کتاب مسئولیت روشنفکر

کتاب مسئولیت روشنفکر اثری از محمد حامد الاحمری مورخ، نویسنده و متفکر اهل عربستان است.

 درباره کتاب مسئولیت روشنفکر

خیلی دور، خیلی نزدیک؛ این حکایت ما و همسایگانمان در منطقه غرب آسیاست! همسایگی لزوماً عامل ایجاد قرابت نیست و چه بسا کثیرا، عامل رقابت، نزاع و دوری نیز بوده است؛ اما کاش داستان ایران و جوامع اطرافش فقط همین رقابت بود. اگر سری به رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی فعال عرب زبان، از هر طیفی به غیر از رسانه‌های محدود محور مقاومت، بزنیم، شاهد تصورات مضحکی هستیم که نسبت به ایران و انقلاب اسلامی پمپاژ می‌شود. این تصورات صرفاً در سطح توده‌ها نبوده و بسیاری از نخبگان سیاسی اجتماعی آنان نیز در عدم شناخت ما دست‌کمی از مردم خود ندارند عکس این ماجرا نیز صادق است و جامعه ایرانی و نخبگان ما نیز متقابلاً شناخت درستی از همسایگان ندارند. بی‌راه نیست اگر بگوییم شاهد دنیاهایی متفاوت هستیم!

این نقیصه، در سطوح مختلفی خود را نشان می‌دهد. در شناخت جریان‌های فکری فعال در دو طرف، منطق تصمیمات حکومت‌ها و حتی فرهنگ و سبک زندگی مرمان، به طرز عجیب و غریبی از هم فاصله داریم. فاصله‌ای که به صورت طبیعی با تعامل و گفتگو می‌تواند تا حدی پر شود، اما ظاهراً اینها موضوعات ارزشمندی نیستند!

اگر هنوز از آرمان امت واحده خسته نشده‌ایم، این موضوعات می‌توانند دست‌مایه‌هایی برای گفتگو و بهانه‌ای برای نشستن سر یک میز برای رسیدن به نقاط تفاهمی عینی شوند. طبعاً نمی‌توان ادعا کرد که صرف گفتگو بر سر موضوعاتی که یا تصور نادرستی در مورد انها از یکدیگر داریم و یا اختلاف جدی درباره‌شان داریم، می‌تواند عاملی برای همبستگی و قرابت بیشتر شود، اما نمی‌توان انکار کرد که گام‌های اولیه برای رسیدن به اقدامات مشترک، در ابعاد و سطوح مختلف، همین گفتگوها و شناخت‌هاست.

در همین راستا، پژوهشکده تمدن توحیدی، به‌عنوان عضو کوچک از حوزه علمیه قم، سعی نموده است تا قدم در این مسیر نهد و با گروه‌های مختلفی از اندیشمندان اسلامی جهان اسلام ارتباط بگیرد. در میان گروه‌های مختلف، اسلام‌گرایان سنی بخش قابل توجهی از تعاملات پژوهشکده را به خود اختصاص داده‌اند که آشنایان با مسائل جهان اسلام به روشنی می‌دانند که یکی از نقاط تمرکز حضور این طیف در قطر می‌باشد. یکی از این افراد دکتر محمد حامد الاحمری است.

الاحمری، مدیر منتدی العلاقات العربیة و الدولیة، از متفکرین سعودی الاصل که البته شهروندی قطری به او اعطا شده، از طیف اهل تسامح اسلام‌گراهای جهان عرب است که معمولاً به تقریب مذاهب اقبال نشان می‌دهند و اگر محذورات سیاسی در کار نباشد، حاضر به گفتگو و تعامل نیز هستند. وی بدین جهت دغدغه شناخت ایران بدون تاری سیستماتیک رایج در میان اهل سنت را دارد. الاحمری در یکی از مکتوبات خویش با عنوان «العرب و ایران، مراجعة فی التاریخ و السیاسة» تا حدی سعی کرده است محورهایی که باید شفاف شوند را توضیح دهد.

در کتاب مسئولیت روشنفکر، که ترجمه ای از کتاب مسئولیة المثقف دکتر الاحمری است، با رگه‌هایی از این نوع نگاه متسامحانه و حقیقت‌یاب او آشنا می‌شویم. پرداختن به موضوع نقش حقیقی روشنفکری و نقد کنشگری‌های جماعت روشنفکر که وضعیت اندیشه در جهان اسلام را به این بحران کشانده است، ناشی از ذهنی دغدغه‌مند است که می‌تواند فتح‌بابی برای گفتگوهای عینی باشد.

 خواندن کتاب مسئولیت روشنفکر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 پژوهشگران حوزه جامعه‌شناسی و علوم سیاسی.