کتاب تئاتر و نشانه ها

کتاب تئاتر و نشانه ها نوشته منصور خلج، مجموعه سیزده نوشته است که به بیان مهم‌ترین اصطلاحات دنیای نمایش می‌پردازد و تعریفی بر مبانی اولیه آن ارائه می‌کند.

درباره کتاب تئاتر و نشانه ها

دنیای تئاتر، دنیای پر رمز و رازی است که مخاطبان را به خود جذب می‌کند. دنیایی که می‌تواند ذهن را از جایی که هست پرواز دهد و به درون داستانی ببرد که نظیرش را نمی‌توان جای دیگری پیدا کرد. کم نیستند کسانی که حاضرند برای تماشای زنده یک داستان، وقت، انرژی و هزینه صرف کنند و البته که در جادوی آن غرق شوند. 

این هنر در دوران باستان رواج داشته است، در رم می‌توان بقایای تماشاخانه‌های باستانی را دید که به یکی از میراث فرهنگی و هنری بدل شده‌اند. نمایشنامه‌های به جا مانده از آن دوران نیز، که عموما دور دو محور تراژدی و کمدی می‌گشتند، گواهی بر این ادعا هستند که قدر و ارزش این هنر تا چه حد است. 

منصور خلج در کتاب تئاتر و نشانه ها، به بررسی و تعریف مهم‌ترین اصطلاحات دنیای نمایش می‌پردازد. این کتاب، مخاطبان را به طور مختصر و مفید با مهم‌ترین مفاهیم و مضامینی آشنا می‌کند که در دنیای تئاتر بسیار پرکاربرد هستند. اما علاوه بر آشنایی مخاطبان با این مفاهیم، دانستن و آگاهی داشتن به هرکدام از آن‌ها سبب می‌شود تا قدرت تجزیه و تحلیل در مخاطبان بالا برود. به این ترتیب، بعد از تماشای هر نمایشی، می‌توانند به طور آگاهانه به ارزیابی آن بپردازند. 

کتاب تئاتر و نشانه ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

تئاتر و نشانه ها اثری مفید است که هم برای هنرمندان فعال در حوزه تئاتر مناسب است و هم برای کسانی است که به تازگی تصمیم گرفته‌اند به این دنیای جادویی و پر رمز و راز قدم بگذارند و با اصطلاحات آن آشنا شوند.   

بخشی از کتاب تئاتر و نشانه ها

درام کنشی تقلیدی است که در زمان حال عرضه می‌شود و در برابر چشم تماشاگر رویدادهای واقعی یا تخیلی گذشته را بازسازی می‌کند. از این رو، درام ویژگی یگانه‌ای دارد، زیرا ویژگی‌های شعر روایی و هنرهای دیداری را در هم می‌آمیزد، یعنی هم بُعد زمان دارد و هم بُعد مکان. درام روایتی است که به صورت دیداری در آمده، تصویری است که توان حرکت در زمان را به دست آورده است.

درام در اصل کلمه‌ای است یونانی، ولی امروز در بیشتر زبان‌ها به کار برده می‌شود. نزدیک‌ترین تعبیری که در زبان فارسی برای آن می‌توان یافت کردار یا به فعل درآوردن وقایع یک داستان می‌باشد. از سوی دیگر، کلمه درام به مفهوم وسیع به کلیه آثاری اطلاق می‌شود که توسط هنرپیشه در روی صحنه نمایش تجسم یابد. از سده هجدهم به بعد، یعنی از زمانی که نویسندگان فرانسوی از جمله دیدرو، بومارشه و ولتر درباره هنر نمایش رسالاتی را نگاشتند کلمه درام مفهوم جدیدی پیدا کرد. نویسندگان مزبور تمام نمایش‌ها یا نمایشنامه‌های واقع‌گرایانه را که به مسائل و جریانات زندگی عادی مردم ارتباط داشت و جنبه احساساتی آن قوی و از جلال و عظمت تراژدی عاری بود درام می‌نامیدند.

با وجود معانی مختلفی که امروز برای درام می‌شناسیم کلمه درام به طور کلی به تمام اقداماتی که برای تجسم یک نمایشنامه توسط هنرپیشه در روی صحنه و در جلوی جمعیت به عمل می‌آید، اطلاق می‌شود. اگر اقدامات مزبور جنبه مذهبی داشته باشد، یعنی اعمالی که صورت می‌گیرد جزء مناسک دینی باشد آن‌ها را درام مذهبی می‌نامند و اگر جنبه هنری یا تفریحی و تغزلی آن قوی‌تر بود عناوین دیگری به آن‌ها اطلاق می‌شود. آنچه تذکرش در اینجا لازم است این است که تماشاگر از جمله عواملی است که وجودش برای ایجاد یک درام حتماً لازم است. شعر و داستان را می‌توان در گوشه‌ای نشست و به تنهایی خواند و از آن لذت برد ولی درام‌نویس هنگام نگارش نمایشنامه همواره وجود تماشاگر را در اندیشه خود احساس می‌کند.

از اَشکال درام یکی «درام لیریک» یا درام غنایی است که از قدیم‌ترین اَشکال درامِ بازمانده از یونان باستان است. زبان این درام شاعرانه و ادبی است و گاه موسیقی نیز در آن نقش داشته است.

در دنیای امروز درام بی‌گمان اهمیتی فراوان یافته و در مقایسه با روزگار پیشین، هم تماشاگران بیشتر شده‌اند و هم شمار درام‌های گوناگون فزونی پیدا کرده است. تماشاگران، امروز مستقیم‌تر از پیش تحت تأثیر و تأثرات درام قرار می‌گیرند. درام به یکی از ابزارهای عمده اطلاع‌رسانی، یکی از شیوه‌های مسلط «تفکر» درباره زندگی و موقعیت‌های آن تبدیل شده است. اهمیت درام در زندگی و فرهنگ امروز بسیار افزایش یافته است. دیگر، آن دوران گذشته است که تماشای یک نمایش درام فقط در جشن‌ها و عیدها یا در جمع برگزیدگان اجتماعی در دربارها یا طبقات ممتاز شهرهای بزرگ میسر بود. درام به یکی از ابزارهای عمده انتقال اندیشه و مهم‌تر از آن انتقال حالت‌های گوناگون رفتار انسان در تمدن امروز تبدیل شده است. درام برخی از الگوهای عمده نقش‌پذیری اجتماعی را پی می‌ریزد که افراد جامعه بر پایه آن‌ها هویت و آرمان‌هایشان را شکل می‌دهند.

درام الگوهای رفتار اجتماعی را بنا می‌نهد، ارزش‌ها و خواست‌ها را شکل می‌دهد و به جزئی از زندگی فانتزی جمعی مردم تبدیل شده است.