کتاب آزادی و سیاست

«آزادی و سیاست» مجموعه دو کتاب نوشته عبدالرحیم طالبوف تبریزی است. او در سال ۱۲۵۰ه.ق خانواده‌ای تهی‌دست در تبریز زاده شد و در ۱۶ سالگی برای کار و تحصیل به تفلیس رفت. در آن هنگام تفلیس محل تجمع انقلابیون و آزادی‌خواهان بود. طالبوف در تفلیس در دستگاه یکی از ثروتمندان به نام محمدعلی خان کار کرد تا خود به ثروت رسید. او پس از توانمندی تفلیس را ترک کرد و به «تمرخان شوره» مرکز حکومت داغستان رفت و تا پایان عمر درآنجا زیست و در اواخر سال ۱۳۲۸ یا اوایل ۱۳۲۹ چشم از جهان فروبست. در اواسط پادشاهی ناصرالدین شاه که آزادی‌خواهان و روشن‌فکران ایران برای تحصیل آزادی و قانون در داخل و خارج کشور به کوشش برخاسته بودند، طالبوف نیز، که از مجرای زبان روسی اطلاعاتی به دست آورده بود و انشای خوبی هم داشت، از راه قلم به بیداری مردم می‌کوشید و آنان را به معایب حکومت استبدادی و لزوم استقرار مشروطه آشنا می‌ساخت. چنانکه نوشته‌های او را در این باره می‌توان «الفبای آزادی» نامید. او تألیفات چندی در باب سیاست ، آزادی و انتقاد از اوضاع کشور در عهد ناصری دارد که معروفترین آنها مسالک المحسنین است. زبان طالبوف ساده و طبیعی و بسیار پخته و شیوا می‌نماید و جای تعجب است که با وجود ترک‌زبانی و دوری از ایران چگونه توانسته است فارسی را به این روانی بنویسد. اثر حاضر مجموعه دو کتاب طالبوف «ایضاحات درخصوص آزادی» و « سیاست طالبی» است. در کتاب نخست او از معنای آزادی، مجلس شورای ملی و فواید آن و تکلیف وکلای ملت و قوانین آتیه ایران و مالیات و قانون اساسی سخن می‌گوید و در کتاب دوم از سیاست: هر فرد ملت ایران باید بداند که او انسان است. یعنی قسمتی از روح خدائی در اوست. نباید مباشر کاری بشود که در نزد علویت خود منفعل گردد. بداند که ناموس دارد. متدین با دین پاک اسلام است. باید از همه منهیات پرهیز کند و به همه اوامر اطاعت نماید. مؤدب است. عواید اجدادی را دوست دارد. معاونت دیگران را واجب شمارد و در اقوال و افعال خود همیشه مراعات اعتدال نماید. و با اندک تأمل معلوم می‌شود که همه باید در این مسلک مستقیم باهم شریک و سهیم بشوند.