کتاب پیشرفت علم و مسائل آن

کتاب پیشرفت علم و مسائل آن (در جست‌وجوی نظریه‌ای در باب رشد علم) نوشتهٔ لاری لاودن و ترجمهٔ محمدمهدی هاتف است. نشر نی این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر به بررسی مباحث فلسفی پیرامون پیشرفت علم می‌پردازد.

درباره کتاب پیشرفت علم و مسائل آن

لاری لاودن در کتاب پیشرفت علم و مسائل آن به پرسش‌هایی مانند «علم چیست؟»، «چگونه علم پیشرفت می‌کند؟» و «چه چالش‌هایی در مسیر پیشرفت علم وجود دارد؟» پاسخ می‌دهد. این نویسنده در این اثر به تعریف علم می‌پردازد و پارادایم‌های مختلفی مانند تجربه‌گرایی و ابطال‌گرایی را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد. در بخشی دیگر مراحل روش علمی یعنی مشاهده، فرضیه‌سازی، آزمایش و نتیجه‌گیری تعریف می‌شوند. از دیگر موضوعات مهم در این اثر، بررسی تأیید و ابطال نظریه‌های علمی و روش‌های کاربردی معمول در این تأیید و ابطال‌ها است. در نهایت پیشرفت علم و عواملی که این پیشرفت را امکان‌پذیر ساخته‌اند، توضیح داده می‌شوند.

خواندن کتاب پیشرفت علم و مسائل آن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران نظریه‌های فلسفهٔ علم و تاریخ علم پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب پیشرفت علم و مسائل آن

«اوضاع امور مفروض بخصوصی که مسئله‌ساز قلمداد شده‌اند در اصلْ خلاف‌واقع‌اند. یک مسئله برای این‌که مسئله باشد لازم نیست دقیقاً یک اوضاع امور حقیقی را توصیف کند: تمام آنچه لازم است این است که این اوضاع امور برای کسی به‌مثابهٔ یک اوضاع امور واقعی قابل‌تصور باشد. به‌عنوان مثال، نخستین اعضای انجمن سلطنتی لندن، قصه‌های دریانوردان را مبنی بر وجود هیولاهای دریایی پذیرفته بودند، و خصوصیات و رفتار این هیولاها را مسئله‌ای تجربی قلمداد می‌کردند که باید حل شود. فیلسوفان طبیعی قرون وسطا مانند اورِم، عقیده داشتند که خون گرم بز الماس را می‌شکند و خُرد می‌کند و برای تبیین این «رویداد» تجربیِ خلاف‌واقع، نظریه‌هایی نیز ارائه کردند.‌ به همین منوال، زیست‌شناسان اوایل قرن نوزدهم وجود زایش خودبه‌خودی را پذیرفته بودند، و نشان دادن این‌که چطور گوشتِ زیر آفتاب مانده می‌تواند به کرم بدل شود، یا این‌که چطور شیرهٔ معده می‌تواند به کرم کدو تبدیل شود، همهٔ این موارد را مسئله‌ای تجربی می‌دانستند. نظریهٔ پزشکی برای قرن‌ها در پی تبیین این «واقعیت» بود که فصد (/حجامت) برخی بیماری‌ها را درمان می‌کند. اگر برای این‌که چیزی مسئلهٔ تجربی قلمداد شود، واقعیت داشتن شرطی ضروری می‌بود، چنین وضعیت‌هایی را نمی‌توانستیم مسئله به حساب آوریم. مادامی که اصرار داشته باشیم نظریه‌ها فقط برای تبیین «واقعیات» (یعنی جملات صادق دربارهٔ جهان) ساخته شده‌اند از تبیین بخش اعظم کارِ نظری، که در علم انجام گرفته، ناتوان خواهیم بود.

واقعیات زیادی ناظر به جهان وجود دارد که مسائل تجربی به بار نمی‌آورد، صرفاً، بدین خاطر که ناشناخته‌اند. به‌عنوان مثال، فرض کنیم این یک واقعیت است (و همواره هم بوده) که خورشید عمدتاً از هیدروژن تشکیل یافته است؛ اما تا پیش از کشف (یا خلقِ) این واقعیت چنین چیزی نمی‌توانست مولد مسئله باشد. خلاصه این‌که یک واقعیت صرفاً زمانی که دانسته، و بدین‌سان با آن برخورد شود به مسئله بدل می‌شود؛ از سوی دیگر، واقعیات، فارغ از این‌که هیچ‌گاه شناخته شوند یا نه، واقعیات‌اند. اما تنها یک قسم از واقعیات می‌تواند مسئله قلمداد شود و آن واقعیات شناخته‌شده است.»