کتاب اسرار گل رس

کتاب اسرار گل رس نوشتهٔ زهرا رسول‌زاده نمین و منتشرشده توسط انتشارات کتابسرای میردشتی، اثری چندبُعدی در زمینهٔ هنر سفال‌گری، کاربردهای درمانی گل، و نگاه معنوی و فرهنگی به خاک و رس است. این کتاب، تلفیقی از هنر، عرفان، تاریخ، روان‌شناسی و مردم‌نگاری است و مخاطب را به درکی ژرف و چندلایه از ماهیت گل رس و تأثیرات آن بر زندگی فردی، اجتماعی و معنوی انسان می‌رساند. این کتاب را می‌توانید از طاقچه خریداری و دانلود کنید.

درباره کتاب اسرار گل رس اثر زهرا رسول‌زاده نمین

این کتاب با نگاهی جامع و میان‌رشته‌ای به گل رس می‌نگرد؛ ماده‌ای که هم‌زمان در آفرینش انسان، هنر سفال‌گری، آیین‌های مذهبی، درمانگری روان، و فرهنگ عامه جایگاهی بنیادین دارد. نویسنده در پی آن است تا مخاطب را نه فقط با مهارت‌های تکنیکی کار با گل آشنا کند، بلکه فلسفه و رمز و رازهای پنهان در این مادهٔ ساده اما شگفت‌انگیز را نیز آشکار سازد. کتاب «اسرار گل رس» هم راهنمایی آموزشی برای هنرجویان سفال‌گری است و هم اثری تأمل‌برانگیز برای علاقه‌مندان به هنر و عرفان. زبان نوشتار آن میان روایت علمی، تاریخی و توصیفی در نوسان است، و به همین دلیل خواندنش برای طیف متنوعی از مخاطبان مفید و جذاب خواهد بود.

خلاصه کتاب اسرار گل رس

مقدمه:

کتاب با طرح رابطهٔ رازآلود انسان و عناصر چهارگانه آغاز می‌شود. آب، خاک، باد و آتش به‌مثابه عناصر اصلی آفرینش، در سفال‌گری نیز درگیر می‌شوند. گل در این فرایند نه‌فقط ماده‌ای هنری، بلکه نمادی از وجود انسان و آفرینش الهی معرفی می‌شود. نگاه شاعرانه و عمیق نویسنده به گل، در همین مقدمه خود را نشان می‌دهد.

پیشگفتار:

در پیشگفتار، ریشه‌های قرآنی، حدیثی و فقهی موضوع مورد توجه قرار می‌گیرد. آفرینش انسان از گل در قرآن، سجده بر خاک، جایگاه خاک تربت، و آیین‌های مذهبی مرتبط با گل و خاک، از جمله مباحثی هستند که نشان‌دهندهٔ جایگاه روحانی و آیینی گل رس در فرهنگ شیعه به‌ویژه آیین‌های عاشورایی است.

ساختار و فصل‌های کتاب اسرار گل رس

فصل اول: هنر چیست؟

طرح مفاهیم بنیادین دربارهٔ چیستی هنر، تمایز آن با کارکرد، و رابطهٔ هنر با ناخودآگاه، خلاقیت و فرهنگ.

فصل دوم: هنر درمانی

شرحی بر تأثیر روان‌درمانی هنر، به‌ویژه نقش هنرهای تجسمی و سفال‌گری در آرام‌سازی ذهن، درمان اضطراب، و پرورش خلاقیت.

فصل سوم: زمین

بررسی عنصر زمین در فرهنگ‌های مختلف، اسطوره‌ها و نگرش‌های کیهان‌شناختی.

فصل چهارم: خاک

رابطهٔ خاک با تطهیر، مرگ، زندگی، آیین‌ها و نمادشناسی در فرهنگ‌های دینی و عامیانه.

فصل پنجم: گل رس

تعریفی دقیق از گل، خواص آن، کاربردهای آن در سفال‌گری و نیز نگاهی به بار معنایی و حسی گل در تجربهٔ انسانی.

فصل ششم: گل‌بازی

تأکید بر جنبهٔ بازی‌گونه و غریزی کار با گل، تأثیر آن بر سلامت روان، رشد کودکان، و بیدارکردن خلاقیت.

فصل هفتم: تاریخچه سفال‌گری

مروری بر سیر تحول سفال‌گری از دوران پیشاتاریخی تا امروز، در تمدن‌های ایران، بین‌النهرین، چین و غرب.

فصل هشتم: ابزارها

آشنایی با ابزارهای ضروری برای سفال‌گری دستی، و کاربردهای متنوع آن‌ها.

فصل نهم: شکل‌دهی به گل با دست

توضیح پانزده تکنیک اصلی ساخت ظروف با دست؛ از نوارپیچی گرفته تا قالب‌سازی.

فصل دهم: تزیینات بدنه سفال خیس

روش‌های خراش، تراش، برجسته‌سازی، مهرزنی، نقاشی با گل و سایر تکنیک‌های زینتی.

فصل یازدهم: بافت‌زدن روی گل

تحلیل روش‌های ایجاد بافت با استفاده از ابزارها یا تأثیرات طبیعی مانند جای‌پا یا اثر تایر.

فصل دوازدهم: اتصال دسته و پایه

فنونی برای الحاق قطعات جداگانه به بدنهٔ اصلی، با تمرکز بر یکپارچگی فرم.

فصل سیزدهم: نحوه خشک کردن و پختن ظروف گلی

شرایط محیطی، زمان خشک‌کردن، و نحوه آماده‌سازی ظروف برای پخت در کوره.

فصل چهاردهم: رنگ‌های مناسب برای ظروف سفالی

مروری بر انواع رنگ‌ها، پودرهای رنگی، تکنیک‌های رنگ‌گذاری و تأثیر حرارت بر رنگ.

فصل پانزدهم: فواید استفاده از ظروف سفالی

از جنبهٔ زیست‌محیطی، سلامتی، حفظ طعم غذا و نیز ارزش‌های فرهنگی.

فصل شانزدهم: خلاقیت

تأکید بر بیدارکردن نیروی خلاق از طریق گل، با تمرین‌های ذهنی و الهام‌گیری از طبیعت.

فصل هفدهم: مهارت

بحث در باب مسیر یادگیری، تمرین مستمر، و جایگاه مهارت در خلق آثار هنری.

چرا باید کتاب اسرار گل رس را بخوانیم؟

این کتاب به‌طور هم‌زمان راهنمای آموزشی، منبع الهام و سند فرهنگی است و مخاطب را با فلسفهٔ آفرینش انسان از خاک و پیوند عرفانی انسان و گل آشنا می‌کند. همچنین نگاهی بینارشته‌ای دارد که هنرجویان، روان‌درمان‌گران، پژوهشگران هنر و علاقه‌مندان به آیین‌های سنتی می‌توانند از آن بهره ببرند. روش‌های عملی و تکنیکی این اثر نیز برای مربیان و کارگاه‌های هنری سودمند است.

کتاب اسرار گل رس را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

هنرجویان و مربیان سفال‌گری و هنرهای تجسمی

روان‌شناسان و هنر‌درمان‌گران

علاقه‌مندان به فلسفه، عرفان، و نمادشناسی

پژوهشگران مردم‌نگاری و آیین‌های سنتی

آموزگاران هنر در مدارس، مراکز فرهنگی و پرورشی

فهرست کتاب اسرار گل رس

پیشگفتار

مقدمه

فصل اول: هنر چیست؟

فصل دوم: هنر درمانی

فصل سوم: زمین

فصل چهارم: خاک

فصل پنجم: گل رس

فصل ششم: گل‌بازی

فصل هفتم: تاریخچه سفال‌گری

فصل هشتم: ابزارها

فصل نهم: شکل‌دهی به گل با دست

فصل دهم: تزیینات بدنه سفال خیس

فصل یازدهم: بافت‌زدن روی گل

فصل دوازدهم: اتصال دسته و پایه

فصل سیزدهم: نحوه خشک کردن و پختن ظروف گلی

فصل چهاردهم: رنگ‌های مناسب برای ظروف سفالی

فصل پانزدهم: فواید استفاده از ظروف سفالی

فصل شانزدهم: خلاقیت

فصل هفدهم: مهارت

منابع

بخشی از کتاب اسرار گل رس

«آفرینش هنری فعالیت خلاقه‌ای است که با احساس شادی قرین است، و حتی اگر کار هنری با اندوه و شک و اضطراب آغاز شود، به فرجام احساس شادی و سرور که ملازم با حصول توفیق و پیروزی است بر هرگونه احساس درد و رنج غلبه خواهد کرد، پس نتیجه خلق، احساس شادی و سرور است و هرجا آفرینش و صنعی هست شادی نیز هست؛ حتی در ذهن هنرمند پریشان و شوریده و شاعر نومید و اندوهگین نیز نشاط و بهجتی در حال کمون یا پوشیده و مکتوم وجود دارد. شادی خودبه‌خود از آفرینش هنری می‌تراود و هر آفرینش همراه با وجد و شادمانی است، تا آنجا که بعضی این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانسته‌اند. مدافعان این نظر، میان شادی ناشی از مشاهده زیبایی یا خلق آثار هنری و وجد و حال عرفانی یا مذهبی مشابهتی یافته‌اند. به اعتقاد آنان شعفی که هنر و مذهب به آدمی ارزانی می‌دارد، از احساس فائق آمدن بر زمان و مکان، به بند کشیدن و مهارکردن دم‌گذاردن و جاودانه ساختن آن یا فراگذاشتن از آنچه موقت، بی‌دوام و ناپایدار است و خلاصه رهایی از مقتضیات مادی زندگی – که هنر و مذهب هر دو در وجودمان بارور می‌سازند – ناشی است.

اما این توجیه برای دریافت مسئله آفرینش هنری کافی نیست؛ چگونه نیروی خیال هنرمند قادر به انتخاب تصاویر مورد پسند و طرد عوامل نامطلوب و تلفیق و ترکیب نقوش و تصاویر ذهنی به دلخواه خویش است؟ در واقع به چنین پرسشی پاسخی جامع و مانع نمی‌توان داد؛ همینقدر می‌دانیم که به کمک دستور یا از روی هیچ الگویی، بی‌نفخه گرم و هستی‌بخش الهام اثری ارزنده پدید نمی‌توان آورد. اما الهام چیست؟ آنچه نوابغ شعر و موسیقی چون گوته، شاتوبریان، شوپن و دیگران در باب الهام یا ماهیت ناخودآگاه و «خودرو» ی آفرینش هنری گفته‌اند ما را به جایی نمی‌رساند. یکی نغمه و آهنگی را در خواب شنیده است و دیگری برای نوشتن داستانی فقط به ندای درونی خویش گوش فرا داده است. پل والری در این زمینه روشن‌تر سخن گفته‌است آنجا که می‌گوید: فیض و رحمت الهی بیت اول را به ما ارزانی می‌دارد، بر ماست که بیت دوم را بسازیم. به اعتقاد Alain از دولت کار و کوشش همه‌چیز می‌توان آفرید. اما چگونه کار باید کرد، یعنی چگونه کار سودمند باید کرد؟. اگر فیلسوف و دانشمند به اندیشه و تفکر نیاز دارند، هنرمند بیشتر با حس‌کرده خود سروکار دارد. البته می‌توان لبریز از احساس بود اما در وصف و بیانش ناتوانی داشت. احساس باید عمیق و روشن باشد، چه هنر بی‌نظم و نسق هنر نیست. قریحه آفرینش هنری ممکن است خیلی زود ظهور کند: موزار در سه سالگی آهنگساز بود. کار نیز گونه‌های مختلف دارد: روسینی Rossini خوابیده آهنگ می‌ساخت و موزار هنگام ساختن آهنگ گام‌های بلند برمی‌داشت.»