کتاب عقد حبس

کتاب عقد حبس؛ تاریخچه، ماهیت و جایگاه آن در فقه امامیه و حقوق ایران نوشته‌ی محمدمعین شاهینی و محسن اسماعیلی، اثری پژوهشی در حوزه‌ی حقوق و فقه است که به بررسی یکی از عقود کمتر شناخته‌شده در نظام حقوقی ایران می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه امام صادق منتشر شده است و به‌صورت تخصصی به موضوع عقد حبس، سیر تاریخی، مفاهیم، اختلاف‌نظرها و جایگاه آن در فقه امامیه و حقوق ایران می‌پردازد. نویسندگان با رویکردی تحلیلی و توصیفی، تلاش کرده‌اند ابهامات و اجمال‌های موجود در منابع فقهی و حقوقی را درباره‌ی این عقد برطرف کنند و چهارچوبی روشن برای آن ارائه دهند. ساختار کتاب شامل بررسی مفهومی، تاریخی و تطبیقی عقد حبس و مقایسه‌ی آن با سایر عقود مشابه است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عقد حبس

عقد حبس اثری پژوهشی و تحلیلی است که به یکی از موضوعات کمتر پرداخته‌شده در حقوق ایران می‌پردازد. این کتاب با تمرکز بر مفهوم، تاریخچه و جایگاه عقد حبس، تلاش کرده است تا ابهامات و چالش‌های موجود در منابع فقهی و حقوقی را شناسایی و تحلیل کند. نویسندگان، محمدمعین شاهینی و محسن اسماعیلی، با بررسی دقیق منابع فقه امامیه و قوانین موضوعه، سیر تطور تاریخی این عقد را از متون روایی و فقهی تا حقوق معاصر ایران دنبال کرده‌اند. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا به مفهوم‌شناسی عقد حبس و کاربردهای مختلف آن در روایات، کلام فقها و حقوق‌دانان می‌پردازد و سپس با نقد و بررسی دیدگاه‌ها، به ارائه‌ی تعریفی جامع و دقیق از این عقد می‌رسد. در ادامه، معیّن یا نامعیّن بودن عقد حبس و آثار حقوقی آن بررسی شده و تفاوت‌های آن با عقود مشابه مانند وقف، عاریه، اجاره و هبه مورد توجه قرار گرفته است. کتاب با رویکردی توصیفی-تحلیلی، ضمن دسته‌بندی اقوال و نقد آن‌ها، تلاش دارد جایگاه عقد حبس را به‌عنوان یک عقد معیّن در حقوق ایران تثبیت کند و راه را برای پژوهش‌های بیشتر در این زمینه هموار سازد.

خلاصه کتاب عقد حبس

این کتاب غیرداستانی است و در این بخش به پیام‌ها و ایده‌های اصلی آن پرداخته می‌شود. کتاب عقد حبس با هدف رفع ابهام و اجمال از مفهوم و جایگاه عقد حبس در فقه امامیه و حقوق ایران تدوین شده است. نویسندگان ابتدا به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی حبس در قرآن، روایات و منابع فقهی می‌پردازند و نشان می‌دهند که کاربردهای واژه‌ی حبس در متون دینی و فقهی متنوع و گاه متداخل با مفاهیمی چون وقف و صدقه بوده است. سپس سیر تاریخی بحث از حبس در کلام فقها و حقوق‌دانان بررسی می‌شود تا اختلاف‌نظرها و نقاط ابهام روشن گردد. در بخش‌های بعدی، کتاب به نقد و تحلیل تعاریف مختلف از عقد حبس می‌پردازد و سه معنای اصلی برای آن استخراج می‌کند: معنای اعم، عام و خاص. نویسندگان با تکیه‌بر منابع فقهی و حقوقی، معنای عام حبس را به‌عنوان مبنای بررسی خود انتخاب می‌کنند و تلاش دارند نشان دهند که عقد حبس در حقوق ایران، برخلاف برخی دیدگاه‌ها، یک عقد معیّن است و احکام و آثار مشخصی دارد. در ادامه، تفاوت‌های عقد حبس با عقود مشابه مانند وقف، عاریه، اجاره و هبه به‌تفصیل بررسی می‌شود و جایگاه آن در قوانین موضوعه ایران با استناد به مواد قانونی و آرای قضایی تحلیل می‌گردد. کتاب در نهایت با جمع‌بندی یافته‌ها و ارائه‌ی پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده، چهارچوبی روشن برای شناخت و کاربرد عقد حبس در نظام حقوقی ایران ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب عقد حبس را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر یکی از موضوعات کمتر شناخته‌شده و پرابهام در حقوق ایران، فرصتی برای آشنایی عمیق‌تر با ساختار و کارکرد عقد حبس فراهم می‌کند. از ویژگی‌های شاخص آن می‌توان به تحلیل تطبیقی میان منابع فقهی و حقوقی، دسته‌بندی دقیق اقوال و نقد دیدگاه‌های مختلف اشاره کرد. مطالعه‌ی این اثر به مخاطب کمک می‌کند تا با ریشه‌های تاریخی و فقهی عقد حبس، تفاوت آن با سایر عقود و جایگاه آن در قوانین ایران آشنا شود. همچنین، کتاب با رفع ابهام از مفاهیم و ارائه‌ی تعریفی روشن، مسیر پژوهش و کاربرد عملی این عقد را هموار می‌سازد. برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به حقوق خصوصی و فقه، این کتاب می‌تواند منبعی ارزشمند برای درک بهتر یکی از نهادهای حقوقی مهم اما کمتر بررسی‌شده باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران رشته حقوق، به‌ویژه گرایش حقوق خصوصی و فقه و مبانی حقوق اسلامی، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که در زمینه‌ی تنظیم قراردادها، مطالعات تطبیقی حقوقی یا پژوهش‌های فقهی فعالیت دارند و یا با موضوعات وقف، صدقه و سایر عقود انتفاعی سروکار دارند، این اثر مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب عقد حبس

در میان عقود مذکور در فقه و حقوق، همچنان عقودی هستند که علی‌رغم کاربردی که دارند، به‌دلیل فقدان طرح صحیح، ناشناخته و متروک مانده‌اند. یکی از این عقود، عقد حبس است که مفهوم آن که مشخص‌کننده چهارچوبی برای آن است، با ابهام و اجمال مواجه است و این امر موجب سردرگمی خوانندگان و به‌تبع آن نپرداختن غالب حقوق‌دانان به بحث یا پرداختن گذرا و ناقص به آن شده است. اختصار مطالب مربوط به این عقد باعث شده است تا این عقد کاربردی آن‌طور که باید شناخته نشود و در نظر دسته‌ای از حقوق‌دانان، عقد نامعیّن به نظر برسد و جایگاهش و به‌کارگیری آن با چالش مواجه باشیم. گام اول در حل این مشکل، تبیین ماهیت صحیح حبس در فقه و حقوق و سپس تعیین جایگاه آن در حقوق ایران است؛ بنابراین مسئله و دغدغه نگارندگان در کتاب حاضر، پرکردن یکی از خلأهای موجود در فقه و حقوق، برطرف ساختن اجمال قانون، ابهام‌زدایی و مشخص ساختن مفهوم حبس و درنهایت تبیین جایگاه این عقد کاربردی در حقوق ایران از حیث معیّن بودن احکام و آثار در قوانین موضوعه و تثبیت آن است. در این کتاب با روش توصیفی-تحلیلی و با دسته‌بندی کردن اقوال موجود در فقه و حقوق و نقد آن‌ها، ابتدا میان انواع عقد حبس تفکیک داده می‌شود و از این طریق به تعریفی صحیح از اصطلاح آن در سه معنی اعم، عام و خاص دست یافته می‌شود. سپس با شناخت حاصل‌شده از حبس و درنظرگرفتن ضوابط لازم برای معیّن بودن یک عقد، جایگاه عقد حبس در حقوق ایران به‌عنوان یک عقد معیّن در پرتو بررسی قوانین و مقررات تثبیت می‌شود.