کتاب نگاهی بر دست بافته های خنجشت فارس

کتاب نگاهی بر دست بافته‌های خنجشت فارس نوشته‌ی زینب شریفی اثری پژوهشی درباره‌ی هنر و فرهنگ دست‌بافی در روستای خنجشت از توابع شهرستان اقلید استان فارس است. این کتاب با رویکردی مردم‌نگارانه و تاریخی، به بررسی پیشینه، ساختار، مواد اولیه، ابزار، شیوه‌های بافت و نقوش دست‌بافته‌های این منطقه می‌پردازد. نویسنده با حضور میدانی در روستا، گفت‌وگو با اهالی و مشاهده‌ی کارگاه‌های قالی‌بافی، تلاش کرده است تصویری جامع از هنر دست‌بافی و ارتباط آن با فرهنگ، اسطوره‌ها و زندگی روزمره‌ی مردم خنجشت ارائه دهد. نشر نسل فرهیخته آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نگاهی بر دست بافته های خنجشت فارس

کتاب نگاهی بر دست بافته‌های خنجشت فارس به قلم زینب شریفی، اثری پژوهشی و مستند درباره‌ی هنر دست‌بافی در یکی از مناطق کمتر شناخته‌شده‌ی استان فارس است. این کتاب در چهار فصل اصلی تدوین شده و با مقدمه‌ای درباره‌ی اهمیت هنرهای صناعی در فرهنگ ایرانی آغاز می‌شود. فصل نخست به معرفی روستای خنجشت، پیشینه‌ی تاریخی، موقعیت جغرافیایی، تبارشناسی و ارتباط آن با ایل قشقایی اختصاص دارد. فصل دوم به معرفی و دسته‌بندی انواع دست‌بافته‌ها مانند قالی، گبه، گلیم، چنته و رختخواب‌پیچ می‌پردازد و ساختار و کاربرد هر یک را شرح می‌دهد. فصل سوم به مواد اولیه، ابزار و شیوه‌های بافت، از جمله تاریخچه‌ی فرش خنجشت، فرآیند تهیه‌ی پشم، رنگرزی طبیعی و ابزارهای سنتی می‌پردازد. فصل چهارم نیز به بررسی نقوش و طرح‌های رایج در دست‌بافته‌ها، ریشه‌های اسطوره‌ای و فرهنگی آن‌ها و ارتباطشان با زندگی و باورهای مردم منطقه اختصاص یافته است. کتاب با بهره‌گیری از منابع میدانی و روایت‌های محلی، تصویری زنده از پیوند هنر، سنت و هویت بومی ارائه می‌کند.

خلاصه کتاب نگاهی بر دست بافته های خنجشت فارس

کتاب نگاهی بر دست بافته‌های خنجشت فارس اثری پژوهشی است که با مقدمه‌ای درباره‌ی جایگاه هنرهای صناعی در فرهنگ ایرانی آغاز می‌شود. نویسنده در ابتدا به دلایل انتخاب موضوع و دشواری‌های تحقیق در این حوزه اشاره کرده و اهمیت نقوش و تنوع آن‌ها را در دست‌بافته‌های خنجشت برجسته می‌کند. فصل اول به معرفی روستای خنجشت و شهرستان اقلید می‌پردازد. در این بخش، موقعیت جغرافیایی، پیشینه‌ی تاریخی، تبارشناسی و وجه تسمیه‌ی روستا بررسی شده است. همچنین نقش ایل قشقایی و دیگر طوایف در شکل‌گیری فرهنگ و هنر بافندگی منطقه توضیح داده می‌شود. در فصل دوم، انواع دست‌بافته‌های خنجشت معرفی و دسته‌بندی می‌شوند. این دست‌بافته‌ها به دو گروه پرزدار (مانند قالی و گبه) و بدون پرز (مانند گلیم و رختخواب‌پیچ) تقسیم شده‌اند. ویژگی‌های ساختاری، کاربردها و نقوش هر یک از این بافته‌ها به تفصیل شرح داده شده است. برای نمونه، گبه‌های خنجشت با پرزهای بلند و نقوش متنوع، گلیم‌ها با رنگ‌های تند و نقش‌های هندسی و چنته‌ها به عنوان کیف‌های سنتی معرفی شده‌اند. فصل سوم به مواد اولیه و ابزار بافندگی اختصاص دارد. فرآیند تهیه و شستشوی پشم، ریسندگی سنتی، رنگرزی با مواد طبیعی مانند روناس و زعفران، و ابزارهایی چون دار قالی، شانه و قیچی شرح داده شده‌اند. نویسنده به تفاوت‌های ریسندگی دستی و ماشینی و تأثیر آن بر کیفیت بافته‌ها اشاره کرده است. در فصل چهارم، نقوش و طرح‌های دست‌بافته‌های خنجشت بررسی می‌شوند. این نقوش به چهار دسته‌ی گیاهی، انسانی، حیوانی و هندسی تقسیم شده‌اند. نقش‌هایی مانند درخت زندگی، سرو، بته‌جقه، گل انگوری و نقوش داستانی با ریشه‌های اسطوره‌ای و فرهنگی معرفی شده‌اند. ارتباط نقوش با باورها، اسطوره‌ها و زندگی روزمره‌ی مردم روستا نیز مورد توجه قرار گرفته است. در مجموع، کتاب با رویکردی تحلیلی و میدانی، هنر دست‌بافی خنجشت را به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و هویت بومی معرفی و مستندسازی کرده است.

چرا باید کتاب نگاهی بر دست بافته های خنجشت فارس را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی پژوهشی و میدانی، اطلاعاتی دقیق و مستند درباره‌ی هنر دست‌بافی در یکی از مناطق کمتر شناخته‌شده‌ی ایران ارائه می‌دهد. ویژگی شاخص آن، توجه به پیوند میان هنر، فرهنگ و زندگی روزمره‌ی مردم خنجشت است. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، نه‌تنها با انواع دست‌بافته‌ها، مواد اولیه، ابزار و شیوه‌های بافت آشنا می‌شود، بلکه با ریشه‌های اسطوره‌ای و فرهنگی نقوش و تأثیر آن‌ها بر هویت بومی نیز مواجه خواهد شد. کتاب با بهره‌گیری از روایت‌های محلی و تصاویر مستند، تصویری زنده از سنت‌های بافندگی و نقش زنان در حفظ این هنر ارائه می‌کند. همچنین، به دلیل نبود منابع جامع درباره‌ی دست‌بافته‌های خنجشت، این اثر می‌تواند مرجعی ارزشمند برای پژوهشگران، هنرمندان و علاقه‌مندان به صنایع دستی و فرهنگ بومی باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران حوزه‌ی هنر و صنایع دستی، دانشجویان مردم‌شناسی و تاریخ، علاقه‌مندان به فرش و دست‌بافته‌های ایرانی، فعالان حوزه‌ی میراث فرهنگی و کسانی که دغدغه‌ی حفظ و شناخت فرهنگ‌های بومی دارند پیشنهاد می‌شود.