کتاب هایدگر و رسانه

کتاب هایدگر و رسانه نوشته دیوید گانکل و پل تیلور و ترجمه امیر دل زنده‌ نژاد و محمد خندان توسط پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی منتشر شده است. این اثر به بررسی نسبت اندیشه‌های مارتین هایدگر، فیلسوف برجسته‌ی آلمانی، با مفهوم رسانه و تکنولوژی پرداخته و در مجموعه‌ی فیلسوفان و رسانه جای دارد. کتاب حاضر با رویکردی تحلیلی و انتقادی، مفاهیم بنیادین فلسفه‌ی هایدگر را در زمینه‌ی رسانه‌های جمعی و فرهنگ دیجیتال بررسی کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب هایدگر و رسانه

کتاب هایدگر و رسانه، اثری در حوزه‌ی فلسفه‌ی رسانه است که به‌طور تخصصی به پیوند میان اندیشه‌های مارتین هایدگر و تحولات رسانه‌ای معاصر می‌پردازد. نویسندگان، دیوید گانکل و پل تیلور، باتکیه‌بر آثار هایدگر از هستی و زمان تا نوشته‌های بعدی‌اش، تلاش کرده‌اند مفاهیمی مانند زبان، حقیقت، تکنولوژی و حضور را در بستر رسانه‌های جدید بازخوانی کنند. ساختار کتاب شامل چهار فصل اصلی است که هرکدام به یکی از جنبه‌های فلسفه‌ی هایدگر و نسبت آن با رسانه اختصاص یافته‌اند. 

این کتاب نه‌تنها به تحلیل نظریه‌های فلسفی می‌پردازد، بلکه با مثال‌هایی از رسانه‌های دیجیتال و فضای مجازی، کاربرد عملی این نظریه‌ها را نیز نشان می‌دهد. کتاب هایدگر و رسانه، بخشی از مجموعه‌ای است که در هر جلد، اندیشه‌های یکی از فیلسوفان تأثیرگذار قرن بیستم را در نسبت با رسانه بررسی می‌کند و در این مجلد، تمرکز بر هایدگر و تأثیر او بر مطالعات رسانه‌ای است. قالب کتاب تحلیلی-انتقادی است و برای علاقه‌مندان به فلسفه، ارتباطات و مطالعات رسانه‌ای نوشته شده است.

خلاصه کتاب هایدگر و رسانه

کتاب هایدگر و رسانه با طرح این پرسش آغاز می‌شود که رسانه‌ها چه نسبتی با هستی و معنای زندگی انسان دارند و چگونه می‌توان با رویکردی فلسفی به تحلیل نقش رسانه‌ها در جهان معاصر پرداخت. نویسندگان، با الهام از اندیشه‌های هایدگر، به‌ویژه مفهوم دازاین (بودن-در-جهان) نشان می‌دهند که رسانه‌ها صرفاً ابزار انتقال اطلاعات نیستند، بلکه در ساختن جهان و معنابخشی به تجربه‌ی انسانی نقش دارند. در فصل نخست، زبان به‌عنوان نخستین و بنیادی‌ترین رسانه بررسی شده است. نویسندگان با تفکیک میان زبان ابزاری و زبان سازه‌ای، به این نکته می‌پردازند که زبان نه‌تنها وسیله‌ی بیان است، بلکه خود، جهان را می‌سازد و انسان را به هستی پیوند می‌دهد. این فصل به تأثیر زبان بر شکل‌گیری واقعیت و نقش آن در فرایند رسانه‌ای‌شدن می‌پردازد. در فصل دوم، مفهوم حقیقت رسانه‌ای مطرح می‌شود. نویسندگان با نقد نگاه سنتی به حقیقت به‌عنوان تطابق بازنمایی با واقعیت، بر تمایز میان امر حقیقی و امر صحیح در فلسفه‌ی هایدگر تأکید می‌کنند. 

رسانه‌ها نه‌تنها بازنمایاننده‌ی واقعیت، بلکه سازنده‌ی آن هستند و حقیقت رسانه‌ای، محصول فرایندهای ارتباطی و فرهنگی است. فصل سوم به وضعیت رسانه‌ای به‌عنوان در میانه می‌پردازد. در این بخش، مفاهیمی مانند تودستی و فرادستی هایدگر برای توضیح جایگاه رسانه‌ها در زندگی روزمره به کار گرفته شده‌اند. رسانه‌ها نه‌تنها ابزارهایی منفرد، بلکه بخشی از شبکه‌ای گسترده از تجهیزات و فناوری‌ها هستند که تجربه‌ی انسانی را شکل می‌دهند. در فصل پایانی، پرسش از تکنولوژی و نسبت آن با دازاین و رسانه مطرح می‌شود. نویسندگان با بررسی مفهوم ابزارگونگی و وضعیت‌مندی، نشان می‌دهند که رسانه‌های مدرن چگونه بی‌فاصلگی و نزدیکی یکنواخت را ایجاد می‌کنند و چه تأثیری بر تجربه‌ی زیسته‌ی انسان دارند. در نهایت، کتاب با بازخوانی انتقادی نظریه‌ی حقیقت هایدگر و تأکید بر امکان‌های نجات‌بخش و خطرهای تکنولوژی رسانه‌ای به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب هایدگر و رسانه را بخوانیم؟

این کتاب با ارائه‌ی تحلیلی عمیق از نسبت فلسفه‌ی هایدگر و رسانه، فرصتی برای بازاندیشی در باب نقش رسانه‌ها در زندگی معاصر فراهم می‌کند. کتاب هایدگر و رسانه به مخاطب کمک می‌کند تا فراتر از نگاه ابزاری به رسانه‌ها، به تأثیرات هستی‌شناختی و فرهنگی آن‌ها بیندیشد. اثر حاضر با بررسی مفاهیمی مانند حقیقت، زبان، تکنولوژی و حضور، امکان فهمی تازه از رسانه‌های دیجیتال و فضای مجازی را فراهم می‌آورد؛ همچنین کتاب با نقد رویکردهای رایج در مطالعات رسانه‌ای و تأکید بر ضرورت پرسشگری فلسفی، مخاطب را به تأمل درباره‌ی بنیادهای نظری رسانه‌ها دعوت می‌کند. مطالعه‌ی این کتاب برای کسانی که دغدغه‌ی فهم عمیق‌تر رسانه‌ها و تأثیرات آن‌ها بر زندگی فردی و جمعی را دارند، سودمند خواهد بود.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی کتاب هایدگر و رسانه برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، ارتباطات، مطالعات رسانه‌ای و علوم اجتماعی مناسب است؛ همچنین کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تری از تأثیر رسانه‌ها بر فرهنگ و زندگی معاصر هستند یا به فلسفه‌ی تکنولوژی و اندیشه‌های هایدگر علاقه دارند، می‌توانند از این کتاب بهره ببرند.

بخشی از کتاب هایدگر و رسانه

«اگرچه هایدگر فقط دوازده‌ ماه بر کرسی ریاست [دانشگاه] نشسته بود، حوالی پایان جنگ، هیئت دولتی تصفیه سیاسی (بخشی از روند ضدنازی‌گری بعد از جنگ در مارس ۱۹۴۹) رسماً او را طرفدار نازی‌ها شناخت. هایدگر روایت خود را از این دوران سخت در مصاحبه با روزنامه آلمانی اشپیگل بیان می‌کند. این مصاحبه بعد از مرگش در ۱۹۷۶ چاپ شد (البته شرط خودش برای مصاحبه این بود که متن مصاحبه بعد از مرگش چاپ شود). اغلب متفکران دانشگاهی به‌رغم دلیل منطقی او، توضیحات علنی‌اش را به‌طرز اسف‌باری ناکافی و مصرانه غیرقابل دفاع دانستند و این سخنان هایدگر بیش از آن‌که به آن‌ها پاسخ داده باشد، به پرسش‌های بیشتری منجر شد. یکی از آن پرسش‌ها که هنوز باید بدان توجه کرد این است: آیا چیزی در آثار هایدگر هست که بشود یا باید آن را حفظ کرد؟»