کتاب آلفرد نوبل

کتاب آلفرد نوبل (از آغاز تا پایان)، با عنوان انگلیسی Alfred Nobel: a Life from beginning to end، نوشته مؤسسه هارلی هیستوری و با ترجمه ام. درخشش، روایتی مستند و جامع از زندگی و دستاوردهای یکی از چهره‌های تأثیرگذار قرن نوزدهم است. این اثر که نشر سبزان در سال ۱۴۰۴ آن را منتشر کرده است، به بررسی فرازونشیب‌های زندگی آلفرد نوبل، مخترع دینامیت و بنیان‌گذار جوایز نوبل، می‌پردازد. کتاب با تکیه بر منابع معتبر تاریخی و اسناد دست‌اول، نه‌تنها به جنبه‌های علمی و صنعتی زندگی نوبل توجه دارد، بلکه کشمکش‌های درونی، دغدغه‌های اخلاقی و روابط شخصی او را نیز به تصویر می‌کشد. مسیر زندگی نوبل از دوران کودکی در سوئد و روسیه تا سال‌های پایانی عمر در ایتالیا، با موفقیت‌های صنعتی، تراژدی‌های خانوادگی و تلاش برای یافتن معنای عمیق‌تری از میراث شخصی همراه بوده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب آلفرد نوبل

کتاب آلفرد نوبل، نوشته‌ی مؤسسه‌ی هارلی هیستوری، زندگی و میراث یکی از مهم‌ترین مخترعان و صنعتگران عصر مدرن را در قالب روایتی مستند و تحلیلی بازگو می‌کند. این کتاب بخشی از مجموعه کتاب‌های مختصر و مفید است و با نگاهی چندجانبه، هم به جنبه‌های فنی و علمی اختراعات نوبل می‌پردازد و هم به ابعاد انسانی و اجتماعی زندگی او توجه دارد. ساختار کتاب به‌صورت فصل‌بندی‌شده، از ریشه‌های خانوادگی و دوران کودکی نوبل آغاز می‌شود و سپس به تحصیلات، مهاجرت‌ها، فعالیت‌های صنعتی و اختراعات مهم او مانند دینامیت و ژلاتین انفجاری می‌پردازد.

در ادامه، کتاب به روابط شخصی، چالش‌های اخلاقی، بحران‌های مالی و عاطفی و در نهایت تصمیم نوبل برای تأسیس جوایز نوبل و وصیت‌نامه‌ی تاریخی‌اش می‌پردازد. نویسندگان مؤسسه‌ی هارلی هیستوری با استفاده از نقل‌قول‌ها، اسناد تاریخی و روایت‌های دست‌اول، تصویری چندوجهی از نوبل ارائه داده‌اند که هم موفقیت‌های صنعتی و هم تردیدها و دغدغه‌های انسانی او را در بر می‌گیرد. این کتاب نه‌فقط به زندگی فردی نوبل، بلکه به تأثیرات گسترده‌ی اختراعاتش بر صنعت، علم و صلح جهانی نیز پرداخته است.

خلاصه کتاب آلفرد نوبل

کتاب آلفرد نوبل با تمرکز بر زندگی و دستاوردهای این مخترع سوئدی، تصویری از مسیر پرچالش و پرفرازونشیب او ارائه می‌دهد. نوبل در خانواده‌ای با پیشینه‌ی مهندسی و علمی متولد شد و از همان کودکی با علوم و فنون آشنا شد. مهاجرت خانواده به روسیه و سپس بازگشت به سوئد زمینه‌ساز آشنایی او با شیمی و مواد منفجره شد. او پس از تجربه‌های تلخ انفجارهای آزمایشگاهی و ازدست‌دادن برادرش، با پشتکار به پژوهش ادامه داد و سرانجام دینامیت را اختراع کرد؛ اختراعی که هم صنعت را متحول کرد و هم نگرانی‌هایی اخلاقی و اجتماعی برایش به همراه آورد.

در ادامه، کتاب به گسترش فعالیت‌های صنعتی نوبل در اروپا و آمریکا، تأسیس کارخانه‌ها و ورودش به صنعت نفت، با همکاری برادرانش، می‌پردازد. روابط شخصی و عاطفی نوبل، از جمله ارتباط با برتا کینسکی و سوفی هس، بخش دیگری از روایت را شکل می‌دهد و نشان می‌دهد که زندگی شخصی او نیز با فرازونشیب‌های زیادی همراه بوده است. بحران‌های مالی، اختلافات خانوادگی و فشارهای اجتماعی، نوبل را به بازنگری در میراث خود واداشت. در بخش‌های پایانی، نویسندگان به نقطه‌ی عطف زندگی نوبل یعنی مواجهه با لقب تاجر مرگ و تصمیم او برای تأسیس جوایز نوبل می‌پردازند. وصیت‌نامه‌ی تاریخی نوبل و چالش‌های اجرای آن سرانجام به پایه‌گذاری یکی از معتبرترین جوایز علمی و فرهنگی جهان منجر شد. کتاب با مروری بر میراث ماندگار نوبل و تأثیرات گسترده‌ی آن بر علم، صنعت و صلح جهانی به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب آلفرد نوبل را بخوانیم؟

کتاب آلفرد نوبل با روایتی مستند و تحلیلی، هم زندگی یک مخترع برجسته را بازگو می‌کند، هم به پیچیدگی‌های اخلاقی و انسانی پشت اختراعات بزرگ می‌پردازد. این اثر با استفاده از منابع معتبر و اسناد تاریخی، تصویری واقعی و چندلایه از نوبل ارائه داده است؛ شخصیتی که میان قدرت ویرانگر اختراعاتش و آرمان صلح‌طلبی در کشاکش بود. خواندن این کتاب فرصتی برای آشنایی با روند شکل‌گیری یکی از مهم‌ترین جوایز علمی جهان و تأمل درباره‌ی مسئولیت اجتماعی دانشمندان و مخترعان فراهم می‌کند. همچنین کتاب به جنبه‌های کمتردیده‌شده‌ای از زندگی نوبل مانند روابط شخصی، بحران‌های روحی و دغدغه‌های اخلاقی او توجه ویژه‌ای داشته است.

خواندن کتاب آلفرد نوبل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به تاریخ علم، دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های مهندسی و شیمی، کسانی که دغدغه‌ی مسئولیت اجتماعی و اخلاق در علم را دارند و همچنین افرادی که به زندگی‌نامه‌های الهام‌بخش و روایت‌های مستند از شخصیت‌های تأثیرگذار علاقه‌مندند، پیشنهاد می‌شود.

درباره مؤسسه هارلی هیستوری

مؤسسه‌ی هارلی هیستوری به انتشار طیف گسترده‌ای از کتاب‌های تاریخی، از آثار پژوهشی تا عمومی، می‌پردازد؛ کتاب‌هایی که هم زندگی‌نامه‌ی چهره‌هایی مانند گریس کلی، والت دیزنی، وینستون چرچیل و کلئوپاترا را روایت می‌کنند و هم به بررسی دوره‌ها و رویدادهای مهمی چون امپراتوری عثمانی، جنگ جهانی دوم، آشویتس و انقلاب فرانسه می‌پردازند. در کنار این‌ها، بخشی از فعالیت مؤسسه به موضوعات تخصصی‌تری مانند اسطوره‌شناسی سلتی، مرگ سیاه، تاریخ فرعون‌ها، شوالیه‌ها و رنسانس اختصاص دارد.

مؤسسه‌ی هارلی هیستوری این آثار را در قالب کتاب‌های مستقل منتشر می‌کند و با ارائه‌ی یک کتاب الکترونیکی رایگان در هر جمعه برای مشترکان، مسیر دسترسی به تاریخ را هموارتر می‌کند؛ رویکردی که آشنایی با گذشته را به تجربه‌ای مداوم، شیرین و مقرون‌به‌صرفه تبدیل می‌کند.

درباره آلفرد نوبل

آلفرد برنهارد نوبل (Alfred Bernhard Nobel) در ۲۱ اکتبر ۱۸۳۳ در استکهلم سوئد به دنیا آمد و در ۱۰ دسامبر ۱۸۹۶ درگذشت. او شیمی‌دان، مخترع، مهندس و صنعتگری سوئدی بود که بیش از هر چیز با اختراع دینامیت و بنیان‌گذاری جایزه‌های نوبل شناخته می‌شود. نوبل در طول زندگی خود ۳۵۵ اختراع به ثبت رساند و تأثیر عمیقی بر علم، صنعت و تاریخ گذاشت.

او در خانواده‌ای شناخته‌شده و اهل فن متولد شد و از کودکی استعداد چشمگیری در یادگیری، به‌ویژه در شیمی و زبان‌ها، از خود نشان داد. نوبل به شش زبان مسلط بود و نخستین اختراعش را در ۲۴سالگی ثبت کرد. او فعالیت‌های تجاری متعددی را همراه خانواده‌اش آغاز کرد که مهم‌ترین آن‌ها مالکیت و توسعه‌ی شرکت بوفورس بود؛ شرکتی که از تولیدکننده‌ی آهن و فولاد به یکی از بزرگ‌ترین سازندگان توپ و تسلیحات نظامی تبدیل شد.

معروف‌ترین اختراع نوبل، دینامیت، ماده‌ای انفجاری بر پایه‌ی نیتروگلیسیرین بود که در سال ۱۸۶۷ ثبت اختراع شد. او بعدها ژلیگنیت (۱۸۷۵) و بالستیت (۱۸۸۷) را نیز ابداع کرد؛ موادی که نقش مهمی در توسعه‌ی مهندسی، معدن‌کاری و صنایع نظامی ایفا کردند.

آلفرد نوبل سومین پسر ایمانوئل نوبل، مهندس و مخترع، و آندریته نوبل بود. خانواده‌ی نوبل در آغاز، زندگی مرفهی نداشتند و از میان هشت فرزند خانواده، تنها آلفرد و سه برادرش به سن بزرگسالی رسیدند. پدر نوبل پل‌ساز و مخترعی خلاق بود که فرزندش را از کودکی به یادگیری علوم تشویق می‌کرد.

پس از شکست‌های مالی پدر، خانواده مدتی به سن‌پترزبورگ در امپراتوری روسیه مهاجرت کرد؛ جایی که ایمانول نوبل با تولید ابزارهای صنعتی و مواد منفجره به موفقیت رسید. در این دوران، آلفرد تحت آموزش معلمان خصوصی قرار گرفت و در شیمی و زبان‌ها درخشید. او تحصیلات دانشگاهی رسمی نداشت، اما به‌صورت خودآموخته به دانشی عمیق دست یافت.

نوبل علاوه‌بر علوم، علاقه‌ای جدی به ادبیات داشت، شعر می‌سرود و حتی نمایش‌نامه‌ای تراژیک با عنوان نمسیس نوشت که پس از مرگش به‌دلیل محتوای جنجالی، تقریباً به‌طور کامل از بین برده شد.

نوبل در جوانی نزد شیمی‌دان برجسته، نیکولای زینین، تحصیل کرد و سپس برای ادامه‌ی پژوهش به پاریس رفت. در آنجا با آسکانیو سوبررو، کاشف نیتروگلیسیرین، آشنا شد. برخلاف سوبرو که این ماده را بسیار خطرناک می‌دانست، نوبل در پی راهی برای مهار و استفاده‌ی ایمن از آن بود.

نوبل پس از بازگشت به سوئد، پژوهش‌هایش را روی مواد منفجره ادامه داد. انفجار مرگبار سال ۱۸۶۴ در کارخانه‌ی خانوادگی که منجر به مرگ برادرش امیل شد، ضربه‌ی بزرگی به او زد، اما باعث توقف فعالیتش نشد. او به‌منظور افزایش ایمنی، کارخانه‌ای دور از مناطق مسکونی تأسیس کرد و سرانجام دینامیت را اختراع کرد؛ ماده‌ای پایدارتر و ایمن‌تر از نیتروگلیسیرین خالص.

اختراعات بعدی او، از جمله ژلیگنیت و بالستیت، کاربردهای گسترده‌ای در صنعت و جنگ داشتند و ثروت عظیمی برای او به همراه آوردند. نوبل در طول عمر خود مالک یا مؤسس بیش از ۹۰ کارخانه در حوزه‌ی مواد منفجره و تسلیحات بود. او در وصیت‌نامه‌ی خود که در سال ۱۸۹۵ امضا شد، تصمیمی شگفت‌انگیز گرفت:  حدود ۹۴ درصد از دارایی‌اش را وقف تأسیس بنیاد جایزه‌ی نوبل کرد تا سالانه به کسانی اهدا شود که بیشترین خدمت را به بشریت کرده‌اند.

بر اساس این وصیت، پنج جایزه برای فیزیک، شیمی، پزشکی یا فیزیولوژی، ادبیات و صلح تعیین شد. نخستین جایزه‌های نوبل در سال ۱۹۰۱ اهدا شدند. بعدها جایزه‌ی اقتصاد نیز به یاد نوبل افزوده شد، هرچند همواره درباره‌ی نوبلی‌بودن آن بحث‌هایی وجود داشته است.

نوبل شخصیتی درون‌گرا و تنها داشت و هرگز ازدواج نکرد. او روابط عاطفی متعددی را تجربه کرد که مهم‌ترین آن‌ها با سوفی هس بود؛ رابطه‌ای طولانی اما پرتنش که از خلال نامه‌های باقی‌مانده، ابعاد پیچیده‌ی شخصیت نوبل را آشکار می‌کند.

در سال‌های پایانی عمر، از دردهای مزمن، میگرن شدید و خستگی مفرط رنج می‌برد و به آنژین قلبی مبتلا شد. او سرانجام در ۱۰ دسامبر ۱۸۹۶ در اثر سکته‌ی مغزی درگذشت و در استکهلم به خاک سپرده شد.

نام نوبل نه‌فقط در جایزه‌های مشهورش، بلکه در عنصر شیمیایی نوبلیوم و شرکت‌هایی چون Dynamit Nobel و AkzoNobel زنده مانده است، بااین‌حال زندگی و افکارش خالی از نقد نیست. نقش او در تولید سلاح و همچنین دیدگاه‌های یهودستیزانه‌ای که در برخی نامه‌های شخصی‌اش دیده می‌شود، همواره محل بحث و انتقاد بوده است. با وجود این تناقض‌ها، آلفرد نوبل شخصیتی پیچیده و تأثیرگذار باقی مانده است؛ مردی که هم ابزار ویرانی ساخت و هم یکی از مهم‌ترین نهادهای تقدیر از علم، ادبیات و صلح را بنیان گذاشت.

بخشی از کتاب آلفرد نوبل

«با از دست رفتن حامی و خریدار اصلی تسلیحات، پدر آلفرد نوبل ناگهان در بحران مالی شدیدی گرفتار شد. آلفرد که اکنون جوان و در اوایل بیست‌سالگی بود، به‌عنوان نمایندهٔ خانواده انتخاب شد و به‌زودی برای یافتن سرمایه‌گذار در کسب‌وکار خانوادگی، با بانکداران سراسر اروپا دیدار کرد. اما هیچ‌کس تمایلی نشان نداد و سرانجام درهای شرکت نوبل و پسران بسته شد و خانواده مجبور شدند با پذیرش خسارت، کسب‌وکار را بفروشند.»