تا ۸۰٪ تخفیف خرید اشتراک ۴۶هزار کتاب | با هم برای کتابخانه‌ها در ۱۰سالگی طاقچه

کتاب فرهنگ‌ نامه حقوق بشر اسلامی (جلد دوم: حق حیات در اسلام )

نویسنده:عباس خواجه پیری

انتشارات:انتشارات آثار سبز

دسته‌بندی:

امتیاز:

۴.۵از ۲ رأیخواندن نظرات

۴٫۵

(۲)

خواندن نظرات

معرفی کتاب فرهنگ‌ نامه حقوق بشر اسلامی (جلد دوم: حق حیات در اسلام )

بی‌شک پدیده حیات، مهمترین پدیده عالم هستی است و از میان اقسام حیات، حیات انسان (به عنوان عالیترین وجود در هستی و اشرف مخلوقات) از اهمیت والایی برخوردار است. اهمیت حیات انسانی از آن جهت است که «انسان» با استعدادترین موجودات و مخلوقات محسوب می‌شود. آنچه موجب تمایز و برجستگی ارزش حیات انسان نسبت به سایر موجودات است، در واقع قابلیت‌ها و استعدادهای جسمی و روحی شگرف و خارق العاده اوست. شناخت عظمت وجودی انسان، که دارای قدرت تعقل، اندیشه، علم، اراده، وجدان، عشق، کمال گرایی و مدیریت است، آسان نیست، و این همه تنها بخشی از توان و استعداد حیات انسانی محسوب می شود و گستره و دامنه تاثیرحیات انسان دررابطه باسایرموجودات عالم هستی، بقدری وسیع و شگفت انگیزاست، که ابعاد مختلف آن بدون وقفه در طول تاریخ همواره مورد تحقیق و توجه اندیشمندان، فلاسفه و حکما بوده است. مهمترین اصل حقوق فطری، حق حیات برای بشر است، و این مهم در مکاتب مختلف مورد قبول واقع شده‌است. حق حیات یکی از حقوق ذاتی و طبیعی انسان است و به عنوان پایه و اساس سایر حقوق انسانی محسوب می‌شود، زیرا همه حقوق انسانی قائم به وجود خود انسان است، و بدون حق زندگی هیچ حقی برای انسان مفهوم و معنا ندارد. همچنین فطری بودن حق حیات برای انسان، بدین معناست که وجود این حق نیازی به قانون موضوعه ندارد و بدون وضع قانون نیز این حق برای هر انسانی وجود دارد، بلکه قوانین موضوعه در هر جامعه و نظام می‌بایست از حق حیات انسان دفاع و صیانت کند و امنیت لازم برای انسان را فراهم و تامین نماید. از دیدگاه اسلام، زندگی موهبتی است الهی، و حقی است که برای هر انسانی تضمین گردیده است و در راس همه حقوق انسانی قرار دارد. تا زمانیکه این حق برای افراد یک جامعه تامین نگردد، بحث درباره سایر حقوق انسانی بی‌مفهوم و بی فایده خواهد بود. در این جلد از مجموعه «فرهنگ‌نامه حقوق بشر اسلامی» نوشته دکتر عباس خواجه پیری با نام «حق حیات در اسلام» با اهمیت حق حیات در دین اسلام، و انواع آن آشنا خواهیدشد.

نظری برای کتاب ثبت نشده است

بریده‌هایی از کتاب

مشاهده همه (۹)

پیامبر اسلام (ص) نیز به مسلمانان می فرمود: " از هیچیک از شما پذیرفتنی نیست که شامگاه سیر بخوابد، حال آنکه همسایه او هنوز گرسنه باشد.

در نظام حقوقی اسلام، تامین زندگی شایسته و مطلوب برای یک انسان به عنوان جزئی از حق حیات او، با عنایت به کرامت انسانی مورد توجه قرار گرفته است.] ماده ۲ اعلامیه حقوق بشر اسلامی [، و در مقررات اسلامی برای تحقق آن راهکارهایی پیش بینی گردیده است که نهادهای مالی از قبیل: زکات، خمس، کفارات و صدقات از جمله این راهکارها محسوب می شود، حال آنکه در نظام حقوق بشر غربی تنها به ذکر " رفاه انسانی " و بیان مواردی محدود بسنده شده و توجهی به شاخصه کرامت انسانی نشده است.[ ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر ]

در اسناد بین المللی حقوق بشر، حیات انسان صرفاً به عنوان یک " حق طبیعی " معرفی شده است، حال آنکه در نظام حقوقی اسلام حیات انسان هم به عنوان یک " حق" و هم " تکلیف" مورد شناسایی واقع گردیده است. بر اساس نوع نگرش اسلام به حیات، علاوه بر اینکه انسان حق سلب حیات خویش را ندارد و مکلف به صیانت از آنست، بر انسان واجب است که چنانچه حیات شخص دیگری بدلیل بروز عوامل طبیعی یا تجاوز تعدی دیگران مورد تعرض و تهدید قرار گیرد، به حمایت و برای دفع خطر و تعرض از او قیام کند و در صورت عدم اقدام، مرتکب مصیت و گناه بزرگی گردیده است.

کنز العمال – ج ۴- ص ۴۲۵ ] یعنی: " نبی اکرم (ص) فرمود: هر که برای دفاع از جان خود کار زار کند تا کشته شود شهید است، و هر که در راه دفاع از مال خود کشته گردد شهید است، و هر که در راه دفاع از خاندانش قتال کند تا کشته شود، شهید است، و هر که در راه خدا کشته شود شهید است". در نظر گرفتن مقام و مرتبت شهید برای مدافع از حریم جان و مال و خانواده، نشاندهنده ارزش و اهمیتی است که اسلام برای مقابله با تجاوز و ظلم نسبت به امنیت فردی و خانوادگی انسان قائل گردیده است، تا آنجا که شریعت اسلام به انسان اجازه داده در راه دفاع از امنیت خود و خانواده اش حیات خویش را به مخاطره افکند و تا سر حد کشته شدن با آن مقابله نماید.

افراد جامعه از انجام هر عملی که با حق معیشت انسانها در یک جامعه مغایرت دارد وموجب ایجاد فشار بر اقشار ضعیف و طبقه کم درآمد و اخلال در ضروریات زندگانی آنان می شود، نهی گردیده اند. بعنوان مثال: احتکار ارزاق و مایحتاج عمومی مردم، که با معیشت افراد مغایرت دارد و مردم را در اداره زندگی با مضیقه و سختی مواجه می کند، نهی شده است. پیامبر اسلام (ص) به صراحت فرمود: " هر که احتکار کند، گناهکار است" [ کتاب وسایل الشیعه – ج ۲ – ص ۴۲۵ ]

سلب حیات مادی یک انسان، تجاوز به " حقیقت انسان " که به عنوان موهبت الهی در همه انسانها وجود دارد و بستر تعالی و تکامل انسانی محسوب می گردد. از منظر مکتب اسلام، همانطور که هر انسانی از حق حیات و زندگی مادی برخوردار است. حق دارد که در جامعه ای پاک از مفاسد بیمهاریهای اخلاقی و فتنه به گونه ای که بتواند خود را از لحاظ معنوی بسازد، زندگی کند. بدیهی است همانگونه که حمایت از حیات مادی انسان دارای اهمیت است، حمایت معنوی او نیز مورد تاکید شریعت اسلام می باشد. [ اعلامیه حقوق بشراسلامی ماده ۱۷ ]

از دیدگاه اسلام، قصاص به هیچ وجه به مفهوم "شستن خون با خون" نیست، بلکه وضع مجازاتی شایسته و متناسب است، تا اشخاص حرمت حیات دیگران را پاس بدارند و از ارتکاب گناه قتل نفس اجتناب و دوری ورزند، توجه به موارد قصاص و فلسفه وجودی آن هرگونه شبهه و بداندیشی راجع به این حکم مترقی اسلامی را مرتفع می سازد. البته باید توجه داشت که اجرای حکم قصاص در یا ناشی از خطا باشد ویا مواردی که قاتل مشمول عفو یا جایگزینی دیه توسط اولیای دم گردد، اجرا نخواهد شد

بی تردید مالکیت مطلق بر حیات همه موجودات با خداوند متعال است. قرآن کریم می فرماید: اَ لَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیاةَ لِیبْلُوَکمْ اَیکمْ أحْسَنُ عَمَلاً وَهُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ (قرآن کریم – سوره ملک – آیه ۳) یعنی: "(خداوند) آنکه آفرید مرگ و زندگی را، تا بیازماید شما را که کدامین در کردار نیکوترید، و اوست عزتمند آمرزگار."

مبنای ارزش حیات انسانی، ارزش وجودی انسان و قبح تجاوز به حیات اوست. بر این مبنا کشتن یک انسان، تجاوز به حیات یک انسان محسوب نمی شود، بلکه قتل وتجاوز به حقیقت انسانیت و از بین رفتن قبح قتل نفس محترمه بحساب می آید: قرآن کریم می فرماید: مِنْ أَجْلِ ذلِک کتَبْنا عَلی بَنِی إِسْرائِیلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِی الْأَرْضِ فَکأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعاً وَ مَنْ أَحْیاها فَکأَنَّما أَحْیا النَّاسَ جَمِیعاً {قرآن کریم سوره مائده آیه ۳۲} یعنی "... برای این بر بنی اسرائیل نوشتیم که هر کس تنی را نه در برابر تنی یا تبهکاری در زمین بکشد، مانند آنست که مردم را همگی کشته است وآنکس که زنده سازدش، گویا مردم را همگی زنده ساخته است".

حقوق‌شناسی؛ دیباچه‌ای بر دانش حقوق

محمدحسین ساکت

دوره حقوق مدنی نظام حق شفعه در حقوق ایران و اسلام

عباس خواجه‌پیری

حقوق اساسی ۲

حمیدرضا تاج‌پور

قانون مدنی دوره حقوق مدنی نظام مسولیت مدنی در حقوق ایران و اسلام

عباس خواجه‌پیری

نظام ارث‌بری در حقوق ایران و اسلام

عباس خواجه پیری

آخرین کلام امیر

عباس خواجه پیری