کتاب جامعه پلتفرمی

کتاب جامعهٔ پلتفرمی؛ ارزش‌های عمومی در جهان متصل نوشتهٔ خوزه ون‌دایک و توماس پول و مارتین دی وال با ترجمهٔ پدرام الوندی و سعیده فراهانی در انتشارات همشهری به چاپ رسیده است. پلتفرم‌ها زندگی ما را در برگرفته‌اند. به گونه‌ای متصل‌بودن اهمیت پیدا کرده است که نبودنش دیگر قابل تصور نیست. کتاب حاضر که در سال ۲۰۱۸ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شده است، نگاهی همه‌جانبه به پلتفرم‌ها، پیامدها و چالش‌های آن‌ها دارد.

درباره کتاب جامعه پلتفرمی؛ ارزش‌های عمومی در جهان متصل

 باید در نظر داشت که پیشران اصلی تحولات برآمده از پلتفرم‌ها داده‌هایی است که آن‌ها از کاربران به طور مستقیم و غیرمستقیم جمع‌آوری می‌کنند. پلتفرم‌ها این داده‌ها را از طریق الگوریتم‌ها گردآوری و تحلیل می‌کنند و با توجه به مدل کسب و کار و موافقت‌نامه‌هایی که کاربران از قبل امضا کرده‌اند از این داده‌ها بهره اقتصادی می‌برند.

«اقتصاد اشتراکی»، «انقلاب پلتفرمی»، «اقتصاد گیگ»، «نوآوری تحول‌آفرین»؛ این کلمات فقط تعداد انگشت‌شماری از اصطلاحاتی هستند که برای نشان‌دادن آخرین تحول در حوزه‌ اینترنت به کار می‌روند. ظهور پلتفرم‌های دیجیتالی می‌تواند به عنوان محرکی برای پیشرفت اقتصادی و نوآوری فناورانه شناخته ‌شود. افراد حقیقی می‌توانند از این تحول سود زیادی ببرند، چرا که چنین تحولی به آن‌ها این فرصت را می‌دهد تا ضمن دور زدن واسطه‌های شرکتی یا دولتی، به راه‌اندازی کسب‌وکارها، تجارت کالا و تبادل اطلاعات به صورت آنلاین بپردازند.

پلتفرم‌ها، به عنوان بازتنظیم‌کنندگان تعاملات در حوزه‌های مختلف، چالش‌هایی جدی با بازیگران سنتی در حوزه‌های مختلف دارند. این بازیگران شامل دولت‌ها و دستگاه‌های مقررات‌گذار، کاربران، نهادهای مدنی، فعالان اقتصادی در هر حوزه و در نهایت شهروندانی است که کارکرد پلتفرم‌ها بر زندگی آنها اثرگذار است.

کتاب جامعه پلتفرمی؛ ارزش‌های عمومی در جهان متصل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، علوم ارتباطات اجتماعی، مدیریت رسانه و مطالعات فرهنگی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب جامعه پلتفرمی؛ ارزش‌های عمومی در جهان متصل

علاوه بر پلتفرم‌های زیرساختی، می‌توانیم پلتفرم‌های بخشی را که خدمات دیجیتال برای یک بخش خاص مانند بهداشت، خرده‌فروشی یا حمل و نقل ارائه می‌دهند، از یکدیگر متمایز کنیم. برخی از مشهورترین پلتفرم‌های بخشی هیچ گونه دارایی مادی ندارند، کارمند خاص بخشی ندارند و محصولات، محتوا یا خدمات ملموسی ارائه نمی‌کنند. آنها فقط پیونددهنده بین کاربران حقیقی و ارائه‌دهندگان واحد هستند. اربیانبی به عنوان پیونددهندهی میان میزبانان و مهمان‌ها عمل می‌کند که هر دو کاربران نامیده می‌شوند.

میزبانان کارمندان یا صاحبان کسب و کار نیست، بلکه کارآفرینانی خُرد هستند؛ و مهمان‌ها طبق تعریف شبه‌قانونیِ شرایط خدمات ToS در ایربیانبی، مشتریان معمولی نیستند. حتی اگر اربیانبی هر روز بیشتر به دنبال این باشد که تجربه اربیانبی را استاندارد سازد، به عنوان مثال، از میزبان‌های خود بخواهد برخی استانداردهای مهمان‌پذیری را رعایت کنند، همچنان این پلتفرم ارتباطی ادعا می‌کند که خدماتی منظم مانند یک شب اقامت در هتل ارائه نمی‌کند و بنابراین خود را مسئول این محصول نمی‌داند.

در واقع، اربیانبی اجازه می‌دهد تا خدمات غیررسمیِ تولیدشده توسط کاربر به نظم تجاری نیمه رسمی تبدیل شود. پلتفرم‌های متصل‌کننده به مکمل‌ها وابسته هستند- سازمان‌ها یا افرادی که محصولات یا خدماتی برای کاربران نهایی از طریق پلتفرم‌ها ارائه می‌کنند، طرفین مختلف را به هم پیوند می‌دهند و از این رو بازارهایی چندطرفه ایجاد می‌کنند.

مکمل‌ها می‌توانند سازمان‌هایی باشند که با رعایت قوانین، هنجارهای حرفه‌ای و روابط کاری، در مرزهای نظارتی یک بخش قرار بگیرند. نهادهای عمومی و دولت‌ها نیز ممکن است مکمل یکدیگر باشند.

به عنوان مثال دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها می‌توانند به عنوان ارائه‌دهنده محصولات بخشی، دانش خاص و خدمات عمل کنند. همچنین مکمل‌ها می‌توانند کارآفرینان خُرد باشند؛ افرادی که اتومبیل شخصی، آپارتمان یا مهارت حرفه‌ای خود را ارائه می‌دهند - به عنوان مثال افرادی که در آپارتمان خود از طریق اربیانبی مهمان‌پذیر هستند.

مکمل‌های قدیمی می‌توانند از طریق ارتباطات تخصصی به مخاطبان گسترده‌تری دست یابند. در بخش مهمان‌پذیری، سایت ‌Booking به عنوان واسطه‌ای آنالین میان متقاضیان هتل و اقامتگاه‌هایی که هتل‌های زنجیره‌ای بزرگ و همچنین اقامتگاه‌های کوتاه‌مدت کوچک متعلق به یک خانواده عمل می‌کند؛ برای این خدمات پیوندی، هزینهٔ معاملات را از مالکان هتل دریافت می‌کنند و از مهمان‌ها هزینه‌ای نمی‌گیرند.

این دقیقاً نوع جدیدی از واسطه‌هاست که ارزش اقتصادی زیادی به پلتفرم‌ها می‌افزایند، اما همچنان پرسش‌های مربوط به ارزش‌های عمومی مانند کار بی‌خطر، شرایط فعالیت عادلانه و برابر و هزینه‌های عمومی را مطرح می‌کنند.