کتاب زندگی نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک

کتاب زندگی‌نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک اثری است که به کوشش کاتیا سلماسی گردآوری شده و نشر ارس آن را منتشر کرده است. این کتاب با تکیه‌بر اسناد و روایت‌های تاریخی، به شرح زندگی و سفرهای یکی از چهره‌های برجسته و کمترشناخته‌شده عصر قاجار می‌پردازد. دوست محمدخان معیرالممالک، از خاندان معیرالممالک‌ها، نه‌تنها در عرصه سیاست و مدیریت مالی دربار قاجار نقش داشته، بلکه به‌عنوان هنرمند، خوشنویس و عکاس نیز شناخته می‌شود. کتاب حاضر، علاوه‌بر زندگی‌نامه، شامل سفرنامه‌ای است که بخش مهمی از آن به سفر معیرالممالک به عتبات و سپس اروپا اختصاص دارد. این اثر با بهره‌گیری از اسناد خانوادگی، روایت‌های دست‌اول و تصحیح نسخه‌های خطی، تصویری زنده از زندگی اشرافی، دغدغه‌های هنری و اجتماعی و تحولات فرهنگی ایران در قرن سیزدهم هجری ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زندگی نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک

کتاب زندگی‌نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک نوشته دوست محمد بن دوستعلی معیرالممالک و به کوشش کاتیا سلماسی، اثری پژوهشی و مستند درباره یکی از خاندان‌های مهم و اثرگذار دوره قاجار است. این کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده: بخش نخست به زندگی‌نامه دوست محمدخان و پیشینه خانوادگی او می‌پردازد و بخش دوم، سفرنامه‌ای است که روایت سفر او به عتبات و سپس اروپا را دربرمی‌گیرد. ساختار کتاب بر پایه اسناد تاریخی، نامه‌ها، روایت‌های خانوادگی و تصحیح نسخه‌های خطی استوار است و تلاش شده تا با بازخوانی و ویرایش متن‌های قدیمی، خواننده امروزی بتواند با فضای فکری، اجتماعی و هنری آن دوران ارتباط برقرار کند. در این کتاب، علاوه‌بر شرح زندگی شخصی و خانوادگی معیرالممالک، به نقش او در هنر خوشنویسی، عکاسی و حتی معماری اشاره شده و همچنین تأثیرات سفرهای خارجی او بر نگاه و سبک زندگی‌اش بررسی شده است. کتاب، تصویری چندلایه از مناسبات اشرافی، روابط درباری، تحولات هنری و اجتماعی و نیز فرازونشیب‌های زندگی یک شخصیت برجسته قاجاری را پیش چشم می‌گذارد.

خلاصه کتاب زندگی نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک

کتاب زندگی‌نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک با تمرکز بر زندگی و سفرهای یکی از رجال مهم دوره قاجار، تصویری از مناسبات خانوادگی، اجتماعی و هنری آن عصر ارائه می‌دهد. دوست محمدخان، فرزند دوست‌علی‌خان نظام‌الدوله، در خانواده‌ای متمول و هنردوست رشد کرد و از کودکی با هنر خوشنویسی، نقاشی و عکاسی آشنا شد. او پس از مرگ پدر، وارث ثروت و مناصب خانوادگی شد اما برخلاف انتظار، علاقه‌ای به مشاغل دولتی نشان نداد و بیشتر به هنر و زندگی شخصی پرداخت. در بخش سفرنامه، روایت سفر دوست محمدخان به عتبات و سپس اروپا آمده است. این سفر که ابتدا با هدف دستیابی به اموال خانوادگی در کربلا آغاز شد، به‌واسطه همراهی با میرزا احمد صنیع‌السلطنه و علاقه به هنر، به سفری طولانی و پرماجرا به مصر و پاریس تبدیل شد. در پاریس، دوست محمدخان با هنرمندان و عکاسان برجسته اروپایی آشنا شد و نگاه هنری‌اش دگرگون شد. بازگشت او به ایران با تغییراتی در سبک زندگی و فعالیت‌های هنری همراه بود؛ او به باغ‌آرایی، پرورش گل و گیاه، عکاسی و خوشنویسی پرداخت و عکاسخانه‌ای مجهز در خانه‌اش دایر کرد. کتاب، علاوه‌بر روایت زندگی فردی، به تحولات اجتماعی، مناسبات اشرافی، نقش زنان خانواده، و تأثیرات سفر و مواجهه با فرهنگ غربی بر ذهنیت و رفتار معیرالممالک می‌پردازد. همچنین، با نقل اسناد و نامه‌ها، تصویری از روابط درباری، مراسم ازدواج، ثروت و تجملات، و دغدغه‌های هنری و اجتماعی آن دوران ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب زندگی نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک را بخوانیم؟

این کتاب با ترکیب روایت زندگی‌نامه و سفرنامه، فرصتی کم‌نظیر برای آشنایی با لایه‌های پنهان تاریخ اجتماعی و هنری ایران در عصر قاجار فراهم می‌کند. ویژگی شاخص اثر، استفاده از اسناد و روایت‌های دست‌اول است که به آن اصالت و غنای تاریخی می‌بخشد. خواننده با مطالعه این کتاب، نه‌تنها با زندگی یک شخصیت مهم و کمترشناخته‌شده آشنا می‌شود، بلکه با فضای فرهنگی، هنری و اجتماعی آن دوران و تأثیرات سفر و مواجهه با غرب بر ذهنیت ایرانیان آشنا خواهد شد. همچنین، کتاب به‌واسطه پرداختن به موضوعاتی چون عکاسی، خوشنویسی، معماری و باغ‌آرایی، برای علاقه‌مندان به تاریخ هنر و فرهنگ ایران جذابیت ویژه‌ای دارد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران تاریخ ایران، علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ دوره قاجار، دانشجویان رشته‌های تاریخ، هنر و مطالعات اجتماعی و همچنین کسانی که به روایت‌های مستند و زندگی‌نامه‌های تاریخی علاقه دارند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب زندگی نامه و سفرنامه دوست محمدخان معیرالممالک

«در بین اسنادی که از دورهٔ زندگی دوست‌محمدخان در اختیار بنده قرار گرفت، نسخه‌ای ارزشمند از سفرنامهٔ معیرالممالک به عتبات وجود داشت. هدف اولیهٔ من از مطالعهٔ این سفرنامه آشنایی بیشتر با وجوه و موقعیت اجتماعی و رفتار فردی معیرالممالک بود؛ اما در نگاهی دیگر، این سفرنامه سرشار از مواردی بود که نحوهٔ زندگی و شرایط اجتماعی مردم در حدود یکصدوچهل سال پیش را آشکار می‌کرد. از این رو، با مساعدت جناب آقای دکتر بختیار اقدام به بازخوانی و تصحیح سفرنامه نمودم. متن کتاب حاضر حاصل تلاشی است که از تصحیح نسخهٔ عکسی دکتر مظفر بختیار از سفرنامهٔ معیرالممالک به کربلا صورت گرفته است. متأسفانه اطلاع دقیقی از اینکه اصل این سفرنامه در حال حاضر نزد چه کسی است در دست نیست. این سفر که در سال ۱۲۹۹ ق. از تهران آغاز شد، چه در زمان خودش و چه پس از آن، گفت‌وگوها و نتایج بسیاری را به‌دنبال داشت که از آن جمله می‌توان به آغاز آشنایی دوست‌محمدخان معیرالممالک با آداب‌ورسوم و روش زندگی در فرنگ که تغییر دیدگاه کلی دوست‌محمدخان به زندگی را به‌دنبال داشت، تغییر چشمگیر دیدِ هنری و عکاسانهٔ دوست‌محمدخان و بر باد رفتن بخش قابل توجهی از ثروت خانوادگی معیرالممالک‌ها اشاره کرد.»