کتاب پشت پرده زنان عرب

کتاب پشت پرده زنان عرب با عنوان اصلی Behind the veil in Arabia: women in Oman, 1982 نوشتهٔ «آنی ویکان» و ترجمهٔ «حرمت‌ السادات رضوی نظری» توسط انتشارات اندیشهٔ رستا منتشر شده است. این کتاب در دستهٔ مطالعات مردم‌شناسی و زنان قرار می‌گیرد و به بررسی زندگی، نقش‌ها و مناسبات جنسیتی زنان در شهر صحار عمان می‌پردازد. نویسنده با تکیه‌بر پژوهش میدانی تصویری از زندگی روزمره و ساختارهای اجتماعی زنان عرب ارائه داده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب پشت پرده زنان عرب

کتاب «پشت پردهٔ زنان عرب» (زنان در عمان) حاصل پژوهش میدانی «آنی ویکان»، نویسندهٔ کتاب، در میانهٔ دههٔ ۱۹۷۰ در شهر صحار عمان است زمانی که این کشور پس از سال‌ها انزوا به‌تدریج درهای خود را به جهان بیرون گشود. آنی ویکان، مردم‌شناس اجتماعی، با اقامت چندماهه در میان مردم صحار، به‌ویژه زنان، تلاش کرده است مناسبات روزمره، نقش‌های جنسیتی، آداب‌ورسوم و ساختارهای اجتماعی این جامعه را ثبت و تحلیل کند. کتاب به‌گونه‌ای نوشته شده که هم برای خوانندهٔ عام علاقه‌مند به فرهنگ و جامعهٔ عرب و هم برای پژوهشگران حوزهٔ مردم‌شناسی قابل استفاده باشد. 

«پشت پردهٔ زنان عرب» با روایتی شخصی و مشاهده‌گرانه به بررسی موضوعاتی چون تفکیک جنسیتی، جامعه‌پذیری زنان، پوشش و نقاب، شرافت، ازدواج و نقش‌های جنسیتی می‌پردازد و در کنار آن تصویری از تحولات اجتماعی و فرهنگی عمان در آستانهٔ مدرن‌شدن ارائه می‌دهد. آنی ویکان در مقدمه تأکید می‌کند که روایت او از تجربهٔ زیسته و نگاه شخصی‌اش به جامعهٔ صحار شکل گرفته و تلاش دارد داده‌ها و مشاهداتش را بی‌واسطه و بدون تحمیل پیش‌فرض‌های مردم‌شناسی آکادمیک بیان کند.

خلاصه کتاب پشت پرده زنان عرب

کتاب «پشت پردهٔ زنان عرب» با ورود نویسنده و همسرش به شهر صحار آغاز می‌شود؛ شهری ساحلی در شمال عمان که تا پیش از دههٔ ۱۹۷۰ کمتر در معرض تغییرات مدرن قرار گرفته بود. نویسنده با زندگی در میان مردم، به‌ویژه زنان، به مشاهده و ثبت جزئیات زندگی روزمره، روابط خانوادگی و اجتماعی و نقش‌های جنسیتی می‌پردازد. او با توصیف نخستین برخوردها دشواری‌های ارتباط با زنان محلی و تلاش برای جلب اعتماد آن‌ها فضای بسته و محافظه‌کارانهٔ جامعه را به تصویر می‌کشد. در ادامه کتاب به موضوعاتی چون تفکیک جنسیتی در فضاهای عمومی و خصوصی، جامعه‌پذیری دختران و پسران، اهمیت پوشش و نقاب (برقع) و ارزش‌هایی مانند شرافت و خودشکوفایی زنان می‌پردازد. نویسنده به نقش‌های جنسیتی غیرمتعارف مانند «خنیث» (سومین نقش جنسیتی) نیز اشاره می‌کند. بخش مهمی از کتاب به مناسبات ازدواج، آداب‌ورسوم عروسی، مهریه و انتظارات اجتماعی از زنان و مردان اختصاص دارد. نویسنده با روایت تجربه‌های شخصی و مشاهدهٔ مراسم‌ها تلاش می‌کند پیچیدگی‌های روابط خانوادگی، تفاوت‌های قومی و طبقاتی و تأثیر تحولات اجتماعی بر زندگی زنان را نشان دهد. کتاب با نگاهی انتقادی و تحلیلی مرز میان سنت و تغییر را در جامعهٔ عمانی بررسی می‌کند و به این پرسش می‌پردازد که زنان عرب در این ساختار اجتماعی چگونه هویت و جایگاه خود را می‌یابند.

چرا باید کتاب پشت پرده زنان عرب را خواند؟

این کتاب فرصتی را برای آشنایی با زندگی زنان عرب در عمان و ساختارهای اجتماعی کمترشناخته‌شدهٔ این منطقه فراهم می‌کند. روایت میدانی و مشاهده‌گرانهٔ نویسنده خواننده را با جزئیات زندگی روزمره، مناسبات خانوادگی و چالش‌های زنان در جامعه‌ای سنتی روبه‌رو می‌سازد؛ همچنین کتاب به بررسی موضوعاتی چون تفکیک جنسیتی، نقش‌های اجتماعی و تحولات فرهنگی می‌پردازد و برای علاقه‌مندان به مطالعات زنان، مردم‌شناسی و فرهنگ خاورمیانه منبعی مفید از تجربهٔ زیسته و تحلیل اجتماعی ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب پشت پرده زنان عرب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران و دانشجویان حوزهٔ مردم‌شناسی، مطالعات زنان، جامعه‌شناسی و مطالعات خاورمیانه مناسب است؛ همچنین علاقه‌مندان به شناخت فرهنگ‌ها و ساختارهای اجتماعی متفاوت به‌ویژه کسانی که دغدغهٔ فهم جایگاه و نقش زنان در جوامع عربی را دارند، می‌توانند از این اثر بهره‌مند شوند.

بخشی از کتاب پشت پرده زنان عرب

«این کتاب با در نظر گرفتن دو نوع خواننده نوشته‌شده است. نخست، خوانندهٔ عامی که به کشورهای عربی و نقش‌های جنسیتی علاقه‌مند است و در درجهٔ دوم برای همکاران مردم‌شناسم. من سعی کرده‌ام مناسبات روزمرهٔ زندگی صحاری‌ها را به تصویر بکشم و از کلمات و عباراتی که خارج از قلمرو علوم اجتماعی هستند و درک ناقصی ارائه می‌دهند، پرهیز کنم. هم‌چنین تلاش کرده‌ام تا داده‌ها سخن بگویند، پرسش‌ها را نشان دهم و موضوعات برخاسته از خود داده‌ها عنوان شوند، نه مشکلاتی که از نظر مردم‌شناسی آکادمیک مهم است. ناگفته نماند که روایت من کاملاً یک مورد ذهنی است. صحار مشاهدهٔ عینی من است و موضوعات از نظر شخصی بیان شده‌اند؛ بنابراین بابتشان عذرخواهی نمی‌کنم. وقتی برای انسان دیگری موقعیت‌های اجتماعی و یا حتی کل جوامع را با شرح و بیان توصیف می‌کنیم، بی‌طرفی غیرممکن است جز جایی که به سطحی‌ترین ویژگی‌های سنجش‌پذیر مربوط شود. اعتقاد من این است که علوم اجتماعی آگاهی و تسلط بیش‌تری برای پاسخ‌گویی به معضلات دارد.»