کتاب راهنمای توانبخشی شناختی

راهنمای توانبخشی شناختی پیاده‌سازی اصول مبتنی بر شواهد در عمل کتابی تخصصی در حوزه عصب‌روان‌شناسی بالینی و توانبخشی است که به قلم ادموند سی. هاسکینز و با همکاری نویسندگان و ویراستارانی چون کیت سیسرون، کریستن دامز-اوکانر، ربکا ابرل، دونا لانگنبان و آمی شاپیرو-روزنبام نگاشته شده است. این اثر با ترجمه ماه‌گل توکلی و گلیتا امساکی، توسط انتشارات دانشگاه اصفهان منتشر شده است. کتاب حاضر به ارائه تکنیک‌ها و پروتکل‌های گام‌به‌گام برای توانبخشی شناختی مبتلایان به آسیب مغزی و سایر اختلالات شناختی می‌پردازد و ساختار آن به گونه‌ای طراحی شده که درمانگران و دانشجویان علوم شناختی بتوانند به‌صورت عملیاتی و مبتنی بر شواهد، برنامه‌های درمانی را اجرا کنند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب راهنمای توانبخشی شناختی

راهنمای توانبخشی شناختی پیاده‌سازی اصول مبتنی بر شواهد در عمل، اثری از ادموند سی. هاسکینز و همکاران است که به‌عنوان یک منبع جامع برای درمانگران، دانشجویان و پژوهشگران حوزه توانبخشی شناختی تدوین شده است. این کتاب با تکیه‌بر پژوهش‌های مروری و تجربیات بالینی، به ارائه راهبردها و پروتکل‌های درمانی برای نقایص کارکردهای اجرایی، حافظه، توجه، غفلت یک‌طرفه و روابط اجتماعی می‌پردازد. ساختار کتاب شامل شش فصل اصلی است که هرکدام به یکی از حوزه‌های کلیدی توانبخشی شناختی اختصاص یافته‌اند. در هر فصل، پس از معرفی مبانی نظری و پژوهشی، دستورالعمل‌های عملیاتی و نمونه اهداف درمانی ارائه شده است. همچنین، کتاب با ارائه واژه‌نامه‌های تخصصی و فرم‌های ارزیابی، استفاده از آن را برای دانشجویان و درمانگران تسهیل کرده است. نویسندگان با رویکردی بین‌رشته‌ای و مبتنی بر شواهد، تلاش کرده‌اند تا راهکارهایی کاربردی و قابل اجرا در محیط بالینی ارائه دهند و به‌ویژه به نیازهای بیماران آسیب‌دیده مغزی توجه ویژه داشته‌اند.

خلاصه کتاب راهنمای توانبخشی شناختی

راهنمای توانبخشی شناختی پیاده‌سازی اصول مبتنی بر شواهد در عمل، با هدف ارائه راهکارهای عملی و مبتنی بر شواهد برای درمانگران حوزه توانبخشی شناختی تدوین شده است. کتاب با مقدمه‌ای درباره اصول و اهداف توانبخشی شناختی آغاز می‌شود و سپس در پنج فصل، به‌صورت گام‌به‌گام به پروتکل‌های درمانی برای نقایص کارکردهای اجرایی، حافظه، توجه، غفلت یک‌طرفه و روابط اجتماعی می‌پردازد. در فصل اول، مبانی نظری، ساختار درمان و مراحل کلی فرایند درمان شامل ارزیابی، برنامه‌ریزی، اجرا و پایش پیشرفت شرح داده شده است. نویسندگان تأکید کرده‌اند که هدف اصلی توانبخشی شناختی، ارتقای کیفیت زندگی، استقلال و عملکرد روزانه بیماران است. در این بخش، تفاوت میان راهبردهای بیرونی (مانند دفتر یادداشت و ابزارهای الکترونیکی) و راهبردهای درونی (مانند خودسرنخ‌دهی و گفت‌وگو با خود) توضیح داده شده و اهمیت تنظیم اهداف فردی و تاکتیکی برای هر بیمار مورد توجه قرار گرفته است. در فصل‌های بعدی، هر حوزه شناختی به‌طور جداگانه بررسی شده است. برای هر نقص، ابتدا ویژگی‌ها و تأثیرات آن بر زندگی فرد شرح داده شده و سپس بر اساس شواهد پژوهشی، پروتکل‌های درمانی و راهبردهای آموزشی ارائه شده است. برای مثال، در بخش حافظه، استفاده از دفتر یادداشت و آموزش راهبردهای حافظه به تفصیل توضیح داده شده است. در بخش توجه، تمرین‌های تعمیم‌دهی و مدیریت فشار زمان مطرح شده‌اند. فصل غفلت یک‌طرفه به آموزش پایش دیداری و راهبردهای فعال‌سازی عضو بدن اختصاص یافته و در فصل روابط اجتماعی، درمان گروهی و فردی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی و ادراک هیجانی بررسی شده است. در سراسر کتاب، نمونه اهداف درمانی، فرم‌های ارزیابی و کاربرگ‌هایی برای ثبت پیشرفت بیماران ارائه شده تا درمانگران بتوانند روند درمان را به‌صورت عینی و قابل اندازه‌گیری دنبال کنند. همچنین، محدودیت‌های کاربرد راهنما و ضرورت آموزش تخصصی برای درمانگران مورد تأکید قرار گرفته است.

چرا باید کتاب راهنمای توانبخشی شناختی را بخوانیم؟

این کتاب با ارائه دستورالعمل‌های گام‌به‌گام و مبتنی بر شواهد، امکان برنامه‌ریزی و اجرای مداخلات توانبخشی شناختی را برای درمانگران فراهم می‌کند. ساختار منظم و ارائه نمونه اهداف درمانی، کاربرگ‌ها و فرم‌های ارزیابی، استفاده از کتاب را در محیط بالینی و آموزشی تسهیل کرده است. توجه به تفاوت‌های فردی بیماران، ارائه راهبردهای متنوع و تأکید بر همکاری بین درمانگر و بیمار از ویژگی‌های شاخص این اثر است. همچنین، کتاب با پوشش جامع حوزه‌های مختلف شناختی، نه‌تنها برای آسیب‌های مغزی بلکه برای سایر اختلالات شناختی نیز قابل استفاده است. وجود واژه‌نامه‌های تخصصی و توضیح اصطلاحات، مطالعه کتاب را برای دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم شناختی ساده‌تر کرده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به درمانگران، کاردرمانگران، روان‌شناسان، متخصصان گفتار و زبان، دانشجویان علوم شناختی و پژوهشگران حوزه توانبخشی شناختی پیشنهاد می‌شود. همچنین، برای افرادی که با بیماران آسیب‌دیده مغزی یا مبتلایان به اختلالات شناختی کار می‌کنند و به دنبال راهکارهای مبتنی بر شواهد و عملیاتی هستند، این کتاب مناسب است.

بخشی از کتاب راهنمای توانبخشی شناختی

هدف اصلی توانبخشی شناختی بهبود مشکلات مرتبط با آسیب برای ارتقای ایمنی، عملکرد روزانه، استقلال و کیفیت زندگی فرد است. پیشرفت به شیوه گام به گام و با تاکید بر اهداف درازمدت زیر حاصل می‌شود: جهت‌گیری نسبت به مشکل، آگاهی و تنظیم هدف: به بیمار کمک می‌شود تا مشکلات نیازمند به درمان را بشناسد و در تعیین اهداف درازمدت و کوتاه‌مدت با وی همکاری می‌شود. تنظیم هدف اولویت اصلی درمان است و باید به صورت فرایندی مشترک برای ایفای نقش بیمار در فرایند درمانی انجام شود. به علاوه، بیمار نیازمند فرصتی است تا در رابطه‌ای مثبت و همراه با حمایت هیجانی، از مشکلات مؤثر بر اهداف درازمدت خود آگاه شود. در این مرحله مهم است که توانمندی‌ها و منابع بیمار شناسایی و با او مطرح شوند تا احساس شرمساری و ناارزشمندی او کاهش یابد. جبران: هدف نهایی توانبخشی شناختی فراهم آوردن ابزارهای ضروری برای کمک به بیماران است تا با وجود مشکلات پایدار یا مزمن عملکردی مؤثر داشته باشند. هنگامی که روش‌های معمول فرد برای انجام امور دیگر امکان‌پذیر نباشند، روش‌های جدید برای دست‌یابی به دستاوردهای مشابه باید شناسایی شوند. برای مثال، استفاده از دفتر یادداشت یا برنامه‌ریز ممکن است با وجود باقی ماندن نقایص حافظه به فراموشی کمتر قرارهای بیمار منجر شود. درونی‌سازی: این واژه به فرآیند افزایش تدریجی خودمختاری در راهبردهای تمرین‌شده اشاره دارد تا استقلال در استفاده از راهبردها و ابزارهای جبرانی را تسهیل کند. هنگامی که افراد یاد می‌گیرند تکلیف یا مهارتی را انجام دهند، تمرین مکرر باعث جبران نقایص شناختی آن‌ها با تکیه کمتر بر عوامل بیرونی می‌شود.