کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن نوشته‌ی علامه محمدتقی جعفری اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزه‌ی فلسفه و انسان‌شناسی دینی است که به بررسی مفهوم حرکت و تحول در جهان و انسان از منظر قرآن می‌پردازد. این کتاب با رویکردی فلسفی و قرآنی تلاش کرده است تا مفاهیم بنیادینی مانند حرکت، تحول، کمال و تکامل را در بستر آیات و آموزه‌های قرآنی واکاوی کند و نسبت آن‌ها را با مباحث فلسفی و علمی روشن سازد. ساختار کتاب شامل دو بخش اصلی است: بخش نخست به تحلیل حرکت و تحول در جهان هستی و انسان از منظر فلسفه و علم و سپس از دیدگاه قرآن می‌پردازد؛ بخش دوم نیز با عنوان «انسان در افق قرآن» به بررسی ویژگی‌ها و ابعاد وجودی انسان در نگاه قرآنی اختصاص یافته است. مؤسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه جعفری این کتاب را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

حرکت و تحول از دیدگاه قرآن اثری است که با محوریت تحلیل فلسفی و قرآنی به یکی از بنیادی‌ترین پرسش‌های انسان درباره‌ی فلسفه‌ی زندگی، ماهیت هستی و جایگاه انسان در آن می‌پردازد. علامه جعفری در این کتاب ابتدا به بررسی دیدگاه‌های فلسفی و علمی درباره‌ی حرکت و تحول می‌پردازد و سپس با استناد به آیات قرآن تلاش می‌کند تصویری روشن از پویایی و دگرگونی در جهان و انسان ارائه دهد. کتاب در دو بخش تنظیم شده است: بخش نخست به مباحث نظری و فلسفی درباره‌ی حرکت و تحول اختصاص دارد و در ادامه با تحلیل آیات قرآنی، تفاوت نگاه قرآن با سایر مکاتب فکری را برجسته می‌کند. بخش دوم با عنوان «انسان در افق قرآن» به واکاوی ویژگی‌های انسان، ظرفیت‌های وجودی، نقاط ضعف و قوت و نقش ایمان و قانون در رشد و سقوط جوامع انسانی می‌پردازد. این اثر با زبانی تحلیلی و استدلالی، مخاطب را به تأمل درباره‌ی رابطه‌ی ثابت‌ها و متغیرها، نقش قوانین در طبیعت و اجتماع و جایگاه انسان در مسیر کمال دعوت می‌کند. حرکت و تحول از دیدگاه قرآن نه‌تنها به دغدغه‌های فلسفی پاسخ می‌دهد بلکه با رویکردی قرآنی، افق‌های تازه‌ای برای فهم پویایی هستی و انسان می‌گشاید.

خلاصه کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

خلاصه‌ی محتوای کتاب به شرح زیر است: حرکت و تحول از دیدگاه قرآن با طرح پرسش‌هایی بنیادین درباره‌ی فلسفه‌ی زندگی و جایگاه انسان در هستی آغاز می‌شود. نویسنده ابتدا به نقد سطحی‌نگری رایج در انسان‌شناسی می‌پردازد و ضرورت بازنگری در شناخت انسان از منظر قرآن را مطرح می‌کند. در بخش نخست، مفاهیم حرکت و تحول از دیدگاه فلسفه و علم بررسی شده و به منابع درون‌ذاتی و برون‌ذاتی حرکت اشاره شده است. نویسنده با تحلیل انواع حرکت (حرکت رو به تشکل، رو به انحلال و حرکت در مجرای موقعیت‌های مستمر) و نقش قوانین ثابت در دل تحولات، به این نتیجه می‌رسد که هیچ پدیده‌ای بدون پیروی از قوانین ثابت قابل تبیین نیست. در ادامه کتاب به بررسی دیدگاه قرآن درباره‌ی حرکت و تحول می‌پردازد. آیات متعددی درباره‌ی دگرگونی جهان هستی و انسان تحلیل می‌شوند و تفاوت نگاه قرآن با مکاتب فلسفی درباره‌ی تکامل و هدفمندی هستی برجسته می‌شود. نویسنده تأکید می‌کند که قرآن، حرکت و تحول را نه صرفاً به‌عنوان یک پدیده‌ی فیزیکی بلکه به‌عنوان جریانی هدفمند و وابسته به مشیت الهی معرفی می‌کند. در بخش دوم، ویژگی‌های انسان در افق قرآن بررسی می‌شود: انسان موجودی است که همواره در معرض تحول، ضعف، قدرت، جدل، اعتدال و طغیان قرار دارد و تنها در سایه‌ی ایمان و قانون می‌تواند به رشد واقعی دست یابد. نقش ایمان، تقوا، دانش و عدالت اجتماعی در تعالی فرد و جامعه از دیگر محورهای این بخش است. نویسنده با تحلیل آیات و روایات نشان می‌دهد که سقوط یا اعتلای جوامع انسانی نیز تابع قوانین و سنت‌های الهی است و بی‌توجهی به این قوانین، جوامع را به سمت نابودی سوق می‌دهد.

چرا باید کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن را بخوانیم؟

حرکت و تحول از دیدگاه قرآن اثری است که با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، مفاهیم بنیادین فلسفه و انسان‌شناسی را با آموزه‌های قرآنی پیوند می‌زند. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تری از رابطه‌ی انسان با جهان، نقش قوانین ثابت در دل تحولات و معنای پویایی و کمال در زندگی هستند، فرصت مناسبی برای تأمل و بازاندیشی فراهم می‌کند. نویسنده با بررسی دقیق آیات و تحلیل فلسفی نشان داده است که نگاه قرآن به حرکت و تحول، فراتر از برداشت‌های صرفاً علمی یا فلسفی است و ابعاد معنوی و هدفمند هستی را برجسته می‌سازد. همچنین بخش دوم کتاب با تمرکز بر ویژگی‌های انسان در قرآن، زمینه‌ای برای خودشناسی و بازنگری در رفتار فردی و اجتماعی فراهم می‌آورد. مطالعه‌ی این اثر می‌تواند به درک بهتر از پویایی هستی، نقش انسان در مسیر کمال و اهمیت ایمان و عدالت در رشد فرد و جامعه کمک کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان فلسفه، قرآن‌پژوهی، انسان‌شناسی و کسانی که دغدغه‌ی فهم رابطه‌ی انسان و جهان را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای پژوهشگران حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی که به‌دنبال تحلیل‌های عمیق درباره‌ی تحول فردی و اجتماعی هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

«در عین حال، فراموش نمی‌کنیم که دربارۀ حرکت و تحول، سه مسئلۀ مهم همواره مورد اختلاف بوده و شاید با نظر به مشکلات لاینحلی که در مقابل آن دیده می‌شود، در آینده‌های بسیار طولانی نیز تکلیف آن‌ها به صورت قاطعانه و مبرهن تعیین نشود. این مسائل عبارتند از: ۱ـ تعریف حرکت و تحول ۲ـ نحوۀ ربط متغیرها به ثابت‌های عینی و محسوس ۳ـ نتیجه‌گیری‌های فلسفی از حرکت و تحول اختلاف در مسائل سه‌گانۀ مذکور به جای آنکه موجب گسترش نظریات و بسط بررسی‌های عالی و تکامل‌یافته‌تر گردد، متأسفانه به لحاظ نظری، عامل تضادهایی شده است که مسئله را احیاناً از دیدگاه فلسفی غیر قابل حل می‌نماید و این موضوع ـ در نهایت ـ متفکران و به تبع پیروان و طرفدارانشان را به صف‌آرایی‌های خصمانه کشانده است. ما می‌دانیم که از آغاز تاریخ تماس بشر با جهان طبیعت و قلمرو انسان تا کنون، موضوع حرکت و تحول، در مقابل مشاهده‌های حسی و علمی و دریافت‌های فلسفی قرار داشته و تمام شئون زندگی مادی و معنوی را در روبنای خود قرار داده و بر ماهیت آن نیز سایه انداخته است. با لحاظ این فرض، نباید اختلاف در تعریف حقیقت حرکت و یا ربط حرکت به ثابت‌ها و نتیجه‌گیری‌های مکتبی در مورد این پدیدۀ اساسی و شناخت آن موجب بروز و هجوم مناقشات ضد و نقیض ارباب نظرگاه‌های مکتب‌های مختلف شود».