کتاب تقویم مورچه

کتاب تقویم مورچه نوشته‌ ترانه واحد و با ترجمه‌ فاطمه جهان‌بخشی، دینا قاسمی و تمنا فرهادی، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه آذربایجانی است که انتشارات اوغوزخان آن را منتشر کرده است. این کتاب با نگاهی به زندگی روزمره، سنت‌ها و دغدغه‌های مردم روستاهای آذربایجان، روایت‌هایی را پیش روی مخاطب می‌گذارد که در عین سادگی، سرشار از لایه‌های عمیق انسانی و اجتماعی هستند. داستان‌ها اغلب با زبانی تصویری و توصیفاتی ملموس، به سراغ شخصیت‌هایی می‌روند که در دل طبیعت و جامعه‌ای کوچک، با چالش‌های زندگی، مرگ، آرزو و تغییر دست‌وپنجه نرم می‌کنند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تقویم مورچه

کتاب تقویم مورچه اثر ترانه واحد، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که ریشه در فرهنگ و زندگی مردم آذربایجان دارد. این داستان‌ها با الهام از سنت‌ها، باورها و فضای روستاهای کوچک، به روایت زندگی شخصیت‌هایی می‌پردازند که هرکدام با دغدغه‌ها و آرزوهای خاص خود درگیرند. کتاب تقویم مورچه در هر داستان، جهانی مستقل اما مرتبط با دیگر روایت‌ها را شکل می‌دهد؛ از مراسم سوگواری و عروسی گرفته تا آرزوهای سرکوب‌شده و تلاش برای تغییر.

ترانه واحد با بهره‌گیری از عناصر بومی، زبان محلی و تصویرسازی‌های قوی، فضایی خلق کرده است که خواننده را به دل روستاها و میان آدم‌های ساده اما پررمزوراز می‌برد. تقویم مورچه نه‌تنها بازتابی از زندگی سنتی و ارزش‌های جمعی است، بلکه به مسائل فردی، آزادی، عدالت و هویت نیز می‌پردازد. کتاب تقویم مورچه با ترجمه‌ی سه مترجم، تلاش کرده است تا حال‌وهوای خاص داستان‌های آذربایجانی را به فارسی منتقل کند و مخاطب را با دنیایی متفاوت و درعین‌حال آشنا روبه‌رو سازد.

خلاصه داستان تقویم مورچه

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

تقویم مورچه با داستان‌هایی آغاز می‌شود که در روستایی کوچک و دورافتاده به نام جموگلین می‌گذرد؛ جایی که سنت‌ها و آیین‌های خاص، زندگی مردم را شکل داده‌اند. شخصیت محوری این بخش، جمو است؛ فردی که با وجود فقر مادی، گنجینه‌ای از مهربانی و حضور معنوی برای روستا به‌شمار می‌آید. او مراسم سوگواری و عروسی را با دف و نغمه‌هایش برگزار می‌کند و نقش واسطه‌ای میان مردم و جهان معنوی دارد. در این روستا، مرگ و زندگی با هم آمیخته‌اند و حتی خاک‌سپاری مردگان در حیاط خانه‌ها انجام می‌شود.

در داستانی دیگر، راوی به شکل گردوغبار درمی‌آید و از زاویه‌ای متفاوت به زندگی انسان‌ها نگاه می‌کند. این روایت، مفاهیمی چون آزادی، رهایی از قیدوبندها و پوچی برخی ارزش‌های اجتماعی را به چالش می‌کشد. گردوغبارشدن، استعاره‌ای از رهایی و فاصله‌گرفتن از دغدغه‌های روزمره است؛ جایی که دیگر پول، قدرت و قوانین انسانی معنای خود را از دست می‌دهند و تنها قوانین طبیعت و خدا باقی می‌مانند.

داستان صفی، پسری با آرزوهای بزرگ اما ذهنی آشفته، یکی دیگر از روایت‌های کتاب است. صفی در آرزوی داشتن اسب سفید، با پدری سخت‌گیر و مادری نگران روبه‌روست. او برای رسیدن به آرزویش، دست به کارهایی می‌زند که سرانجامی تلخ برایش رقم می‌زند و مرز میان رویا و واقعیت را برایش محو می‌کند. در بخش دیگری، ماجرای نفتالی و گل‌احمد روایت می‌شود؛ دو پیرمرد که دغدغه تغییر و جوانی دوباره دارند. نفتالی با تشویق گل‌احمد، ظاهر و سبک زندگی‌اش را تغییر می‌دهد و حتی تا آن‌سوی دنیا برای یافتن عشق سفر می‌کند. این داستان، به موضوعاتی چون هویت، سنت، آزادی فردی و جسارت برای تغییر می‌پردازد.

در داستان مرد درنایی، آقای الف که از زندگی انسانی خسته شده، آرزو می‌کند به درنا تبدیل شود و این آرزو به واقعیت می‌پیوندد. او در قالب پرنده، میان گذشته انسانی و آینده‌ای ناشناخته سرگردان است و با مفهوم حافظه، ریشه‌ها و بازگشت به خانه دست‌وپنجه نرم می‌کند. این روایت، مرز میان انسان و طبیعت، فراموشی و یادآوری را به تصویر می‌کشد. در مجموع، تقویم مورچه با روایت‌هایی چندلایه، به سراغ مفاهیمی چون مرگ، آزادی، تغییر، عدالت و هویت می‌رود و با زبانی شاعرانه و تصویری، زندگی مردمان ساده اما عمیق را به تصویر می‌کشد.

چرا باید کتاب تقویم مورچه را بخوانیم؟

تقویم مورچه با روایت‌هایی که از دل فرهنگ و زندگی روستایی آذربایجان برآمده‌اند، فرصتی برای آشنایی با جهان‌بینی و دغدغه‌های مردمانی فراهم می‌کند که در عین سادگی، با مسائل پیچیده‌ی انسانی روبه‌رو هستند. این کتاب با داستان‌هایی که گاه واقع‌گرا و گاه خیال‌انگیز هستند، مرز میان واقعیت و رویا را بارها جابه‌جا می‌کند و مخاطب را به تأمل درباره‌ی مفاهیمی چون آزادی، عدالت، تغییر و هویت فردی و جمعی وا‌می‌دارد. زبان تصویری و روایت‌های چندلایه، امکان همذات‌پنداری با شخصیت‌ها و تجربه‌ی زیستن در فضایی متفاوت را فراهم می‌کند. همچنین، ترجمه‌ی کتاب تلاش کرده است تا حال‌وهوای بومی و لحن خاص داستان‌ها را حفظ کند و مخاطب فارسی‌زبان را به دنیایی تازه ببرد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان داستان‌های کوتاه، دوست‌داران فرهنگ و ادبیات آذربایجان، کسانی که دغدغه‌ی هویت، تغییر، آزادی و عدالت دارند و همچنین افرادی که به روایت‌های چندلایه و نمادین علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌شود. کتاب تقویم مورچه نه‌تنها برای علاقه‌مندان به ادبیات داستانی، بلکه برای کسانی که به دنبال کشف فرهنگ‌ها و روایت‌های کمتر شنیده‌شده هستند، اثری قابل‌توجه است.

درباره ترانه واحد

ترانه واحد با نام کامل ترانه واحد قیزی محمدووا در سال ۱۹۷۱ در روستای میشنی از منطقه‌ی لاچین جمهوری آذربایجان به دنیا آمد. او دانش‌آموخته‌ی دانشکده‌ی روزنامه‌نگاری دانشگاه دولتی باکو است. از جمله کتاب‌های او می‌توان به کتاب داستان‌های بالاتر از بهشت (۲۰۱۳)، کتاب روزنامه‌نگاری نود امضا (۲۰۱۴) و تقویم مورچه (۲۰۲۱) اشاره کرد. کتاب داستان‌های بالاتر از بهشت برای اولین بار در شهر قیصریه ترکیه و کتاب تقویم مورچه برای اولین بار توسط انتشارات بنیاد ادبیات ترک استانبول در انتشارات تورای و در همان سال توسط انتشارات قانون در آذربایجان منتشر شد. از جمله جوایز و افتخارات او می‌توان به دریافت جایزه در چهارمین مسابقه‌ی بین‌المللی داستان‌نویسی محمود کاشغری، کسب مقام اول مسابقه‌ی بین‌المللی روزنامه‌نگاران آلتین قورای در جمهوری باشقیرستان در سال ۲۰۱۹ و دریافت جایزه‌ی حسن‌بیگ زردابی، یکی از معتبرترین جوایز رسانه‌ای کشور آذربایجان اشاره کرد.

قسمتی از کتاب تقویم مورچه

«زندگی... حباب توهمی در نوک عصای جادوگر پیر، بال‌های تیز شاه‌ماهی به‌مانند تیغ، مرواریدی زاده شده از اشک‌های حلزون، اولین جیک‌جیک جوجه‌ی چلچله‌ی زرد منقار، زمزمه‌ی رودخانه‌ای که برای خودش ترانه می‌خواند، لبخند کارگردانی بااستعداد که به هرکس نقشی برای زیستن و مردن می‌دهد... و داستان‌های کسانی که با بهانه‌های کوچک به شکل غبار، لک‌لک و درخت در «تقویم مورچه‌ها» زندگی می‌کنند.»