کتاب خلاصه خسرو و شیرین

کتاب خلاصه خسرو و شیرین بازنویسی اثر ارزشمند نظامی گنجوی است که به همت محمد تفنگدار با با شرح و تفسیر ابیات دشوار در انتشارات مهراندیش منتشر شده است.

درباره کتاب خلاصه خسرو و شیرین

این خلاصۀ کلام نظامی در داستان «خسرو و شیرین» است؛ فلسفه‌ای عارفانه که در قالب افسانه‌ای عاشقانه و نیمه تاریخی بیان شده تا مطلوب عوام باشد؛ رسمی که بسیاری از عرفا برای سهولت در ارتباط با مخاطب و البته پرهیز از مناقشه با اهل ظاهر، پیرو آن بوده‌اند. اما تفاوت کار حکیم نظامی با دیگر عرفای اهل قلم، در انتخاب نوع مخاطب و شیوۀ ارتباط است؛ به‌خصوص در «خسرو و شیرین».

این کتاب روایت زندگی خسروپرویز شاه ایران است و ماجرای دلدادگی‌اش به شیرین برادرزاده بانوی ارمنستان. در این کتاب نظامی نقش‌ها و رنگ‌های مشهود در عالم خاک را دستمایۀ جذب انسان خاک‌نشین می‌کند تا او را به حرکت درآورد و به مقصودی که می‌خواهد برساند. در نگاه حکیم نظامی، تمام ارکان و اجزای عالم هستی دارای جاذبه‌هایی هستند که آن‌ها را به سوی هم و ما را به سوی آن‌ها می‌کشد؛ کششی که نظامی از آن به «عشق» تعبیر می‌کند.

نظامی هیچ مرتبه‌ای از عشق را بیرون از مسیر سلوک نمی‌داند، زیرا همه این مراتب در امتداد هم هستند و هریک از آن‌ها می‌تواند پله‌ای از نردبان عروج سالک باشد؛ البته دل بستگی به هرکدام از این مراتب، آفت سفر است و سالک باید پیوسته بکوشد تا چشمش به جمال کامل‌تری از معشوق روشن شود و قابلیت کشیده شدن به سوی مرتبه‌ای بالاتر را پیدا کند؛ یعنی زیبایی‌های هر منزل را در طلب زیبایی‌‌های کامل‌تر رها کند و اسیر منازل میان راه نشود. 

هرکدام از شخصیت‌های داستان «خسرو و شیرین» می‌تواند سرمشقی برای رهروان یا عبرتی برای سرگشتگان باشد؛ به‌خصوص «شیرین» که نقش او، نمونه‌ای از یک انسان هشیار و آزاد و پاک دامن را به عرفانی‌ترین وجه نمایش می‌دهد که هرچند گرفتار عشقی فزاینده است، اما در هیچ شرایطی نه حریم دایرۀ اخلاق را می‌شکند، نه محدودۀ آن را برای توجیه رفتار خود وسیع می‌کند و نه حقارت و اسارت را می‌پذیرد؛ شمایلی ایده‌آل از معشوق حقیقی. 

پیش از نظامی، این داستان به صورت افسانه‌ای فولکلوریک در میان اهالی شمال و غرب ایران شهرت داشته است. فردوسی نیز ضمن تاریخ ساسانیان، قسمتی را به شرح ماجرای خسرو و شیرین اختصاص داده، اگرچه از شیرین به نیکی یاد نکرده است. نظامی گستردگی محیط داستان را برای تصویرسازی‌ها و خیال‌پردازی‌های شاعرانه مناسب یافته و با استادی تمام، روایتی جدید و دل نشین از «خسرو و شیرین» ساخته که در نظر او شیرین‌ترین داستان است. 

نظامی یکی از پنج ستون کاخ ادب پارسی است که هرکدام وجهی از ادبیات را به کمال رسانده‌اند. اگر فردوسی روح حماسی ادبیات را زنده کرد و مولانا زبانی برای شرح اسرار معرفت پدید آورد؛ و اگر سعدی فصاحت و شیوایی را در رود سخن جاری نمود و حافظ غزل را به منتها درجۀ کمال رساند، نظامی هم راه داستان پردازی را گشود و شیوۀ صحنه‌پردازی و بزم آرایی در شعر را پایه گذاشت. این کتاب نگاهی جذاب تازه به شعر این شاعر توانای تاریخ ادبیات ایت که خواننده را به‌راحتی با داستان همراه می‌کند. 

خواندن کتاب خلاصه خسرو و شیرین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به ادبیات فارسی کهن ایران پیشنهاد می‌کنیم.