کتاب از فردوسی تا بیضایی

کتاب الکترونیکی «از فردوسی تا بیضایی» نوشتهٔ شهیار ضیایی را نشر یافته منتشر کرده است. این اثر به بررسی تطبیقی شاهنامهٔ فردوسی و فیلمنامهٔ «دیباچه نوین شاهنامه» اثر بهرام بیضایی می‌پردازد و با رویکرد نقد تکوینی و جامعه‌شناسی ادبیات، تأثیر شرایط اجتماعی و سیاسی دوران خلق این دو اثر را تحلیل می‌کند. کتاب در دستهٔ پژوهش‌های ادبی و مطالعات تطبیقی قرار می‌گیرد و برای علاقه‌مندان به ادبیات نمایشی، نقد ادبی و تاریخ فرهنگی ایران مناسب است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب از فردوسی تا بیضایی

«از فردوسی تا بیضایی» اثری پژوهشی است که به بررسی پیوندهای میان شاهنامهٔ فردوسی و اقتباس نمایشی «دیباچه نوین شاهنامه» نوشتهٔ بهرام بیضایی می‌پردازد. شهیار ضیایی در این کتاب با تمرکز بر نقد تکوینی و جامعه‌شناسی تئاتر، تلاش کرده است تا نشان دهد چگونه شرایط اجتماعی و سیاسی دوران فردوسی و بیضایی بر شکل‌گیری و تحول آثارشان تأثیر گذاشته است. این کتاب در قالب ناداستان و پژوهش دانشگاهی نوشته شده و ساختار آن شامل مقدمه‌ای دربارهٔ اهداف و ضرورت پژوهش، مروری بر مفاهیم نقد تکوینی، جامعه‌شناسی تئاتر و دراماتورژی، بررسی شرایط تاریخی و اجتماعی قرون ۴ و ۵ هجری و تحلیل تطبیقی دو متن اصلی است. نویسنده با رویکردی تحلیلی، جایگاه شاهنامه را به‌عنوان سندی ملی و هویتی برای ایرانیان بررسی کرده و سپس به سراغ اقتباس بیضایی رفته تا نشان دهد چگونه هر دو اثر بازتاب‌دهندهٔ دغدغه‌های اجتماعی و فرهنگی زمانهٔ خود هستند. این کتاب نه‌تنها برای پژوهشگران ادبیات و هنر، بلکه برای علاقه‌مندان به تاریخ فرهنگی ایران و مطالعات میان‌رشته‌ای نیز قابل توجه است.

خلاصه کتاب از فردوسی تا بیضایی

کتاب «از فردوسی تا بیضایی» به بررسی تطبیقی شاهنامهٔ فردوسی و فیلمنامهٔ «دیباچه نوین شاهنامه» اثر بهرام بیضایی می‌پردازد. نویسنده با بهره‌گیری از رویکرد نقد تکوینی، ابتدا به تعریف و تبیین این نوع نقد می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه مطالعهٔ چرک‌نویس‌ها، یادداشت‌ها و پیش‌متن‌های نویسندگان می‌تواند به فهم عمیق‌تری از فرایند خلق اثر ادبی منجر شود. در ادامه، کتاب به جامعه‌شناسی تئاتر و نقش آن در بازتاب شرایط اجتماعی و سیاسی می‌پردازد و جایگاه تئاتر را به‌عنوان رسانه‌ای جمعی و تأثیرگذار در فرهنگ ایرانی بررسی می‌کند. در بخش‌های بعدی، شرایط سیاسی و اجتماعی دوران فردوسی و بیضایی به‌تفصیل بررسی شده است. نویسنده نشان می‌دهد که شاهنامه نه‌تنها یک اثر ادبی، بلکه سندی هویتی و ملی برای ایرانیان است که در بستر تحولات تاریخی و فرهنگی قرون ۴ و ۵ هجری شکل گرفته است. در مقابل، «دیباچه نوین شاهنامه» بیضایی نیز به‌عنوان اقتباسی معاصر، بازتاب‌دهندهٔ دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی دوران خود است و با نگاهی انتقادی به تاریخ و هویت ایرانی می‌نگرد. کتاب تأکید دارد که هنرمند همواره در پیوند با جامعه و شرایط زمانهٔ خود قرار دارد و آثار ادبی و نمایشی، بازتاب‌دهندهٔ این تعامل هستند. در نهایت، نویسنده با تحلیل تطبیقی دو متن، نشان می‌دهد که چگونه شرایط اجتماعی و سیاسی بر تکوین و تحول آثار هنری تأثیرگذار بوده و هر دو اثر، به‌نوعی روایتگر هویت و دغدغه‌های جمعی ایرانیان در دوره‌های مختلف تاریخی هستند.

چرا باید کتاب از فردوسی تا بیضایی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، امکان نگاهی تازه به شاهنامه و اقتباس‌های معاصر آن را فراهم می‌کند. «از فردوسی تا بیضایی» نه‌تنها به بررسی ادبیات کلاسیک و معاصر ایران می‌پردازد، بلکه با تکیه‌بر نقد تکوینی و جامعه‌شناسی تئاتر، فرایند شکل‌گیری آثار هنری را در بستر تحولات اجتماعی و تاریخی بررسی می‌کند. مطالعهٔ این اثر به خواننده کمک می‌کند تا پیوند میان ادبیات، هویت ملی و شرایط اجتماعی را بهتر درک کند و با شیوه‌های نقد و تحلیل متون ادبی و نمایشی آشنا شود. همچنین، این کتاب نمونه‌ای از پژوهش میان‌رشته‌ای است که می‌تواند الهام‌بخش پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات تطبیقی باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای پژوهشگران ادبیات فارسی، دانشجویان رشته‌های نمایش و هنرهای نمایشی، علاقه‌مندان به نقد ادبی و تاریخ فرهنگی ایران و کسانی که به اقتباس‌های ادبی و تحلیل تطبیقی آثار علاقه دارند، مناسب است. همچنین برای افرادی که دغدغهٔ هویت ملی و تأثیر شرایط اجتماعی بر هنر را دارند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب از فردوسی تا بیضایی

«چنانکه از عنوان پژوهش برمی‌آید قصد ما در نوشتار حاضر این است که تأثیرات متقابل شرایط سیاسی و اجتماعی دوران فردوسی و بیضایی در شکل‌گیری دیباچه نوین و شاهنامه را در نظر داشته باشیم. از این رو در فصل اول با مقدمات پژوهش، اهداف و ضرورت‌های این پژوهش آشنا می‌شویم. در فصل دوم بحث در باب نقد تکوینی، جامعه‌شناسی تئاتر، اقتباس و دراماتورژی را در نظر خواهیم داشت تا با بنیان‌های اساسی این مفاهیم آشنا شویم. در فصل سوم با شرایط سیاسی و اجتماعی دوران فردوسی و شاهنامه آشنا می‌شویم و نهایتاً در فصل چهارم تأثیر متقابل آن شرایط را در دیباچه نوین شاهنامه نوشتهٔ بهرام بیضایی مورد نظر خواهیم داشت. گفتنی است شاهنامهٔ فردوسی را می‌توان از ابعاد مختلف، یک «سند ملی» پیش از ایجاد مفهوم مدرن ملیت به حساب آورد. فردوسی با این کتاب به بازآفرینی و نوعی تألیف میان اندیشهٔ ایران باستان و دانش و شناخت ایران پس از اسلام در قرون ابتدایی شکل‌گیری هویت‌های ایرانی-دولتی جدید می‌پردازد و با تثبیت زبان در قالبی حماسی-اسطوره‌ای، تأثیری پایدار بر جای می‌گذارد که نه‌تنها تا امروز حفظ شده بلکه به یکی از محورهای اساسی و معدود مشترک هویتی در ایران کنونی تبدیل شده است.»