کتاب یکپارچه سازی رفتارگرایی و نظریه دلبستگی در آموزش عملی والدین

کتاب یکپارچه سازی رفتارگرایی و نظریه دلبستگی در آموزش عملی والدین به‌قلم بت تراوتمن با ترجمهٔ پریساسادات سیدموسوی و امیرمهدی کتانی را انتشارات دانشگاه شهید بهشتی منتشر کرده است. این کتاب به معرفی الگوهای رایج در تعامل صحیح والد و کودک و ارائهٔ راه‌حل برای اختلال در این الگوها می‌پردازد.

درباره کتاب یکپارچه سازی رفتارگرایی و نظریه دلبستگی در آموزش عملی والدین

با توجه به اهمیت نقش والدین در تحول کودکان، رویکردهای متفاوتی برای درگیر کردن والدین در فرایند روان‌درمانی کودک طراحی شده است. پژوهش‌های بیشماری در حیطهٔ روان‌شناسی کودک نشان داده‌اند که آموزش والدین می‌تواند نقش مؤثری در کاهش مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان داشته باشد. در تاریخچهٔ رویکردهای آموزش والدین ردپای نظریهٔ رفتارگرایی به وضوح آشکار است. در‌حقیقت الگوهای اولیهٔ آموزش والدین عمدتاً مبتنی بر نظریهٔ رفتارگرایی و آموزش روش‌های مدیریت و با مهار رفتارهای مخرب کودکان بود که با توجه به نتایج پژوهش‌ها و شناخت کمبودهای این الگوهای اولیه به‌تدریج مؤلفه‌های دیگری همچون بهبود روابط والد کودک به‌مثابه یک بخش ضروری آموزش به آن افزوده شد. همچنین با ایجاد برخی تغییرات و رعایت ملاحظات خاص این الگوها برای دیگر مشکلات کودکان از جمله مشکلات هیجانی یا به‌عبارت‌دیگر مشکلات درونی‌سازی‌شده نیز به کار گرفته شد. دکتر بت تراوتمن (Beth Troutman) استاد روان‌پزشکی بالینی در کالج پزشکی دانشگاه ایوا کارور (University of lowa Carver College of Medicine) است. بیش از سی سال است که تدریس، پژوهش و کار بالینی او بر بهبود تعاملات والد کودک متمرکز است. وی از زمان فارغ‌التحصیلی با بیش از یک رویکرد نظری سروکار داشته است و در زمینهٔ خودکارآمدی والدگری، خلق‌و‌خو و نظریهٔ دلبستگی پژوهش انجام داده و درمان تعاملی والد کودک (PCIT) را به‌مثابه الگویی رفتاری برای بهبود والدگری منتشر کرده است. در بخش اول این کتاب اصول و مبنای نظری هر دو رویکرد به‌خوبی و به‌طور خلاصه توضیح داده شده است و سپس در بخش دوم راهبردهای عملی و شواهدمحور برای یکپارچه‌سازی روش‌ها و اصول رویکرد رفتارگرایی و دلبستگی در کار با والدین بیان شده است.»

خواندن کتاب یکپارچه سازی رفتارگرایی و نظریه دلبستگی در آموزش عملی والدین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

دانشجویان روان‌شناسی و نیز روان‌درمانگران و مشاورانی که در حوزهٔ رابطهٔ والد و کودک فعالیت می‌کنند از خواندن این کتاب سود خواهند برد.

بخشی از کتاب یکپارچه سازی رفتارگرایی و نظریه دلبستگی در آموزش عملی والدین 

«فصل اول

تعاملات والد کودک از نگاه رفتارگرایی

رفتارهای قهری هم به‌وسیلهٔ تقویت مثبت و هم تقویت منفی حفظ می‌شوند. (پاترسون ، ۱۹۸۳)

فرض کنید در صف یک فروشگاه مواد غذایی پشت سر مادری ایستاده‌اید که به‌ظاهر عجله دارد و چرخ‌دستی پر از مواد غذایی و یک کودک دوساله را جلو می‌برد. می‌بینید کودک دوساله از چرخ‌دستی بیرون آمده و یک بسته کلوچه از قفسه بر می‌دارد. مادرش می‌گوید: «نه، کلوچه فقط فعال‌ترت می‌کنه کلوچه‌ها رو به قفسه برگردون. کودک سرش را به نشانهٔ نه تکان داده و کلوچه‌ها را محکم در بغل خود نگه می‌دارد. مادر کلوچه‌ها را از دستان تیل و کوچک کودک بیرون کشیده و آنها را به قفسه باز می‌گرداند. کودک جیغی بلند می‌کشد و مادر را با دستانش زده و بر سر او فریاد می‌زند: «مامان بد.» همان‌طوری که کودک به جیغ و داد ادامه می‌دهد، مادر از او دور می‌شود یک مشتری از صف مقابل مادر بر می‌گردد و به پسربچه می‌گوید: «انگار یکی روز بدی داره. شاید گرسنته.« نه مادر و نه کودک به خریدار هیچ پاسخی نمی‌دهند، اما مادر یک اسنک میوه‌ای از کیفش بیرون آورده و به پسرش می‌دهد. کودک اسنک میوه‌ای را از دستان مادرش انداخته و از این موقعیت کوتاه استفاده می‌کند تا دوباره بستهٔ کلوچه را از قفسه بردارد. هنگامی که خرید مشتری جلویی تمام می‌شود. مادر چرخ‌دستی را جلو می‌برد و خریدها را روی ریل قرار می‌دهد. مادر کلوچه‌های موردعلاقه را از کودک گرفته و به خریدهای انباشته‌شده روی ریل خرید اضافه می‌کند. پسر دوباره شروع به فریاد می‌کند مادر به سمتش برگشته و می‌گوید:« تمومش کن. کلوچه‌ها مال تو ولی اول باید پولشون رو بدم. صندوق‌دار باعجله کلوچه‌ها را اسکن می‌کند و به مادر می‌دهد. مادر به صندوقدار می‌گوید: «متشکرم.» و سریع کلوچه‌ها را به پسرش باز می‌گرداند. کودک دوساله بی‌درنگ ساکت می‌شود و شما، صندوقدار و دیگر مشتریان فروشگاه نفس راحتی می‌کشید. کودک نوپا همچنان که بستهٔ کلوچه‌اش را باافتخار در دست دارد لبخندی از شادی به شما زده و می‌گوید: "کلوچه".

تقویت مثبت و منفی رفتارها

از دیدگاه رفتارگرایی تعامل والد کودک که در مثال بالا نشان داده شد، نشان‌دهندهٔ تاریخچهٔ تقویت والد کودک است یعنی تقویت و تنبیه، رفتارهای مشخصی را نیرومند و تضعیف کرده‌اند. این موضوع از دیدگاه درمانگران کودک بدین معناست که مادر و کودک چگونه رفتارهای یکدیگر را تقویت و تنبیه می‌کنند. تقویت مثبت به محرکی اشاره دارد که احتمال وقوع رفتار را هنگامی که متعاقب آن اتفاق بیفتد، افزایش می‌دهد رفتار را نیرومند می‌کند نوع دیگر تقویت در شرطی‌سازی کنشگر تقویت منفی است. تقویت منفی اغلب با تنبیه اشتباه گرفته می‌شود. اگرچه تقویت منفی و تنبیه هر دو شامل محرک‌های ناخوشایند می‌شوند تأثیر متضادی روی رفتار دارند. تقویت منفی شامل نیرومند کردن رفتار از راه حذف محرک ناخوشایند پس از وقوع رفتار است. برای مشاهده‌گر معمولی، آشکارترین جنبهٔ مثال خرید آغاز فصل این است که مادر، بدرفتاری کودک را با دادن کلوچه‌ها به او تقویت مثبت کرده است و این احتمال را افزایش داده است که دفعهٔ آینده که به فروشگاه می‌روند چنین بدرفتاری از او سر بزند. همچنین ممکن است پیش‌بینی کنیم که مدیر فروشگاه به قرار دادن بسته‌های کوچک کلوچه در راهروی قبل از بازرسی ادامه خواهد داد چرا که او با قرار دادن آن‌ها در آن جا و بالارفتن فروش کلوچه‌ها تقویت مثبت شده است، تقویت منفی کمتر آشکار است ولی ممکن است در مثال بالا به‌همین‌اندازه دخالت داشته باشد.»