کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن نوشته‌ی علامه محمدتقی جعفری اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزه‌ی فلسفه و انسان‌شناسی دینی است که به بررسی مفهوم حرکت و تحول در جهان و انسان از منظر قرآن می‌پردازد. این کتاب با رویکردی فلسفی و قرآنی، تلاش کرده است تا مفاهیم بنیادینی مانند حرکت، تحول، کمال و تکامل را در بستر آیات و آموزه‌های قرآنی واکاوی کند و نسبت آن‌ها را با مباحث فلسفی و علمی روشن سازد. ساختار کتاب شامل دو بخش اصلی است: بخش نخست به تحلیل حرکت و تحول در جهان هستی و انسان از منظر فلسفه و علم و سپس از دیدگاه قرآن می‌پردازد؛ بخش دوم نیز با عنوان «انسان در افق قرآن» به بررسی ویژگی‌ها و ابعاد وجودی انسان در نگاه قرآنی اختصاص یافته است. موسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه جعفری این کتاب را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

حرکت و تحول از دیدگاه قرآن اثری است که با محوریت تحلیل فلسفی و قرآنی، به یکی از بنیادی‌ترین پرسش‌های انسان درباره‌ی فلسفه‌ی زندگی، ماهیت هستی و جایگاه انسان در آن می‌پردازد. علامه جعفری در این کتاب، ابتدا به بررسی دیدگاه‌های فلسفی و علمی درباره‌ی حرکت و تحول می‌پردازد و سپس با استناد به آیات قرآن، تلاش می‌کند تصویری روشن از پویایی و دگرگونی در جهان و انسان ارائه دهد. کتاب در دو بخش تنظیم شده است: بخش نخست به مباحث نظری و فلسفی درباره‌ی حرکت و تحول اختصاص دارد و در ادامه، با تحلیل آیات قرآنی، تفاوت نگاه قرآن با سایر مکاتب فکری را برجسته می‌کند. بخش دوم با عنوان «انسان در افق قرآن» به واکاوی ویژگی‌های انسان، ظرفیت‌های وجودی، نقاط ضعف و قوت و نقش ایمان و قانون در رشد و سقوط جوامع انسانی می‌پردازد. این اثر با زبانی تحلیلی و استدلالی، مخاطب را به تأمل درباره‌ی رابطه‌ی ثابت‌ها و متغیرها، نقش قوانین در طبیعت و اجتماع و جایگاه انسان در مسیر کمال دعوت می‌کند. حرکت و تحول از دیدگاه قرآن نه‌تنها به دغدغه‌های فلسفی پاسخ می‌دهد، بلکه با رویکردی قرآنی، افق‌های تازه‌ای برای فهم پویایی هستی و انسان می‌گشاید.

خلاصه کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

این کتاب غیرداستانی است و خلاصه‌ی محتوایی آن به شرح زیر است: حرکت و تحول از دیدگاه قرآن با طرح پرسش‌هایی بنیادین درباره‌ی فلسفه‌ی زندگی و جایگاه انسان در هستی آغاز می‌شود. نویسنده ابتدا به نقد سطحی‌نگری رایج در انسان‌شناسی می‌پردازد و ضرورت بازنگری در شناخت انسان از منظر قرآن را مطرح می‌کند. در بخش نخست، مفاهیم حرکت و تحول از دیدگاه فلسفه و علم بررسی شده و به منابع درون‌ذاتی و برون‌ذاتی حرکت اشاره شده است. نویسنده با تحلیل انواع حرکت (حرکت رو به تشکل، رو به انحلال و حرکت در مجرای موقعیت‌های مستمر) و نقش قوانین ثابت در دل تحولات، به این نتیجه می‌رسد که هیچ پدیده‌ای بدون پیروی از قوانین ثابت قابل تبیین نیست. در ادامه، کتاب به بررسی دیدگاه قرآن درباره‌ی حرکت و تحول می‌پردازد. آیات متعددی درباره‌ی دگرگونی جهان هستی و انسان تحلیل می‌شوند و تفاوت نگاه قرآن با مکاتب فلسفی درباره‌ی تکامل و هدفمندی هستی برجسته می‌شود. نویسنده تأکید می‌کند که قرآن، حرکت و تحول را نه صرفاً به‌عنوان یک پدیده‌ی فیزیکی، بلکه به‌عنوان جریانی هدفمند و وابسته به مشیت الهی معرفی می‌کند. در بخش دوم، ویژگی‌های انسان در افق قرآن بررسی می‌شود: انسان موجودی است که همواره در معرض تحول، ضعف، قدرت، جدل، اعتدال و طغیان قرار دارد و تنها در سایه‌ی ایمان و قانون می‌تواند به رشد واقعی دست یابد. نقش ایمان، تقوا، دانش و عدالت اجتماعی در تعالی فرد و جامعه از دیگر محورهای این بخش است. نویسنده با تحلیل آیات و روایات، نشان می‌دهد که سقوط یا اعتلای جوامع انسانی نیز تابع قوانین و سنت‌های الهی است و بی‌توجهی به این قوانین، جوامع را به سمت نابودی سوق می‌دهد.

چرا باید کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن را بخوانیم؟

حرکت و تحول از دیدگاه قرآن اثری است که با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، مفاهیم بنیادین فلسفه و انسان‌شناسی را با آموزه‌های قرآنی پیوند می‌زند. این کتاب برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تری از رابطه‌ی انسان با جهان، نقش قوانین ثابت در دل تحولات و معنای پویایی و کمال در زندگی هستند، فرصت مناسبی برای تأمل و بازاندیشی فراهم می‌کند. نویسنده با بررسی دقیق آیات و تحلیل فلسفی، نشان داده است که نگاه قرآن به حرکت و تحول، فراتر از برداشت‌های صرفاً علمی یا فلسفی است و ابعاد معنوی و هدفمند هستی را برجسته می‌سازد. همچنین، بخش دوم کتاب با تمرکز بر ویژگی‌های انسان در قرآن، زمینه‌ای برای خودشناسی و بازنگری در رفتار فردی و اجتماعی فراهم می‌آورد. مطالعه‌ی این اثر می‌تواند به درک بهتر از پویایی هستی، نقش انسان در مسیر کمال و اهمیت ایمان و عدالت در رشد فرد و جامعه کمک کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان فلسفه، قرآن‌پژوهی، انسان‌شناسی و کسانی که دغدغه‌ی فهم رابطه‌ی انسان و جهان را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای پژوهشگران حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی که به دنبال تحلیل‌های عمیق درباره‌ی تحول فردی و اجتماعی هستند، مفید است.

بخشی از کتاب حرکت و تحول از دیدگاه قرآن

«درعین حال, فراموش نمی‌کنیم که دربارةُ حرکت و تحول. سه مسألا مهم همواره مورد احتلاف بوده و شاید با نظر به مشکلات لاینحلی که در مقابل آن دیده می‌شوده در آینده‌های بسیار طولانی نیز تکلیف آن‌ها به صورت قاطعانه و مبرهن تعیین نشود. این مسائل عبارتند از: ۱-تعریف حرکت و تحوّل ۲-نحوة ربط متغیّرها به ثابت‌های عینی و محسوس ۳-نتیجه گیری‌های فلسفی از حرکت و تحوّل اختلاف در مسائل سه گانه مذکون به جای آن‌که موجب گسترش نظریات و بسط بررسی‌های عالی و تکامل یافته تر گردد. متأسفانه به لحاظ نظری عامل تضادهایی شده است که مسأله را احیاناً از دیدگاه فلسفی غیر قابل حل می‌نماید و این موضوع -در نهایت -متفکران و به تبع پیروان و طرفداران‌شان را به صف‌آرایی‌های حصمانه کشانده است. ما می‌دانیم که از آغاز تاریخ تماس بشر با جهان طبیعت و قلمرو انسان تا کنون، موضوع حرکت و تحوّل، در مقابل مشاهده‌های حسّی و علمی و دریافت‌های فلسفی قرار داشته و تمام شون زندگی ماذی و معنوی را در روبنای خود قرار داده و بر ماهیّت آن نیز سایه انداخته است. با لحاظ این فرض، نباید اختلاف در تعریف حقیقت حرکت و یا ربط حرکت به ثابت‌ها و نتیجه گیری‌های مکتبی در مورد این پدیده اساسی و شناختِ آن، موجب بروز و هجوم مناقشات ضد و نقیض ارباب نظرگاه‌های مکتب‌های مختلف شود.»