها و آرا دیدگاه‌هایی شکل می‌گیرد که هر کدام از آن‌ها می‌تواند مبنای یک تحول و تغییر قلمداد شود.

مناسبات ملت و دولت در تاریخ از موضوعات و مباحث محوری تاریخ ایران است که به‌رغم آثاری که پیرامون قدرت سیاسی و رفتارهای حاکمان و فعالیت‌های دستگاه حکومت نوشته شده است، می‌توان ادعا کرد که هنوز خلأهای جدی نظری و مفهومی در این ارتباط وجود دارد. یکی از این خلأها نقد دیدگاه‌های مطرح شده پیرامون مناسبات دولت و ملت در تاریخ ایران است. از قبیل نظریهٔ استبداد ایرانی یا تضاد دولت و ملت و مباحثی چون گسست سیاسی و انفکاک عملکردی میان ملت و دولت. 

در مورد مناسبات میان دولت و مردم ایران، عوامل زیادی دخیل هستند که منشأ نظرات و آرایی شده است. این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که می‌تواند از جنبه‌های متفاوت مورد بررسی قرار گیرد. در این همایش، که نخستین همایش در ارتباط با مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران است، تلاش می‌شود تا گامی رو به جلو برداشته شود. لذا در این اثر هدف و تمرکز اصلی بر نقد نظرات و دیدگاه‌های مربوط به مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران است.

خواندن کتاب مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به جامعه شناسی و علوم سیاسی پیشنهاد می‌کنیم

بخشی از کتاب مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران

بحث در مورد ماهیت دولت، بیشتر بحثی جدید است و تحت‌تأثیر رویکردهایی است که به ساختار، نهاد و نظام‌ها به شکل پیچیده می‌نگرد. این به معنای آن نیست که در گذشته و حتی گذشته‌های دور از این بحث هیچ رد و نشانی بر جای نیست. بحث‌های فلسفی ـ سیاسی در دوران کلاسیک یونان نمونه‌ای از تأملات عمیق بر ماهیت دولت است. افلاطون و سخن‌گوی اصلی او سقراط در بسیاری از آثار به این مهم پرداخته‌اند؛ کافی است رساله‌هایی چون جمهور، قوانین و یا مرد سیاسی را به خاطر آوریم، لائرتیوس در اثر کلاسیک خود فیلسوفان یونان (۱۳۸۷) در شرح بسیاری از فیلسوفان و به هنگام ذکر کارهای آنان از یاد نمی‌برد که به رساله‌های متعددی دربارهٔ سیاست و دولت بپردازد. 

در ایران باستان هم بحث دربارهٔ دولت و ماهیت آن و توجه به مؤلفه‌هایی چون عدالت، سامان مناسب سیاسی، بدآئینی و... اهمیت داشته است. نامهٔ تنسر (۱۳۵۴) نمونهٔ برجسته‌ای است که از این دوران به جای مانده است. در دوران پس از اسلام بحث دربارهٔ دولت و البته بیشتر فرمان‌روایان در قالب اندرزنامه‌های سیاسی، شرح‌حال‌های پادشاهان و وزیران، آثار کلاسیک تاریخی ـ حماسی مهمی چون شاهنامه و البته تاریخ‌های سیاسی خبر از توجه به این مقوله می‌دهند. البته در این نوع آثار توجه به ماهیت حکم‌رانی، بحث عدالت، چگونگی برخورد با بددینان، ارتباط میان مؤلفه‌های مالیاتی، آبادانی و ارتش به کرات به بحث گرفته شده‌اند.

ابن‌خلدون با ابداع عظیم خود یعنی علم عمران و مفهوم «عصبیت» سعی کرد توضیح مناسبی در مانایی و یا زوال دولت‌ها به‌دست دهد هرچند باید اذعان کرد او هرچند در «مقدمه» بحث مستوفا و خلاقانه‌ای داشت ولی در اصل کتاب العبر کمتر از رهیافت‌های خود استفاده کرد. پس در گذشته بحث دربارهٔ دولت و کیفیت آن چیزی نبود که از نظرها پنهان مانده باشد، ولی همان‌طور که گفته شد، بحث‌های جدید دربارهٔ ماهیت دولت از پیچیدگی بسیار بیشتری برخورداند و بعضاً از بسیاری از دانسته‌ها و گفتمان‌های حوزهٔ مطالعات اجتماعی ـ انسانی سود می‌جویند. اما اتفاقی که بر حساسیت و پیچیدگی قضیه افزود به‌میان‌آمدن درک فلسفی از دولت بود.