بریده‌هایی از کتاب امیر گلها

می‌فرمود: هرگاه غذایت را تمام کردی، از خداوند به خاطر آن‌چه به تو داده است سپاسگزاری کن؛ آن هم با صدای بلند تا دیگران نیز او را بستایند و پاداش تو بسیار شود. (۴۲)

از او پرسیدند: چهرهٔ نیایشگران هماره زرد رنگ است، امّا شما رخساری روشن، سپید و پیشانی گلرنگی دارید. راز این تفاوت در چیست؟ پاسخ داد: دیگر عابدان در هراس و بیم‌اند که آیا آفریدگار از آنان خرسند است یا نه، امّا من بدان پایه رسیده‌ام که هم خداوند محبوب من است و هم من محبوب او؛ از این روی، از هراس در امانم. (۱۵)

ابوبکر: از پیامبر - درود خدا بر او باد - شنیدم که می‌فرمود: علی، جز من بهترین کسی است که آفتاب بر او طلوع و غروب می‌کند.

گردو خوردن گردو در زمستان را باعث گرمای بدن و کلیه‌ها می‌شمرد، امّا خوردنش را در تابستان توصیه نمی‌فرمود و سبب آن را نیز تولید حرارت بسیار در بدن و تولید دُمَل بیان می‌فرمود. (۹۷)

آن که از مرز خود بگذرد، مردم به وی توهین کنند.

به پسرش امام مجتبی فرمود: اگر ادب نباشد، آدمی چیست جز چارپایی بی‌خاصیت!

(فرزندم!)... تو را نه پارهٔ تن، که تمام وجود خویش می‌یابم؛ به گونه‌ای که اگر مصیبتی به تو رسد، پنداری که به من رسیده باشد؛ و اگر مرگ به سراغ تو آید، گویی به سراغ من آمده است.

هنگامی که باران آغاز می‌شد، زیر باران می‌رفت، بدان گونه که سر، محاسن و پیراهنش خیس می‌شد. بدو می‌گفتند: ای امیر دین‌باوران! خود را (از باران) بپوشان. می‌فرمود: این آبی است که به عرش خداوند نزدیک است.

به پسرش امام مجتبی فرمود: اگر ادب نباشد، آدمی چیست جز چارپایی بی‌خاصیت!

از کمال جوانمردی آن است حقی که (بر اثر نیکی به دیگران) داری فراموش کنی، و حقی را که (دیگران) بر تو دارند به خاطر داشته باشی.

شکفتگی دین باور در چهره، و اندوهش در دل است؛

جبران آن‌چه به خاطر خاموشی از کف داده‌ای، آسان‌تر است از جبران آن‌چه به خاطر گفتارت از دست داده‌ای.

زیبا چهره بود؛ رخسارش به سانِ ماهِ شب چهارده می‌درخشید. (۱۴) از او پرسیدند: چهرهٔ نیایشگران هماره زرد رنگ است، امّا شما رخساری روشن، سپید و پیشانی گلرنگی دارید. راز این تفاوت در چیست؟ پاسخ داد: دیگر عابدان در هراس و بیم‌اند که آیا آفریدگار از آنان خرسند است یا نه، امّا من بدان پایه رسیده‌ام که هم خداوند محبوب من است و هم من محبوب او؛ از این روی، از هراس در امانم. (۱۵)

بسیار خندان بود. (۳۳) معاویه در دیداری که «قیس بن سعد» با وی داشت، امام را چنین توصیف می‌کند: خداوند اباالحسن را بیامرزد! خوش و خندان و بسیار شوخ طبع بود. (۳۴)

با آن که انواع گوشت‌ها را می‌خورد، در دوران فرمانروایی، غذای معمولش نان، روغن زیتون و خرمای «عجوه» بود. (۱۱۵) خود، سبب متوسّط بودن غذایش را رهبری اجتماع اعلام می‌کرد: خداوند مرا پیشوای مردمان قرار داد. پس بر من ضروری دانست که در خوردن، نوشیدن و پوشیدن به سانِ مردم بینوا رفتار کنم تا بینوایان به من اقتدا کنند و ثروتمند از ثروتمندی سرکشی نکند. (۱۱۶) به مردمان نان و گوشت می‌داد. (۱۱۷)

آمده‌ام؛ تا انجماد روحم را در گرمای وجودت ذوب کنم؛ تا تبِ آزم را در خُنکای جویبار زهد تو بشکنم؛ تا زردی رُخسار انسانی‌ام را با سیمای حقیقی‌ات گُلگون کنم؛ دستِ ناتوانی‌ام را بگیر، و چشم دلم را بر چهرهٔ زیبا، امّا سهمگین حقیقت بگشای!

حمّاد بن عثمان می‌گوید: خدمت امام صادق (ع) بودم. مردی از وی پرسید: خدای سامانت دهد. فرمودی امام علی لباس زِبْر (خشن) می‌پوشید؛ لباس چهار درهمی و مانند آن؛ (امّا) ما لباس نو بر شما می‌بینیم (چرا)؟ حضرت پاسخ داد: امام زمانی آن لباس را می‌پوشید که بر او بد نمی‌شمردند، و اگر امروزه آن را می‌پوشید، انگشت نما می‌شد؛ پس، بهترین لباس هر دوره، لباس مردمان آن روزگار است ... . (۲۰۰)

از مردم می‌خواست: از سر گذشت پیشینیان پند گیرید، پیش از آن که آیندگان از سرنوشت شما پند گیرند. (۲۴۸)

کسی که پند گرفتنش بسیار باشد، لغزشش اندک می‌شود. چه بسیارند عبرت‌ها و چه اندک‌اند عبرت گیرندگان.

کم خردترین انسان کسی است که گمان کند خردمندترین است. (۳۵۹)

از افراد می‌خواست: دانش راستین را هر که آورده است بپذیرند، و به سخن بنگرند نه به گوینده. (۴۰۸)

ساعتی برای گفت و گوی علمی نشستن، نزد خداوند محبوب‌تر است از هزار تشییع جنازهٔ شهید؛ و ساعتی برای گفت و گوی علمی نشستن، در نزد آفریدگار محبوب‌تر است از هزار شب زنده‌داری عبادی کسی که در هر شبی هزار رکعت نماز بخواند!

کسی که شکیبایی (از مشکلات) نجاتش ندهد، بی‌تابی نابودش می‌کند. (۵۰۱) بر تو باد که بی‌تابی نکنی که (زنجیرهٔ) امیدت را پاره و کارت را سست می‌کند و اندوه در پی دارد. بدان خارج شدن (از مشکلات) در دو چیز است: اگر مشکل راه حلّی دارد، پس باید راه چاره را جست؛ و اگر راهی ندارد، پس باید شکیبایی ورزید.

می‌فرمود: کسی که عفو و گذشت را نیک نداند، با گرفتن انتقام بدنام خواهد شد.

عده‌ای پیاده در پی‌اش می‌آمدند. به آن‌ها فرمود: «برگردید! صدای کفش‌ها پشت سر انسان‌ها، دل‌های نادان را (به خاطر احساس غرور) تباه می‌کند.»

خرسند نمی‌شوم اگر از کار دنیا، سراسر، بی‌نیاز شوم، زیرا از بیکاری بیزارم.

دین باور، هنگام آشوب‌ها آرامش دارد؛ زمان ناگواری‌ها، (بی‌شیون و مویه در آیین خود) استوار است؛ در گرفتاری، بسیار شکیباست؛ هنگام فراخی زندگی، بسیار سپاسگزار است؛ به دشمنان ستم نمی‌کند! دوستان را نمی‌آزارد؛ مردم از وی در آسایش‌اند؛ و خود (با برتر شمردن دیگران)، در رنج است. (۱۹)

انسانِ باایمان، هرگاه می‌نگرد، پند می‌گیرد؛ چون خاموش می‌شود، می‌اندیشد؛ هرگاه سخن می‌گوید، یاد خداوند می‌کند؛ احساس بی‌نیازی می‌کند، سپاس می‌گوید؛ چون ناگواری بدو رسد، (اگر آن مشکل راه‌حلی ندارد،) شکیبایی می‌ورزد؛ زود راضی می‌شود؛ دیر به خشم می‌آید؛ اندکی از سوی خداوند (نعمت) به او رسد، خرسند می‌شود؛ تصمیم می‌گیرد کارهای نیک بسیاری انجام دهد؛ به انجام بخشی از آن موفق می‌شود؛ و به خاطر کارهای خیر بسیاری که (موفق نشده) به آن‌ها عمل کند، حسرت می‌خورد.

شش چیز در توبه (کامل) گِردهم می‌آیند: پشیمانی از گناهان گذشته، انجام واجبات ترک شده، پس دادن حقوق دیگران، حلالیت طلبیدن از مخالفان، تصمیم بر ترک گناه، به کارگیری پیکر در راه طاعت خداوندی همان گونه که آن را در راه گناه پرورش داده بود، و این که تلخی پیروی را به بدن بچشاند، آن طور که شیرینی گناه را به آن چشانده بود. (۲۶)

مرگ نیکان، آسودگی روانشان است و مرگ تبهکاران ... آسودگی جهان.